Сиз қайси гуруҳга кирасиз?Телефон ишлатишда баъзи оилалар ўта қаттиққўл, баъзилар эса жудаям бепарволигини кўрамиз.
Қуйида, телефон ишлатишда оилаларнинг фарзандига бўлган 7 хил муносабатини кўриб чиқамиз:
1.
Авторитар оила — бу турдаги оилаларда ота-она ҳаддан ортиқ назоратчи бўлади. Уйда қатъий қоидалар ўрнатилар экан — боланинг ривожланиш хусусияти ва талаб-истаклари умуман эътиборга олинмайди.
Ички қоидалар бузилса — автоматик жазо чоралари қўлланилади ва ҳеч қандай тушунтириш берилмайди.
Бундай оилада ўсган болалар — бошқаларнинг фикрига қарам, ўзига ишончи паст ва иродасиз бўлиб улғайишади. Вояга етгач атрофда уларни бошқарадиган авторитар муҳит излашда давом этишади.
2.
Эътиборсиз оила — бу оилаларда боланинг хоҳиш-истакларига чегара қўйилмайди, тамоман бефарқлик ҳукм суради.
Одатда бу турдаги оилалар ё кўп ишлайдиган олий маълумотли, ёки таълим даражаси паст ота-оналардан иборат.
Бола ўзига диққат қаратиш учун турли — ижобий, салбий йўлларни синаб кўради.
Эътиборсизлик — хулқ-атвор бузилишига олиб келади. Натижада, ота-она кескин жазо кўришни бошлашади.
Бу муҳитдаги болалар — тажовузкор, ўзига ишончи паст, беқарор характерли бўлади.
3.
Ўта бағри кенг оила — одатда бир фарзандли оилаларда кузатилади. Бу оилаларда боланинг "оғзидан чиққани" муҳайё қилинади. Таъқиқ йўқ — эркинлик чегараси осмону фалаккача чўзилади. Бола уй хўжайинига айланади ва телевизор пульти ҳам унинг қўлида туради.
Бу оилада ўсган болалар — тўғри ва нотўғрини ажрата олмайди, хавф-хатар ёқасида яшайдиган, масъулиятсиз инсон бўлиб улғаяди.
4.
Тутуриқсиз оила — бу оилада қачон нима қилиш кераклиги аниқ эмас. Бир кун бола 10 соатлаб телефон ўйнаса индалмайди, эртасига энди қўлига олгач бақириш бошланади. Ота-она зид ҳаракати болани чалғитади — болага ота телефон совға қилади, онаси эса уни олиб қўяди.
Бу каби оилаларда бола — инсонларга ишонмайди, қарор қабул қилишга қийналади, ё ўта ўзбошимча, ёки доим бўйин эгадиган бўлади.
5.
Ҳаддан ташқари ҳимояловчи оила — ота-она доимо боладан хавотирда бўлади. Боланинг йўлидаги барча тўсиқлар олиб ташланади — қоқилишга берилмайди. Бола улғайганда ҳам технологиядан фойдаланишга рухсат беришга ўта эҳтиёткор бўлишади.
Бундай болалар — ўзини ҳимоя қила олмайдиган, қарор қабул қилишни билмайдиган бўлиб вояга етади. Ҳимоя қобиғларидан четга чиқишлари билан довдираб — уларга паноҳ бўладиган одам излашади.
6.
Перфекционист оила — болани ҳар қандай соҳада муваффақиятли бўлишга мажбурлашади, балет курсидан тортиб математикагача. Фарзандлари мактабига тинимсиз қатнашади.
"Барчаси фарзандим келажаги учун", деб югураётган ота-она — аслида ўзларининг ўтмишдаги жароҳатларига малҳам қўяётган бўлишади. Болани планшетда ўтказган ҳар бир дақиқасини фойдага йўналтириш керак, деб билади.
Бу оилаларда бола — хавотирчан, ўзига ишончи паст бўлади. Қолаверса, қадрсизлик ҳисси ва муваффақиятсизлик қўрқуви бола руҳиятига сингиб кетади.
7.
Демократ оила — болага ишонади, қўллаб-қувватлайди, самимий муносабатда бўлади. Технологик жиҳозлардан фойдаланиш бўйича қарорлар биргаликда қабул қилинади. Фарзандга ишонилсада, ёш хусусиятлари назоратдан четда қолмайди. Болаларга масъулият юкланади. Тартиб қоидалар бузилса — жазолар аниқ ва аввалдан белгиланган бўлади. Ишонч туйғуси биринчи ўринда туради.
Бундай оилада катта бўлган болалар — ўзига ишонадиган, мослашувчан, мустақил ва масъулиятни ҳис қиладиган бўлади.
Пост: «Виртуал дунёда ота-оналик машаққати» китобидан олинди.@Psixolog_Kutubxonasi