Tafakkur egalari

Ўқитувчи темирданмас-ку ёҳуд педагогнинг касбий куйиши ҳақида

Педагогик фаолият ҳиссий бўёқдор меҳнат турлари тоифасига киради.

Жисмоний қувватнинг ҳам маълум чегараси бўлганидек, ҳиссиётлар базаси ҳам чексиз уммон эмас.

Доимий ҳиссий ифодалар билан тўлиб тошган меҳнат педагогни эмоционал толиқтириши табиий.

Толиқиш сурункали тусга кириши оқибатида эса фанда “касбий куйиш” деб аталадиган ҳодиса рўй беради.

Педагог касбий куйиш даражасида толиққанини уйқу ва иштаҳа бузулиши, тез-тез бош оғриши ва касалликларга чалинаверишдан ташқари қуйидаги психологик аломатлар кўрсатади:

1.Болалар ва ҳамкасбларни “кўргани кўз йўқлиги”, ҳуда-беҳуда бақироқ бўлиб қолиш, ҳатто, уйдагиларга ҳам бақиришга одатланиш.

2.Машғулот ўтказиш, уй вазифа текширишга нисбатан қаттиқ оғриниб, ғашлик билан қараш, муҳим ишлар қолиб, эътиборсиз майда ишлар билан ўралашиб юришга мойил бўлиш.

3.Ишга фақат кун кўриш учун иложсизликдан бориладиган жой сифатида қарашга ўрганиб, фан, методика бўйича янгиликлар ўрганишга тоқатсиз, эътиборсиз бўлиб қолиш.

4.Касбий фаолият доирасида учрайдиган одамларга нисбатан мутлақ бефарқ муносабатга, ишга фақат расмиятчилик кўзи билан қарашга ўтиб олиш.

Бунинг олдини олса бўладими?

- дам олиш вақтини қизиқарли машғулот, хобби билан ўтказиш, ақлий ва жисмоний меҳнатни алмаштириб туришга ўрганиш;

- ишдаги нохушликларни вақтинчалик ҳолат сифатида идрок этиш, касбий муваффақиятлар учун ўзини мақташ, рағбатлантириш;

- ҳар доим ҳамма ишни “ипидан игнасигача” билиш, мукаммал қилишга интилмаслик, бошқалар билан доим мусабақалашишга ружу қўймаслик;

- энг яқин мулоқот доирасида касбий фаолиятга умуман алоқасиз одамлар ҳам бўлишига, ишга тегишли бўлмаган адабиётларни ҳам ўқишга интилиш;

- ишда шахсий ҳаётдаги муаммоларни муҳокама этмайдиган, очиқ, позитив инсонлар билан мулоқот қилишга интилиб, ёқимсиз шахслар билан салом-алик даражасида муомалани енгилгина чеклаш;

- психологик ўзини-ўзи бошқариш методикалари, мушакларни бўшаштирувчи, юз соҳасини массаж қилиш техникаларини қўллаш;

- бажараётган ишнинг кундалик деталлари, ёқимсиз томонларидан кўра ижтимоий аҳамияти, инсонпарварлик мазмунига эътибор қаратиш.

Шундай формула ишлайди:

Ўзимиз қилаётган ишдан маъно топа олсак, унинг паст-баланди ҳам кўзимизга унчалик кўринмайди.

P.S. Мавзу ўта жиддий ва оғриқли бўлгани учун касбий куйиш рўй бериб бўлган тақдирда қандай йўл тутиш мумкинлиги масаласини алоҳида кейинги постларга қолдира қолдик...

Устоз кундалиги жамоаси (психол. ф. д. П.С. Эргашев илмий таҳрири остида)

Манба: Ustoz_kundaligi

@Tafakkur3

#Мотивация

"Одамлар нимадан кўпроқ мотивация олади? Жавоб кутилмаган!"

Россиянинг машҳур тадқиқот компанияси Detech Group мутахассислари инсон мотивацияси бўйича узоқ йиллик таҳлиллар натижасини эълон қилди.

"TOP-4 мотивация манбалари"

Натижа кўриш (67 балл) – ходим ўз меҳнатининг натижасини ва унинг аниқ фойдасини кўрганида илҳомланади. Масалан, Менежер лойиҳа амалга ошганида, вақт тежалганини кўриб, янги лойиҳаларга шошқалоқ бўлади.

Вазифани англаш (64.1 балл) – Ходим «менинг вазифам нима?», «мақсадим нима?» деган саволларга жавоби аниқ бўлса, ишни яхшироқ бажаради.
Мисол: Тўғри йўлланма ва режали ходим вақтни бўш кетказмай белгиланган режа бўйича ҳаракат қилади. Бу эса уни янада катта натижаларга интилишга ундайди.

Ҳамжиҳатлик (63.9 балл)– Инсон ўзини «катта ишнинг бир қисми» деб ҳис қилса, иштиёқи ортади.
Мисол: Лойиҳа муваффақияти эълон қилиниб, иштирок этган ходимларга миннатдорчилик билдирилса, улар ўз ҳиссасини ҳис қилишади ва янги ишларга шошиб киришиб кетадилар.

Касбий ривожланиш (63.8 балл) – Янги кўникмалар ўрганиш имконияти ходимни ишга боғлайди. Мисол: Курслар, тренинглар ва малака ошириш , иш бўйича хорижий давлатларга сафар имконияти маънога тўлдиради.

Пул асосий мотиватор эмас. Ҳатто катта ҳақ тўлаш ҳам фақат вақтинчалик таъсир қилади. Ходимларнинг талаби доим кўтариб бораверади — бу эса узоқ муддатли стратегия эмас. Чунки инсон мотивацияси – пулдан кўра чуқурроқ жараён.

Мотивация — бу инсоннинг ички дунёсига йўл топишдир!

Тафаккур қилинг!

Социолог, Сухроб Хидиров.

@Tafakkur3

"Одамларнинг бошини рақамлар билан тўлдириб ташланг,то безиб кетгунларича уларни осон хазм қилинувчи,бегуноҳ фактлар билан тўлдиринг.Буни хеч қандай аҳамияти йўқ, лекин уларга ўзларини жуда билимли ҳис қилиш имконини беринг. Улар ҳатто фикрлаётгандай ва олдинга интилгандай туюлади, гарчи аслида жойида тўхтаб турган бўлса ҳам. Одамлар бахтиёр бўлишади, чунки уларнинг бошлари фактлар билан тўлган, ва бу фактлар ўзгармас нарсадир. Лекин уларга фалсафа ёки социология каби "силиқ" нодир мавзуларни берманг. Худо сақласин, агар улар хулоса қилишни ёки умумлаштиришни бошлашса нима бўлади .

— Имкон қадар уларга кўпроқ спорт, ўйинлар, кўнгилочар нарсаларни беринг —хар қандай одам ҳар доим анашу гуруҳда бўлсин, шунда унга фикрлашга ҳожат қолмайди. Яна ва яна янги спорт турларини ташкил қилинг, спортни гиперташкил қилинг! Расмли китоблар кўпроқ бўлсин. Фильмлар кўпроқ бўлсин. Аммо ақл учун озуқа борган сари камайиб борсин. Натижада, қониқмаслик пайдо бўлади. Бирор беқарорлик. Йўллар одамларга тўлиб кетади, ҳамма қаергадир шошади, қайси томонга боришининг фарқи йўқ. Ёқилғи изласин қочоқлар. Шаҳарлар туристлар лагерига айланади, одамлар — ўзбошимча кўчманчиларга, улар тоғ шамоллари ёки денгиз соҳилларидаги тўлқинлар каби хаотик тарзда то у ёққа, то бу ёққа тортилган ҳолда ҳаракатланади. Бугун у шу хонада тунар, кеча сиз, ундан аввал эса мен тунаганимидай .

Одамлар бирин-кетин сокин юввош ҳайвонларга айланади, кейин улар ўзгаларнинг хоҳишини оғишмай бажаради..."

Рэй Брэдбери «Фаренгейт бўйича 451° даража» 1953 йил.

Тафаккур қилувчилар таҳлил қилсинлар!

@Tafakkur3

📖 Саховат ва қаноат чўққиси

Бир куни саховати билан танилган Умар ибн Убайдуллох йўлда кетаётиб, бир боғнинг ёнидан ўтди. Боғнинг девори ёнида бир қул бола овқат еб ўтирар эди. Шу пайт унинг ёнига бир ит келди. Бола ўзи бир луқма еса, итга ҳам бир луқма берар эди.

Буни кўрган Умар ибн Убайдуллох:
— Бу сенинг итингми? 🐶 — деб сўради.
— Йўқ, — деди бола.
— Унда нега овқатингга уни шерик қиляпсан? 🍞 — деб сўради Умар.
Бола жавоб берди:
— Ўзим еб, унга бермаётганимни кўриб қолишларидан уяламан.

Боланинг жавобидан лол қолган Умар:
— Сен ҳурмисан ёки қул? — деб сўради.
— Мен шу боғ эгасининг қулиман, — деди бола.

Умар жўнаб кетиб, бироздан кейин қайтиб келди-да:
— Суюнчи бер! 🎉 Аллоҳ сени озод қилди. Бу боғ энди сеники бўлди, — деди.

Бола хурсанд бўлиб:
— Гувоҳ бўлинг, бу боғнинг ҳосилини шу шаҳардаги камбағалларга атадим, — деди.

Боланинг ҳимматига қойил қолган Умар ҳайрат билан:
— Ўзинг муҳтож, камбағал бўла туриб, шундай қиласанми? 🤔 — деди.

Шунда бола иймон ва ишонч билан:
— Аллоҳ менга сахийлик қилиб турганда, мен бахиллик қилишдан уяламан, — деб жавоб берди.

💡 Тафаккур қилинг!
Бола ўзини озод қилишганидан кейин ҳам бойликка ёпишиб олмади, балки уни муҳтожларга улашди. Бу воқеа бизга ҳақиқий саховат ва қалб бойлиги нималигини кўрсатади.

🤲 Қаноат, саховат ва самимийлик инсонни юксак мартабага етказади. Шундай экан, қўлдан келганча яхшилик қилишдан чарчамайлик! 😊✨

@Tafakkur3

АЖАЛ ЎЗ ҲУКМИНИ ЎҚИЙДИ

Гером Орфин исмли журналист инфарктдан сақланиш учун насиҳатлар берар, суҳбатлардан бирида: "Мен юз йил яшайман!", деган эди. Аммо ўзи етмиш ёшида тўсатдан инфаркт билан вафот этди!

Буни ажал дейдилар. Гарчи сабабларини қилиб эҳтиёт бўлишга буюрилган бўлсакда, бу умримизни узайтириб қўймайди. Ёки бепарволик қилиб сабабларни унутсакда, умримиз қисқариб қолмайди. Кўп соғлом инсонлар тўсатдан вафот этишган. Беморлар эса яшаб юришибди.
  
Америкалик Стаматис Морайтис 1976 йилда саратон билан касалланди. Онколокка  мурожаат қилганида унинг олти ойгина умри қолганини айтишди. Стаматис  2012 йилгача яшади. Хотини уни қайта кўрикдан  ўтишга мажбурлади. Мажбур бўлиб унга ташхис қўйган онколог қабулига келди. Онколог вафот этганига анча йил бўлган экан!
  
Ибн Аббос розиёллоҳу анҳудан сўрашди:
— Нега Сулаймон алайҳиссалом қушлар орасидан Ҳудҳудни зиёрат қилдилар?
- Чунки Сулаймон алайҳис салом сув топа олмаганида Ҳудҳуд сувнинг ўрнини кўрсатган эди. Ҳудҳуд ер остида сув борлигини билар эди!
— Нега унда Ҳудҳуд ерга тузоқ қўйилса ва устини тупроқ билан беркитиб қўйилса кўрмайди?!
— Тақдир олдида кўз кўр бўлади-да!

Тафаккур қилинг!

@Tafakkur3

Бизга мафкура албатта керак!

Бизда мафкурага қарши "аллергия"нинг пайдо бўлиши иттифоқ қулаб, коммунистик идеология диктати барҳам топган йилларга тўғри келади. Айнан ўша йиллари" қизил идеалогияга"га бўлган ўтли нафрат умуммаънода мафкура истилоҳига нисбатан ҳам инкорни шакллантирди.

Ва бу ўжар кўзқараш давлатимизнинг Бош қонунида ҳам акс эттирилдики, унга кўра,  ҳеч қандай мафкура давлат мафкураси сифатида қўлланилмайди. Лекин нафсиламрини айтганда,  мафкурасиз, ғоясиз яшаш мумкинми, ўзи, қолаверса, мафкура мафкурадан фарқ қилади, деган гап тўғрими, нотўғрими?!

Назаримда, бизда шу жиҳатлар чуқур ўйланмади.  Дастлабки йилларда мафкура ўрнига турли ғоялар, масалан, миллий истиқлол ғояси, юксак маънавият енгилмас куч, деганга ўхшаш панд-насиҳатга йўғрилган нималардир "яратилди".

Аммо улар ишлаб кетмади. Нега? Чунки моҳият эътибори билан бу фикрлар тўплами глобал интеллектуал тафаккур қаршисида ҳийла ожиз эди. Очиғи,  уни замонавий дунё тамаддуни мантиғига солиб қараганда, ўртамиёнадан ҳам анча пастда турувчи миллий адабиётимизнинг ўртамиёнагина вакиллари ҳукумат қироатхоналарида "ижод" этган эдилар.

Бу гапларга бу йил Жамшид Қўчқоров таъбири билан айтганда, насиб қилса, 34 йил бўлади. Шунча йилдан буён турли, "дежурний" ғоялар билан яшаб келяпмиз. Жамиятни бирлаштирадиган, бир йўлда сафарбар эта оладиган ҒОЯ мудом кўринмайди.

Атрофимиздаги йирик қудратлар, метрополияга айланишга шайланаётган кучлар ва анъанавий "оға" лар ҳақида нафақат қарши гапириш, ҳатто, уларни шубҳа остига олиш ҳам сиёсатга душманлик ёки деструктив-бузмакорлик деб малакаланади. Дейлик, мамлакатда рус тили мактаблари кўпайиб кетмоқда ёки хитойликларга кўпам ишониш яхши эмас, дея шахсий фикр билдириш ва яна Олий Мажлисда "йўқолиб қолган" тил ҳақидаги қонун лойиҳасини сўраш, жиддий туриб талаб қилиш ҳам бизда нохуш кайфият уйғотади.

Бунданам даҳшатлиси, биз ишониб юрган кўп-кўп сиёсий мулозимларнинг маънавий кумири миллий қаҳрамонларимиз Буюк Темур, Жалолиддин ёки Шайбонийхон эмас, Рамзан Қодиров экани тобора ойдинлашаётгани кўнглингни безовта қилади. Майлики, у Шимолий Кавказнинг афсонасига айланган, бир пайтлар жасоратидан таъсирланиб, Толстой "Ҳожимурод" асарини ёзган имом Шомил ёки Дудаевдай миллий қаҳрамон бўлсаям бошқа гап.

Қодиров ким? У бугун миллий етакчидан кўра кўпроқ Путиннинг солдатига ўхшайди...

Майли, ҳозир гап кавказликлар  эмас, балки ўзимиз ҳақимиздадир. Бугун бизга мафкура албатта, керак. Жамиятни сафарбар қила оладиган, халқни буюк мақсадларга йўналтира оладиган кучли мафкура. Бунинг учун, назаримизда, ушбу соҳада авлодлар алмашинувига киришиш керак. Айни секторга ёш, дунёвий билимларни пухта эгаллаган, Ватан ва миллатни севувчи закий олимларни "тортиш" ва мафкуравий соҳада жамоани тўлиқ янгидан шакллантириш керак.

Албатта, буни шахсий мулоҳаза сифатида қабул қиласизлар, муҳтарам классик мафкурачи боболар!

Манба: platformauzb

@Tafakkur3

Бахт ҳақидаги афсона

Бир куни фаришталар зерикиб қолишибди. Шунда улардан бири:
- Келинглар, одамзоддан бирор нимасини ўғирлаб олиб, яшириб қўямиз, - дебди. Фаришталар узоқ ўйлашиб, одамдан бахтини ўғирлашга келишиб олишибди. Лекин уни қаерга яшириш мумкин?
Бир фаришта таклиф киритибди:
- Яхшиси уни энг баланд тоғнинг энг баланд чўққисига яширамиз.
- Йўқ, бўлмайди. Одамзод тоғнинг чўққисига чиқа олади. Бири топиб олса, қолганлари хам бирпасда бахтини топиши мумкин, - дебди. Бошқаси:
- Унда денгизнинг тубига яширамиз.
- Йўқ, бўлмайди. Одамзод ақл-заковатини ишлатиб, денгиз тубига хам етиб боради.
- Бошқа сайёраларга … - Бўлмайди, ақл-заковати билан у ерга хам етиб бориши мумкин.
Улар бахтни қаерга яшириш масаласида тортишиб, тортишиб чарчаганларида бир фариштада шундай дебди:
- Бахтни қаерга яширишни мен биламан! Уни одамнинг ўз қалбига яшириш керак. Шунда одамзод бахтини ташқаридан қидириб, тополмай юраверади. Фаришталар шунга келишиб, шундай қилишган экан... Шундан бери одамзод қалбга назар солиш ўрнига бахтини нуқул ташқи оламдан қидириб юрар эмиш...

Агар бахт топишни истасангиз, уни қалбингиздан қидиринг.

Тафаккур қилинг!

@Tafakkur3