QASHQADARYO AHLI E’LONLARI

1. Ҳаддан ташқари рағбатлантириш (оверстимулатион)
• «Cocomelon» нинг ёрқин ранглари, тез-тез алмашувчи кадрлар ва баланд овозлари кичик болалар миясини ҳаддан ташқари рағбатлантириши мумкин. Бу болаларда диққатни жамлаш қобилиятининг пасайишига олиб келади.
• Доимий тезкор визуал ва аудио таъсир туфайли болалар реал ҳаётдаги секинроқ ўқув жараёнларини қийинроқ қабул қилишлари мумкин.

2. Экран вақтининг ошиши
• «Cocomelon» каби мултфилмлар болаларни узоқ вақт экранга боғлаб қўйиши мумкин, бу эса жисмоний фаолликнинг камайиши, ижтимоий мулоқот чекланиши ва уйқу сифатининг бузилишига олиб келади.
• Америкалик Педиатрия Академияси (ААП) тавсиясига кўра, 2 ёшгача бўлган болалар экран вақтини чеклаши, ундан катталар эса кунига бир соатдан оширмаслиги керак.

3. Пассив ўрганиш
• Мултфилмлар болаларни пассив кузатувчи ҳолатига қўйиб, ўйин ва реал ҳаётдаги интерактив ўрганиш имкониятларини камайтиради. «Cocomelon» қўшиқлари ва дарслари ҳақиқий ҳаётдаги тажрибаларга тенг келмайди.

4. Ижтимоий мулоқотнинг чекланиши
• Ҳаддан ташқари мултфилм томоша қилиш бола ва ота-она ёки тенгдошлар ўртасидаги муҳим ижтимоий мулоқотни камайтириши мумкин. Болалар «Cocomelon» қаҳрамонларига қизиқиб, реал ҳаётдаги ўзаро таъсирларни четлаб ўтишлари мумкин.

5. Ўз-ўзини бошқариш қийинчиликлари
• Мултфилмни тўхтатганда ёки болага томоша қилишни чеклаганда улар безовталик, йиғлаш ёки хатти-ҳаракатларида тажовузкорликни кўрсатиши мумкин, бу эса технологияга боғлиқликнинг дастлабки белгиларидан бири бўлиши мумкин.

1. Тишларни тозалаш: Тиш чиқиш бошлангач, уларни ювиш учун юмшоқ чўткадан фойдаланиш керак. Тиш пастаси қўлланилиши шарт эмас, чунки кўплаб ёш болалар тиш пастасини ютиши мумкин. Бироқ, тишлар пайдо бўлиши билан, улар мунтазам равишда тозаланиши керак.
2. Тиш пастасидан фойдаланиш: Агар бола бир ёшга тўлган бўлса, пастадан фойдаланишни бошлашингиз мумкин. Бу вақтда ўзига хос “болалар тиш пасталари” дан фойдаланиш муҳим, чунки улар камроқ флорид ва хавфсиздир.
3. Тишларни ювиш вақти: Бола тишларини эрталаб ва кечқурун ювиши керак. Тишларни ювишнинг асосий мақсади, тишларда тўпланадиган бактерияларни ва озиқ-овқат қолдиқларини олиб ташлашдир.

1. Кунлик овқатланиш тартибини тўғри ташкил қилинг
• Оқсилга бой овқатлар истеъмол қилинг: Тухум, товуқ, балиқ, ёнғоқ ва ёгурт ширинликка иштаҳани камайтиради, чунки улар узоқроқ вақт давомида тўқлик ҳиссини беради.
• Комплекс углеводларни танланг: Бутун донли маҳсулотлар, гречка, жўхори, ловия ва сабзавотлар шакар даражасини барқарор ушлаб туради.

2. Ширинлик ўрнига соғлом алтернативаларни танланг
• Мевалар: Табиий мевалар, масалан, олма, банан, резавор мевалар ширинлик эҳтиёжини қондиради.
• Қуритилган мевалар: Қуруқ анжир, хурмо ва ўрикни меъёрида истеъмол қилиш мумкин.
• Қора шоколад: Камида 70% какао миқдорига эга бўлган қора шоколадни оз миқдорда танлаш ширинликка бўлган хоҳишни пасайтиради.

3. Ширинликка иштаҳани келтирувчи омилларни камайтиринг
• Ишлатиладиган маҳсулотларни чекланг: Уйда ширинлик бўлмаса, уни истемол қилиш эҳтимоли ҳам камаяди.
• Эмоционал овқатланишдан қочинг: Стресс ёки зерикиш пайтида ширинлик истеъмол қилиш одат бўлса, диққатни бошқа машғулотларга қаратинг (масалан, спорт ёки юриш).

1. Органларнинг соғлиги ҳақида маълумот
• Жигар: Қондаги билирубин, АЛТ, АСТ каби моддалар жигар фаолияти ҳақида маълумот беради. Бу моддалар жигар шикастланиши ёки касалликларини аниқлашда муҳимдир.
• Буйрак: Қондаги креатинин ва мочевина (уреа) даражаси буйракларнинг филтрлаш қобилияти ҳақида маълумот беради.
• Юрак: Тропонин, CК-МБ каби моддалар юрак мушаклари зарар кўрганида қонга чиқади, бу эса юрак касалликларини аниқлашга ёрдам беради.

2. Озиқ моддаларнинг етишмаслиги ёки баланси
• Қондаги витаминлар (Б12, Д) ва минераллар (темир, калций, магний) даражаси орқали озиқ моддалар етишмаслиги ёки кўплигини аниқлаш мумкин.

3. Иммун тизимининг ҳолати
• Оқ қон ҳужайралари (лейкоцитлар) сони ва турлари организмда инфекция, яллиғланиш ёки иммун тизими муаммоларини кўрсатади.
• C-реактив оқсил (CРП) ва бошқа маркерлар яллиғланиш жараёнлари ҳақида сигнал беради.

4. Гормонал баланс
• Қонда тироксин (Т4), инсулин, кортизол, эстроген ёки тестостерон каби гормонлар даражаси ўлчанади. Бу гормонал мувозанацизлик ёки касалликларни аниқлашга ёрдам беради.