HLA tizimi haqida qisqacha post
HLA (Human Leukocyte Antigen) tizimi — immunitetni boshqaradigan va organizmni begona hujayralardan himoya qiladigan muhim molekulalar majmuasi. HLA insonning 6-xromosomasida joylashgan va immun javobning asosiy qismida qatnashadi.
HLA tizimi tananing o‘z hujayralarini begona hujayralaridan farqlaydi. HLA molekulalari hujayralar yuzasida joylashib, organizmga kirgan begona antigenlarni "ko‘rsatadi." Bu esa immunitetning T hujayralarini harakatga keltiradi.
1. MHC I (HLA-A, HLA-B, HLA-C):
Tanadagi deyarli barcha hujayralarda uchraydi.
Ichki xavflarni, masalan, virus yoki o‘smalardan kelgan antigenlarni ko‘rsatadi.
2. MHC II (HLA-DP, HLA-DQ, HLA-DR):
Asosan immun hujayralarda (masalan, makrofag va dendrit hujayralarida) bo‘ladi.
Tashqi xavflarni, masalan, bakteriya qoldiqlarini ko‘rsatadi.
1. Transplantatsiyada:
Organ yoki to‘qima ko‘chirib o‘tkazilganda HLA mosligi tekshiriladi. Agar mos kelmasa, tananing immun tizimi ko‘chirib o‘tkazilgan organni rad qilishi mumkin.
2. Kasalliklarga moyillik:
Ayrim HLA tiplari kasalliklarga genetik moyillikni oshiradi:
HLA-B27: Ankilozlovchi spondilit.
HLA-DR4: Revmatoid artrit.
HLA-DQ2 va DQ8: Seliakiya.
3. Dori-darmon nojo‘ya ta’siri:
Masalan, HLA-B*1502 alleli bo‘lgan odamlarda karbamazepin dori vositasi jiddiy teri reaksiyalarini chaqirishi mumkin.
HLA tizimi va immunitetni o‘rganishning ahamiyati:
Hozirgi zamonda HLA tizimi immun kasalliklarni tushunishda va yangi davolash usullarini ishlab chiqishda muhim hisoblanadi. Tibbiyotda genetik moslikni aniqlash orqali ko‘p kasalliklarning oldini olish yoki davolash usullarini tanlash imkoniyatlari kengaymoqda.
@Space_Med
HLA (Human Leukocyte Antigen) tizimi — immunitetni boshqaradigan va organizmni begona hujayralardan himoya qiladigan muhim molekulalar majmuasi. HLA insonning 6-xromosomasida joylashgan va immun javobning asosiy qismida qatnashadi.
HLA tizimi qanday ishlaydi?
HLA tizimi tananing o‘z hujayralarini begona hujayralaridan farqlaydi. HLA molekulalari hujayralar yuzasida joylashib, organizmga kirgan begona antigenlarni "ko‘rsatadi." Bu esa immunitetning T hujayralarini harakatga keltiradi.
HLA turlari:
1. MHC I (HLA-A, HLA-B, HLA-C):
Tanadagi deyarli barcha hujayralarda uchraydi.
Ichki xavflarni, masalan, virus yoki o‘smalardan kelgan antigenlarni ko‘rsatadi.
2. MHC II (HLA-DP, HLA-DQ, HLA-DR):
Asosan immun hujayralarda (masalan, makrofag va dendrit hujayralarida) bo‘ladi.
Tashqi xavflarni, masalan, bakteriya qoldiqlarini ko‘rsatadi.
Nima uchun HLA muhim?
1. Transplantatsiyada:
Organ yoki to‘qima ko‘chirib o‘tkazilganda HLA mosligi tekshiriladi. Agar mos kelmasa, tananing immun tizimi ko‘chirib o‘tkazilgan organni rad qilishi mumkin.
2. Kasalliklarga moyillik:
Ayrim HLA tiplari kasalliklarga genetik moyillikni oshiradi:
HLA-B27: Ankilozlovchi spondilit.
HLA-DR4: Revmatoid artrit.
HLA-DQ2 va DQ8: Seliakiya.
3. Dori-darmon nojo‘ya ta’siri:
Masalan, HLA-B*1502 alleli bo‘lgan odamlarda karbamazepin dori vositasi jiddiy teri reaksiyalarini chaqirishi mumkin.
HLA tizimi va immunitetni o‘rganishning ahamiyati:
Hozirgi zamonda HLA tizimi immun kasalliklarni tushunishda va yangi davolash usullarini ishlab chiqishda muhim hisoblanadi. Tibbiyotda genetik moslikni aniqlash orqali ko‘p kasalliklarning oldini olish yoki davolash usullarini tanlash imkoniyatlari kengaymoqda.
@Space_Med