Tarix va Tahlil

Samarqand sayqali ro‘yi zamin ast,

Jamolingni ko‘rib kim bo‘lmagan mast,

Kim qilich ko‘tarib kelsa qoshingga,

Niyatlari qadar ketavergan past.



Necha asrlarkim ne-ne yurtlardan

Tavof aylamakka kelgaylar shoshib.

Bir bor boqmoq uchun sening husningga,

Yuraklar hapriqib, yuraklar toshib,



Arslonning o‘ligi ham arslon derlar,

Hamon shuhratingni ko‘tarib ko‘kka,

Tuprog‘ing to‘ldirib yotibdi sherlar,

Tiriklar poyida tusharlar cho‘kka.



O, sening yerlaring baxt maydonidir,

Shohlar orzu qilgan taxt maydonidir.

Ojiz, zaiflarga kuch – qudrat bergan,

Shiddat maydonidir, shaxt maydonidir.



Sohibqiron Temur senga ishonib,

Butun yer yuzini mo‘ljalga oldi.

Alisherning yigit yuragi yonib,

Mangu muhabbating nazmga soldi.



Samarqandni sevib, sayragim keldi,

Sha’niga so‘z izlab yayragim keldi.

Sevgim chinligiga yetsa ham ko‘zim,

Uning tasvifiga yetmadi so‘zim...
🗄

✈️@Tarix_va_Tahlil ✈️

Chingiziylar hokimiyatda
1220-yil Xorazmshohlar davlatining ikkinchi poytaxti Samarqand egallanishi bilan Chingiziylar sulolasining yurtimizdagi hukmdorligi qaysidir ma’noda boshlangan edi. Bu sulola vakillari tanaffuslar yoki ikkinchi darajali status orqali 1220-1806-yilgacha hukmdorlik qilib keldilar. Chingiz bilan birga kelgan qabilalardan tarqalgan sulolalar esa 1920-yilga qadar o’z hukmdorliklarini tugatishmadi.
Chingiziylar turli sulolalarga bo’lindilar,xususan:
1.Chig’atoiylar sulolasi (1224-1405.taxminan, va Abu Said davrida soxta xonlar mavjudligi mavhum) – ja’mi 30 xon.
2.Shayboniylar sulolasi ( 1501-1601) – ja’mi 17 xon yoki ba’zi hollarda undan ko’proq mustaqil sultonlar.
3.Ashtarxoniylar (1601-1756) –jami 17 nafar. Buxoroda 12, Balxda 1712-1740 –yillar 4 xon. Xorazmda 1.
4.Xorazm shayboniylari-Arabshohiylar (1511-1727) – 29-32 yoki 33 nafar ( sulola tarixida chigalliklar bor, bu yakuniy raqam emas). Ulardan Buxoroda 2 nafar. Samarqandda -1.
5.To’qay Temuriylar Xorazmda ( 1727- 1805) – 12 dan ko’proq.
Chingiziy bo’lmagan ammo unga oid qabilalarga tegishli sulolalar
1.Temuriy barloslar (1370-1501-1507)- 21 nafar ;Movarounnahr,Xurosonda. Ba’zi hududlarda yarim mustaqil mirzolar bunga kirmaydi.
2.Xorazm so’fiylari (XIVasr 60-yillar-1388) – 3 nafar.
3.Xiva qong’irotlari (1770-1920)- 13 nafar.
4.Buxoro mang’itlari (1756-1920)- 11 kishi. 1 nafari soxta xon.
5.Qo’qon minglari(1709-1876) jami 24 nafar(lekin Qo’qonda taxt talashishlar ko’pligi ba’zida xonlar borasida chalkashliklar tug’diradi)
Bulardan tashqari Shahrisabz kenagaslar, Hisor va O’ratepa yuzlar, Balx,Qunduz va Qobodiyonda boshqa Chingiziy qabilalardan chiqqan sulolalar mavjud bo’lgan.
Yurtimizda deyarli 700 yuz yil ( 1220-1920) shu sulolalar hukm surdilar ammo tarixshunosligimizda Chingizxonning olib kelgan migratsiyasi va uning ahamiyati kamsitilinadi.

✅ @Tarix_va_Tahlil ✅

Quyidagi fikrlardan bilib olishimiz mumkunki “Shayboniyxon bilan kirib kelgan yuz minglab dasht o’zbeklari o’zbek xalqi shakllanishida hech qanaqa rol o’ynamagan” degan qarashlar o’zbek tarixchilarida hukmrondir.O’zbek tarixshunosligida bu migratsiyaning ahamiyati inkor qilinadi va ularning hissasi kamsitilinadi. Davlat rahbarining o’zi shu haqida yozganidan keyin boshqalar undan namuna olishgan.
1.Sovet tarixshunoslarining yozishicha, goʼyo XVI asrda bizning zaminimizni Dashti Qipchoq xonlari ishg’ol qilgandan keyin oʼzbek nomi paydo boʼlgan emish. Biz sovet zamonidan qolgan bu aqidani qabul qilsak, millatimiz tarixi mana shu navbatdagi bosqinchilar davridan boshlangan, degan notoʼgʼri xulosa kelib chiqmaydimi? Unda bizning necha ming yillik tariximiz qaerda qoladi? Samarqand ham, Buxoro ham, Xiva ham oʼzbeklarniki ekan, bu yerlarda oʼzbek davlati boʼlgan ekan, nega endi oʼz tariximizni XVI asrdan, kimdir kelib-ketib, nomini qoldirib ketgan davrdan boshlashimiz kerak?
I.A.Karimov. Tarixiy xotirasiz kelajak yo’q.T.1998.17-bet.
2.XVI-XVIII asrda Dashti Qipchoq o’zbeklarining Movarounnahr va Xorazmga kelib joylashishi XI-XII asrlarda shakllangan o’zbek xalqining etnik tarkibini o’zgartira olmadi. Ammo ular mahalliy turkiyzabon aholiga “o’zbek” nomini berdi. A.Asqarov. O’zbek xalqining etnogenezi va etnik tarixi. T.2007. 278-bet.
3.XVI asr va undan keyingi asrlar Dashti Qipchoqdan Movarounnahr va Xorazmga ko’chib kelgan ko’chmanchi o’zbeklar o’zbek elatining tarkibiga kirgan navbatdagi etnik komponentlar edilar xolos. Bular mahalliy o’zbek xalqining turmush tarziga, ananalariga, madaniyatiga,xo’jalik faoliyatiga ta’sir ko’rsata olmaganlar. Lekin aholiga “o’zbek” nomini berganlar. K.Shoniyozov. “O’zbek xalqining shakllanish jarayoni”. T.2001.419-bet.
4.Ular o’troq hayotga moslashib, shu turmush tarziga xos hamma ijobiy jihatlarni qabul qildilar va bora-bora Movarounnahr va Xorazmda avvaldan yashab kelayotgan qarindoshlari tarkibiga singib ketganlar.Faqat hukmron qabila sifatida ulardan mahalliy aholiga “o’zbek” degan etnik nom o’tgan xolos. Bundan o’zbek xalqi XVI asrda shakllangan, degan xulosa chiqmasligi lozim. 8-sinf. O’zbekiston tarixi. Darslik. T.2014. 13-bet.
Xullas bu gaplardan angashiladiki Shayboniyxon va o’zbeklar bu yerga faqat o’zbek nomini olib kelishgan. Ulargacha o’zbek xalqi bo’lgan va ularning kelishi hech narsani o’zgartirmagan. Davlat rahbari esa ulardan ana shu nomni olib kelgan degan maqomni ham yulib tashlashga fatvo bergan. O’zingiz guvohsiz.

✅@Tarix_va_Tahlil ✅

Nega hamma urush qiladi😠, Shuncha Urushlardagi oʻliklar qonlari yetmaydimi?🧠

✅@Tarix_va_Tahlil ✅

◉ 𝙊‘𝙯𝙗𝙚𝙠 𝙩𝙞𝙡𝙞𝙙𝙖𝙜𝙞 𝙚𝙣𝙜 foydali 𝙠𝙖𝙣𝙖𝙡𝙡𝙖𝙧𝙣𝙞 𝙨𝙞𝙯𝙜𝙖 𝙩𝙖𝙠𝙡𝙞𝙛 𝙚𝙩𝙖𝙢𝙞𝙯‼️

⎙ Katta kanallar:

📘 ➺ @Fotih_Duman_kitoblari – Boy bilim manbai va qiziqarli kitoblar olami.

🔥 ➺ Yo'qolgan tarix - 🕰 Sirli tarix izidan! Siz eshitmagan va sizdan yashirilgan tarixiy ma'lumotlar

🧠 ➺ @Fikraat – Ijodiy fikr va innovatsiyalar!

💡 ➺ @TgQiziqarliFaktlaruz – Ajoyib faktlar va hayratlanarli bilimlar.

🧘‍♀️ ➺ @yordamchi_psixolog – Sizning psixologiyangiz uchun kerakli maslahatlar.

⎙ O‘rtacha kanallar:

📚 ➺ @Tarix_va_Tahlil – O‘z tarixi va bugungi kunga tahlillar!

⚙️ ➺ @Harbiy_texnik – Zamonaviy harbiy texnologiyalar haqida!

🌍 ➺ @Tarixi_dunyo – Dunyo tarixidan eng muhim voqealar!

⎙ Kichik kanallar:

🧠 ➺ @filosof_kundaligi – Falsafiy o‘ylangan kundalik mulohazalar.

📜 ➺ @jadidlar_kundaligi – Jadidchilik harakati tarixi va tahlili.

🔍 ➺@Tarixning_saboqlari – Tarixdan olib borilgan saboqlar.

🧠 ➺ @bilimlar_koni_official - IQ darajasi 100dann yuqorilar uchun

🌐 ➺ Global info - informatsion telegram sahifa...!

---

📌 Eslatma: Taklif etilgan kanallar yuqori sifatli kontent bilan boyitilgan. Obuna bo‘lib o‘zingizga foyda oling!