To'xtaboyev Nuriddin | shaxsiy blog


Channel's geo and language: Uzbekistan, Uzbek
Category: Economics


Shaxsiy blog.
Shaxsiy fikrlar.
https://taplink.cc/nuruddiyn

Related channels

Channel's geo and language
Uzbekistan, Uzbek
Category
Economics
Statistics
Posts filter


Davlat yomon tadbirkor.

Xususiy sektor resurslarni eng katta daromad keltiradigan joyga yo‘naltiradi. Davlat esa, aksincha, siyosiy maqsadga muvofiq bo‘lgan joyga yo‘naltiradi.

Yaqinda BMTning Taraqqiyot dasturi e’lon qilgan bir xisobotda global qashshoqlikning sababi asosan samarasiz xukumatlar ekani ta’kidlab o‘tildi. Hisobot mualliflarining xulosa qilishlaricha, mamlakatda to‘g‘ri va okilona boshqaruv bo‘lmasa, tadbirkorlikka imtiyozlar berish va boshqa shunga o‘xshash strategiyalarning hech biri ish bermaydi.

Manba: Charlz Uilan - "Yalang'och iqtisodiyot"

Kitobni o'qimagan bo'lsangiz, o'qing. O'qigan bo'lsangiz, qayta o'qing😁.
Aytgancha, kitobni Asaxiybooks do'konlaridan doim topishingiz mumkin. Demak, bahonalar yo'q o'qimaslikka.

@Nuruddiyn


Bundan 70 yillar oldin Rey Bredberi "Farangeyt bo'yicha 451⁰" kitobida shunday yozgandi:
"Umuman olganda, inson hech qanday qiymatga ega bo'lmagan davrlarda yashayapmiz. Zamonamizda inson qog'oz sochiqday gap - unga burun qoqishadi va g'ijimlab uloqtirishadi, boshqasini olishadi, burun qoqishadi va g'ijimlab uloqtirishadi. Odamlar boshqa birovning qiyofasida yurishadi".

Ushbu fikr insoniyatning ma’naviy inqirozi va shaxsiylikning yo‘qolib borayotganini ifodalaydi. Zamonaviy dunyo ko‘pincha material boylik va manfaatlarni birinchi o‘ringa qo‘yadi. Shaxsning qadrsizlanishi odamlar orasidagi munosabatlarda yuzaki yondashuvni kuchaytiradi: insonlar faqat foydalanish uchun vositaga aylanib qoladi, g‘ijimlab tashlanadigan qog‘oz sochiq misolida bu jarayon achchiq haqiqatchilik bilan tasvirlangan.

"Boshqa birovning qiyofasida yurishadi" iborasi esa insonlarning o‘z shaxsiyligini yo‘qotishi, jamiyatdagi qoliplarga moslashib, asl o‘zligini namoyon eta olmasligiga ishora qiladi. Bu, bir tomondan, tashqi bosimlar va stereotiplarning kuchi, boshqa tomondan esa, insonning o‘z qadrini anglamasligi bilan bog‘liq.

Inson o‘z-o‘zini anglash va jamiyatni inson qadriyatlari atrofida qurishga intilish kerak.

@Nuruddiyn


Haqiqatni aytmaslik bu - xiyonat.

Haqiqatni yashirish yoki aytmaslik ko'pincha mas'uliyatdan qochish yoki manfaatlarni saqlashga urinish natijasidir, ammo bu harakatlar ko'p hollarda boshqalarga zarar yetkazishi yoki ishonchni yo'qotishga olib keladi.

Haqiqatni aytmaslikni xiyonat deb atashning mohiyati shundaki, u o'zgalarni noto'g'ri yo'naltirish yoki aldash bilan teng. Bu, ayniqsa, ishonchga asoslangan munosabatlarda — oilada, do'stlikda, ishda yoki jamiyatda — halokatli bo'lishi mumkin. Haqiqatni aytmaslik, o'z navbatida, insonning axloqiy tamoyillariga qarshi ketishidir.

@Nuruddiyn


Forward from: Ko‘ngil nigohi
"Qoʻrqoqni tug'moq hali onalik emas. Mardlarning onasigina onadir faqat!"

1922-yil Germaniyaga borgan talablar orasida Saida,Xayriniso va Maryam kabi qizlar ham bor edi. Tasavvur qilyapsizmi,bundan bir asr oldin 16-17 yashar qizlar oʻqish uchun chet davlatga yoʻl olgandi. "Burchim va ajalim –millat uchun oʻqimoq",degan mard qizlar edi ular. Oʻqishga qiziqqan,toza ilm havosidan bahra olishga intilgan qizlar uchun sharoit va imkoniyatni yaratib bergan insonlar borligi oʻsha davr uchun yirik bir hodisa edi. Hozir ham shunday.

Maktabda bir sinfda qizlar 20 ta edik. Oʻsha yigirma nafar qizdan bor yoʻgʻi 2-3 tamiz oliy taʼlimda tahsil oldik. Qolganlarni esa kollejni tugatmasidanoq masalasi hal edi. Bu aslida fojia. Faqat turmushga berish uchun qiz oʻstirayotgan oilalarni hech tushunmayman.

Ish boshlaganimning ilk yillaridayoq 9-10-11-sinflarga dars bera boshladim. Bilasiz,yigitlardan koʻra qizlar koʻproq qiziqadi oʻqishga. Biroq maktabni bitirgan zahoti toʻyi boʻlgan qizlarni ham koʻp koʻrdim. Men dars bergan, oʻqishga yaxshigina qiziqadigan qizlar bor edi ularning orasida. Xafa boʻlib ketaman shunday holatlarda. Hali oʻqishga kirishi, taʼlimni davom ettirishi, hayotda oʻz oʻrniga ega bo'lishi kerak edi-ku ular ham.

Oʻzbek oilalarining koʻpchiligida bir gʻalati va johilona qarash bor. "Qiz bola oʻqib olim boʻlarmidi?", "Qiz bola birovning hasmi, oʻqib meni boqarmidi,ana oʻgʻillarimni oʻqitaman undan koʻra!", "Qiz bolaning ishi nozik, nomusini ehtiyot qilish kerak. Uzoqqa oʻqishga yuborish yaxshi emas". Agar mana shunday fikrlaydigan kishilar kamaymasa, millat onalari o'qishi uchun sharoit yaratilmasa,borib-borib taʼlim ham, tarbiya ham tanazzulga yuz tutishi aniq.

Farzandining boshlang'ich ijtimoiylashuviga ona sabab bo‘ladi. Uni ilm olishga qiziqtirish ham,go‘zal axloqli va mard qilib tarbiyalash ham koʻproq ona zimmasidadir. Ayol kishi ilmsiz haqiqiy baxtga erisha olmaydi. Shunday ekan,ayol-qizlarga imkon berish lozim:ilm olishlariga, yuksalishlariga,hayoti davomida yuqori marralarni koʻzlab yashashlariga!

Albatta,oila birinchi oʻrinda. Bir uyga kelin boʻlish,mard bir yigitga yor boʻlish, farzandlar koʻrish hammaga ham nasib etsin. Ammo bu qizlarning oʻz orzu-umidlaridan voz kechishi evaziga boʻlishi kerak emas. Bir roʻzgʻorni eplab-seplab ketish uchun ham oʻqish muhim. Umr faqat roʻzgʻor,bola-chaqa va nasfimiz uchungina berilmaganini his qilish vaqti allaqachon kelgan. Yoʻqsa, koʻz oldimizda dunyo maydalashib ketaveradi. Xuddi tilla baliqchadek torgina hovuzchani dunyo shu ekan, deb oʻylayveramiz!

@biroz_adabiyot


#soliq #tax

Aksiz solig'i ham, daromad solig'i ham budjetga daromad keltiradi lekin bular bir-biridan tubdan farq qiladigan motivlarni yaratadi.

Daromad solig'i ba'zi odamlarni ishlamaslikka rag'batlantiradi va bu, albatta yomon. Bu iqtisodiy samaradorlikni pasaytirishi va mehnat bozorida resurslar noto'g'ri taqsimlanishiga olib kelishi mumkin.

Aksiz solig'i esa ba'zi odamlarni kamroq avtomobil haydashga rag'batlantiradi va bu yaxshi g'oya. Bu turdagi soliq ekologiyaga zararli bo'lgan yoki salbiy ijtimoiy oqibatlarga olib keladigan mahsulotlarga (masalan, yoqilg'i, spirtli ichimliklar, tamaki mahsulotlari) qo'llaniladi. Aksiz solig'i insonlarning ma'lum iste'mol odatlarini o'zgartirishga xizmat qiladi. Avtomobil yoqilg'isiga aksiz solig'i hisoblanganda, odamlar kamroq haydashni boshlashi yoki yanada tejamkor transport turlariga o'tishi mumkin.

Bu ekologiyaga zararlarni kamaytirib, atmosferaga chiqindilarni qisqartiradi.
Aksiz solig'i ijtimoiy va ekologik barqarorlikni ta'minlashga yordam beradi.

Soliq siyosatini shakllantirayotganda, bu farqlarni chuqur anglash va optimal yondashuvni tanlash muhim. Iqtisodiy samaradorlik va ijtimoiy barqarorlik bir-birini to'ldirishi kerak.

@Nuruddiyn


Forward from: Abdulloh Rasuljanov
#book

"1984" - Jorj Oruell

Insoniyat tarixidagi eng muhim kitoblar ro'yxatida ko'pincha o'ntalikda keladigan ushbu durdona mening badiiy adabiyotlar ro'yxatimda 1-raqamli asar.

Oruell syujetda 2-jahon urushidan so'ng qurollanish poygasi, sovuq urushga qayta tayyorgarlik ko'rayotgan jamiyatni qay tarafga ketyatganini tasvirlaydi. Chirkin g'oyalar ustiga qurilgan tuzumlarning asl mohiyatini qiyoslarga ko'chiradi. Shu sababdan sobiq ittifoq va ko'p davlatlarda qora ro'yxatda turgan. Yozuvchi hatto o'z yurtida ta'qibda yurgan.

Sababi - u o'z asarida texnokratlashgan avtokratiya tizimining hamma illatlarini ochib tashlagan. Insonni qanday manqurtga aylantirishiyu, uni inson qilib turuvchi ong va hislardan qanday mahrum etilishini yoritgan.

Seni tunu-kun kuzatadigan,
hatto nima o'ylayatganingni nazorat qiluvchi hokimiyatdagi hayotni his qildiradi. Ayniqsa o'zbek jamiyati uchun o'qilishi shart asar.

O'zim ham qayta o'qib chiqdim. Ancha-muncha siyosiy darsliklardan ko'proq narsa beroladi.

@abdullokh_rasuljanov


Insonlar o'zlarini kimligini bilish, rag'bat olish uchun ham dushmanlarga: biznesda raqobatchilarga, karyerada raqiblarga, siyosatda oppozitsiyaga muhtoj.

Raqobatchilar yoki dushmanlar ko‘pincha inson yoki tashkilotning asl imkoniyatlarini yuzaga chiqarishga sabab bo‘ladi. Ammo bu yerda muhim masala shundaki, dushmanlik yoki raqobat doimo halol, konstruktiv va me’yorda bo‘lishi kerak. Raqobat insonning o‘zini o‘stirishi uchun vosita bo‘lishi kerak, aks holda, zararli bo‘lib qolishi mumkin.

Shaxsiy hayotda ham dushmanlar insonni o‘z pozitsiyasini aniqlashga majbur qiladi. Ular ichki potensialni ochish va "men kimman?" degan savolga javob izlashda yordam beradi. Shunga ham shaxsiyat dushmanlar orqali aniqlanadi.

@Nuruddiyn


Dunyoni harakatga keltirib turgan asosiy narsa aynan shaxsiy manfaatlardir...

Insoniyat tarixida va bugungi kundagi koʻplab harakatlar, rivojlanishlar, hatto ijtimoiy oʻzgarishlar ham shaxsiy manfaatlar asosida shakllangan. Buni iqtisodiyotda ham, siyosatda ham, hatto madaniy hayotda ham kuzatish mumkin.

Misol tariqasida iqtisodiyotdan foydalansak, Adam Smit shaxsiy manfaatlarni bozor iqtisodiyotining "koʻrinmas qoʻli" deb atagan. Uning nazariyasiga koʻra, har bir inson oʻz manfaatlarini koʻzlab harakat qilganida, u bevosita yoki bilvosita jamiyat manfaati uchun ham foydali ish qiladi. Masalan, tadbirkor oʻz foydasini koʻzlayotgan boʻlsa ham, u mahsulot yoki xizmatni ishlab chiqaradi, soliq to'laydi, ish oʻrinlari yaratadi va iqtisodiy oʻsishga hissa qoʻshadi.

Ammo, F. M. Dostoyevskiy asarlarida shaxsiy manfaat faqat ijobiy emas, balki inson ichki qarama-qarshiligi va axloqiy ziddiyatlar manbai sifatida tasvirlangan. Uning qahramonlari koʻpincha oʻz manfaatlarini jamiyat tamoyillari bilan toʻqnash keltiradi.

Bugungi kunda ham koʻplab iqtisodiy, siyosiy va ijtimoiy jarayonlar shaxsiy manfaatlar bilan boshqariladi. Biroq, shaxsiy manfaatlar har doim ham jamiyat manfaatlari bilan uygʻun kelmaydi. Koʻpincha, bu manfaatlar toʻqnash kelganda turli krizislar, ijtimoiy muammolar yuzaga kelishi mumkin.

Demak, shaxsiy manfaatlar dunyoni harakatga keltiruvchi asosiy omil boʻlsa-da, bu harakatning ijobiy yoki salbiy ekanligi jamiyatning manfaatlari bilan qanday uygʻunlashtirilishiga bogʻliq.

@Nuruddiyn


Inson kapitali — bu kishining barcha bilim, ko'nikma, qobiliyat va tajribalarining yig'indisi. Bu moddiy resurslar emas, balki koʻrinmas aktiv, ya'ni bevosita koʻz bilan koʻrib boʻlmaydigan boylik. Ammo aynan shu boylik insonning haqiqiy qadr-qimmatini, salohiyatini belgilaydi va turli vaziyatlarda yordam beradi.

Masalan: Tajriba va bilimga ega inson hech qanday moddiy boylikka ega boʻlmasa ham, yangi ish topishi yoki o'z biznesini qayta qurishi mumkin.

Aytaylik, boy odam barcha mulkidan ayrilib qoldi. Agar uning inson kapitali yuqori boʻlsa — yaxshi bilim, tajriba, ijodkorlik va muloqot qobiliyatiga ega boʻlsa — u qisqa vaqt ichida yo'qotgan boyligini qayta tiklash imkoniyatiga ega. Chunki uning o'zida mavjud bo'lgan qobiliyatlar hamma narsadan qimmatroq.

Shunday ekan, inson kapitalini rivojlantirish — o'z kelajagingizni himoya qilish degani. Moliyaviy aktiv yillar davomida yo'qolishi mumkin, ammo bilim, ko'nikma va tajriba hech qachon sizni tark etmaydi.

@Nuruddiyn


O'zbekistonda soliq tizimi adolatlimi? Menimcha adolatsizdir.

O‘zbekistonda soliq tizimi adolatli yoki yo'qligi to'g'risira turli qarashlar mavjud. Quyida ayrim asosiy jihatlarini ko‘rib chiqamiz:

Progresiv yoki regressiv soliq tizimi:

- Progresiv soliq tizimi daromad oshgani sari soliq stavkalari ham oshib boradi, ya'ni ko‘proq daromad olgan jismoniy shaxs yoki yuridik shaxslar ko‘proq soliq to‘laydilar.

- Regressiv soliq tizimida barcha soliq to‘lovchilar uchun stavka bir xil bo‘ladi yoki past daromadli shaxslarga nisbatan soliq yuki yuqoriroq bo‘lishi mumkin.

Ko‘pgina adolatli soliq tizimlari daromadga qarab progressiv soliq tizimiga asoslanadi, ya’ni ko‘p daromad olgan shaxslar va korxonalar ko‘proq soliq to‘laydi.

O'zbekistonda daromad solig'i tizimi yagona 12 foiz stavkada. Bu esa ijtimoiy adolatsizlikni keltirib chiqaradi. Masalan, rasmiy eng kam ish xaqiga ega bo'lgan farrosh yoki qoravullarga bu soliq yuki og'irlik qiladi. Yuqori oylikka ega shaxslar uchun bunday emas. Bu adolatsizlikdir.

Progressiv soliq tizimi soliqlardan qochishga rag'batni oshirishi mumkindir lekin umuman olganda qaraganda bu tizim adolatli va to'g'ridir.

@Nuruddiyn


Bir kishi uchun haqiqat bo'lgan narsalar boshqalar uchun yolg'on tuyulishi ham mumkin.

Inson hayotidagi ba'zi narsalar, his-tuyg'ular til orqali aniq ifodalanishi qiyin, hatto imkonsizdir. Ularning mohiyati so'zlar orqali ifodalanayotganda o'zgarib ketishi, hatto yolg'on kabi ko'rinishi mumkin.

Har bir inson o'z hayoti, kechinmalari va nuqtai nazari orqali haqiqatni o'ziga xos tarzda ko'radi va his qiladi. Masalan, biror kishi uchun biror voqea chuqur ta’sirli yoki muhim bo'lishi mumkin, ammo boshqalar uni oddiy yoki befarq qarshi olishlari mumkin. Shuning uchun, o'zaro tushunish va hurmat bilan boshqalarning haqiqatini qabul qilish juda muhimdir.

Hamma narsani so'z bilan tushuntirib bo'lmaydi, va hayotdagi ba'zi narsalarni his qilish bilan anglash mumkin.

@Nuruddiyn


Albatta. Pul va vaqt haqida chuqurroq mulohaza yuritadigan boʻlsak, koʻp hollarda insonlar pul topish uchun hayotlarining katta qismini ishlashga bagʻishlaydilar. Ammo aslida, biz topayotgan har bir soʻm – bu bizning hayotimizning bir boʻlagini almashtirish orqali kelayotgan boylikdir. Har bir ish kuni, oylik maosh yoki qoʻshimcha daromadni qoʻlga kiritish uchun sarflangan soatlar – qaytarib boʻlmaydigan hayotimizning qimmatli soniyalaridir.

Masalan, siz yangi telefon yoki kiyim-kechak sotib olayotganda, aslida u mahsulotni emas, balki oʻsha mahsulotni topish uchun sarflagan vaqtingizni sotib olasiz. Oʻylab koʻring: agar oʻsha narsa uchun bir oy davomida ishlagan boʻlsangiz, demak siz oʻzingizning bir oy hayotingizni almashtirib, oʻsha narsa egasiga aylanyapsiz. Shunday ekan, biz oʻzimizga yana bir bor savol berishimiz kerak – bu narsa haqiqatda hayotimizdagi vaqtga arziydimi?

Haqiqiy farovonlik va boylik, asosan, qanchalik koʻp narsaga ega boʻlishda emas, balki hayotimizni qanday kechirishda namoyon boʻladi. Farovonlikning haqiqiy maqsadi – bu erkinlik va vaqtni qanday oʻtkazayotganimizdan rohat olishdir. Pul, albatta, hayotimizni osonlashtirishi mumkin va ko'plab qulayliklar yaratadi, lekin u hech qachon bizni o'sha qulaylikdan to'liq rohatlanish uchun kerak bo'lgan vaqt bilan ta'minlay olmaydi.

Tasavvur qiling, sizda katta boylik bor, lekin kuningizning ko‘p qismi stress va tashvish ichida, ko‘nglingizga huzur bermaydigan ishlarni bajarishga sarflanyapti. Pul toʻliq va erkin hayot berishi kerak deb o‘ylashimiz mumkin, ammo bu pul bilan qanday vaqt o‘tkazishimiz haqida emas, balki qancha vaqtni pul ortidan quvishda yo‘qotayotganimiz haqida oʻylashni talab qiladi.

Shuning uchun, har birimiz o‘zimiz uchun o‘zi qadrlaydigan narsalarni aniq belgilab olishimiz kerak. Pul topish jarayonida hayotning eng qimmatli lahzalarini boy bermaslik uchun maqsadimizni to‘g‘ri belgilashimiz va har bir xaridimizni yoki qarorimizni hayotimizga qo‘shayotgan haqiqiy qiymati nuqtai nazaridan qayta ko‘rib chiqishimiz lozim. Hayotda chinakam muvaffaqiyat, pul ko‘pligida emas, balki shaxsiy vaqtimizni o‘zimiz qadrlaydigan narsalarga sarflay olishimizda ko‘rinadi.

@Nuruddiyn


Baxt har bir inson uchun o‘ziga xos va o‘zining ichki dunyosida yashirilgan bir tuyg‘u. Har bir insonning hayotidagi qadriyatlar, intilishlar, va orzular turlicha bo‘lgani uchun, kimni baxtli, kimni baxtsiz deyish qiyin. Ba'zilar uchun ichki tinchlik va xotirjamlik, boshqalar uchun esa moliyaviy farovonlik yoki yaqin insonlar bilan o‘tkazilgan vaqt baxtning manbai bo‘lishi mumkin.

Shuning uchun odamlarni shunchaki tashqi ko‘rinishiga qarab baxtini baholash noto‘g‘ri. Har kimning o‘z hayoti va undagi ma'nolar bor. Baxtni o‘lchash oson emas, chunki u his qilish, tushunish va yashash bilan bog‘liq bo‘lgan chuqur ichki kechinmadir.


"BAXTLI KO'RINISHGA EMAS, BAXTLI BO'LISHGA HARAKAT QILING"

@Nuruddiyn


"Keragidan ortiqcha tartibga solish – korrupsiyaning do‘sti.

Har qanday davlat yoki tizimda tartib-qoidalar jamoat manfaatlarini himoya qilish, muvozanatni ta’minlash uchun o‘rnatiladi. Ammo, agar bu qoidalar haddan ziyod murakkab yoki cheklovchi bo‘lsa, ularning amaliy natijalari teskari bo‘lishi mumkin.

Korrupsiyaga olib keladigan omillardan biri ham ortiqcha byurokratiya, senzura va asossiz to‘siqlardir. Byurokratlar, nazorat organlari yoki boshqa rasmiylar tobora ko‘proq qoidalar, cheklovlar o‘rnatganda, o‘z manfaatiga erishmoqchi bo‘lgan shaxslar bu to‘siqlardan o‘tish uchun noqonuniy yo‘llarni izlashga majbur bo‘ladi. Natijada, ayrim hollarda ma’lum bir ‘tezlashtirilgan’ xizmat evaziga pora taklif qilish odatiy holga aylanadi. Bu holat nafaqat davlat, balki xususiy biznesda ham keng uchraydi.

Xususiy sektorda korrupsiya sababli biznes jarayonlari sekinlashadi, raqobat pasayadi va resurslar adolatli taqsimlanmaydi. Shu sababli, barcha sohalarda qoidalar odilona va muvozanatli bo‘lishi kerak. Maqsad – fuqarolarga, tadbirkorlarga va butun jamiyatga xizmat qilish, ko‘proq to‘siqlar yaratish emas.

Eng avvalo oliy ta'limdagi talabalarga bo'lgan cheklovlar olib tashlanishi kerak. Erkinlik bu - rivojlanishga bo'lgan motivdir.

Hayotingizda hech ortiqcha cheklovlar tufayli korrupsiyaga duch kelganmisiz? Odamlar baribir to‘siqlardan o‘tish yoki ularni aylanib o‘tish yo‘lini qidiraveradilar)

@Nuruddiyn


Darhaqiqat, zamonaviy iqtisodiyotda boylik yaratish va iqtisodiy o'sishga xizmat qiladigan kapitallar oradida eng ahamiyatlisi - inson kapitali.

Zamonaviy texnologiyalar va innovatsiyalarni muvaffaqiyatli qo‘llash va ishlab chiqarish samaradorligini oshirish ko‘proq malakali, bilimli kadrlar orqali amalga oshiriladi.

Bunday bilim va ko‘nikmalarga ega ishchi kuchi bilan tashkilotlar va butun mamlakat yanada raqobatbardosh bo‘lib, iqtisodiy o‘sish tezlashadi. Shu sababli, ta’lim, sog‘liqni saqlash va shaxsiy rivojlanishga investitsiya qilish bugungi kundagi eng samarali va istiqbolli sarmoyalardan biri sanaladi.

Kitob o‘qish, yaxshi ilm-fanga oid filmlar ko'rish, turli o‘quv kurslari va treninglarda ishtirok etish(bu shart emas), yangi tillarni o‘rganish, ilmiy tadqiqotlarni doimiy qilib borishni odat qiling. Bu jarayonlar faqat yangi bilim olishni emas, balki yangi qarashlar va tajribalar orqali dunyoqarashni kengaytirishga ham yordam beradi.

Shu sababli, bilim va ilm-fanga investitsiya qilish kelajakka yo‘naltirilgan eng foydali sarmoya hisoblanadi.

@Nuruddiyn


Jamiyat uchun hamma javobgar.

Ko'pincha odamlar o'z manfaatlari uchun harakat qilar ekan, bu harakatlar boshqalarga zarar keltirishi mumkinligini unutishadi yoki ahamiyat bermaydilar. Misol uchun, avtomobil haydash har birimiz uchun qulaylik bersa-da, undan chiqqan zaharli gazlar astma kasali bo‘lgan bolalar uchun katta xavf tug‘diradi. Shuningdek, atmosferaga chiqarilgan gazlar ekologiyani buzadi va qutb muzliklarining erishiga olib kelib, orollarda yashovchi xalqlar uchun suv toshqinlari kabi halokatli oqibatlarga sabab bo‘ladi.

Eng qizig'i, biz bunga deyarli hech qanday javobgarlik his qilmaymiz. Na atrof-muhitga, na boshqalarga yetkazilgan zarar uchun to'laymiz. Bu adolatmi? Yo'q.

Jamiyatning har bir a'zosi o'z harakatlarining uzoq muddatli oqibatlarini tushunib, o'zgalarga zarar yetkazmaslik mas'uliyatini sezishi – xaqiqiy adolatning boshlanishi.

Iltimos ko'chaga chiqindi tashlamanglar. Atrof-muhitni qanday bo'lishi o'zimizga bog'liqdir. Har birimiz o'zimizni emas, balki umumiy jamiyat uchun foydani ko‘zlashga o‘rganish vaqti keldi!

@Nuruddiyn


Bugungi kunda qo'shilgan qiymat solig'i(QQS) bo'yicha ko'p muammoli vaziyatlarga duch kelyapmiz.

Qo'shilgan qiymat solig'i nima? Kimlar to'laydi? Bularga javobni hammamiz bilamiz. Boshqa bir ikkilanadigan holat bor. QQS bo'yicha imtiyozlar ya'ni QQSsiz va QQSga nisbatan nol stavka. Bu ikkisi ikki xil operatsiyalardir.

QQSsiz tovar va xizmatlar QQSdan butunlay ozod qilingan bo'ladi. Bunday tovar va xizmatlarga qo'shilgan qiymat solig'i hisoblanmaydi va soliq summasi ham olinmaydi.
Masalan ( sog'liqni saqlash, ta'lim, ijtimoiy xizmatlar).

QQS nol stavkasi bilan soliqlanadigan tovar va xizmatlarda QQS 0% qo'llaniladi, ya'ni QQS hisoblanadi, lekin nol stavka bilan soliq hisoblanadi. Masalan: Eksport operatsiyalari odatda QQS nol stavka bilan hisoblanadi. Bunda tovarlar yoki xizmatlar mamlakatdan tashqariga chiqarilganida QQS qo'llanmaydi.

Asosiy farqni umumlashtirsak:

-QQSsiz operatsiya: Tovar va xizmatlar butunlay QQSdan ozod qilingan, va korxona to'lagan QQSni qaytarib ololmaydi.

- QQS nol stavkasi: Tovar va xizmarlarga QQS nol foizda hisoblanadi, lekin korxona to'lagan QQSni byudjetdan qaytarib olishi mumkin.

Bu holatlar albatta QQS guvohnomasiga ega bo'lgan yuridik shaxslar uchundir. Biz jismoniy shaxslar har qanday holatda ham QQS to'laymiz. To'lagan solig'imizni 1 foizi qaytarib olishimiz mumkin ya'ni keshbek orqali.

@Nuruddiyn


"A great fortune in the hands of a fool is a great misfortune”.
"Ahmoqning qo'lidagi katta boylik - katta baxtsizlikdir".

Oltin eksport qilishdan ko'ra sanoat mahsulotlarini ishlab chiqarib eksport qilish mamlakat iqtisodiyoti uchun foydali.

16-asrning mashhur ispan yozuvchisi Migel de Servantes "Don Kixot" asarida "boylikdan mamnun bo'lish shunchaki egalik qilishda yoki bema'ni xarajat qilishda emas, balki uni oqilona qo'llashda" degan edi. Bu Amerika qit'asini kashf qilinishi orqali ko'plab tabiiy resurslar Ispaniyaga kirib kelayotgan vaqtda edi.

"Dutch Disease" iqtisodiy atama bo'lib, mamlakatning biror sohasini (ko'pincha neft, gaz) rivojlanib ketishidan so'ng, boshqa sohalarini orqaga ketishini ifodalaydi. "Dutch Disease"ni tavsiflovchi klassik iqtisodiy model 1982-yilda iqtisodchilar V. Maks Korden va J. Piter Neari tomonidan ishlab chiqilgan.

Ushbu sindrom dunyoning ko'plab mamlakatlarida, jumladan, resurslarga boy tovar eksportchilarida ham kuzatilgan. "Dutch Disease" odatda tabiiy resurslarni topish bilan bog'liq bo'lsa-da, u xorijiy valyutaning katta oqimiga olib keladigan har qanday rivojlanish natijasida yuzaga kelishi mumkin, jumladan, tabiiy resurslar narxining keskin o'sishi, xorijiy yordam va to'g'ridan-to'g'ri xorijiy investitsiyalar. Iqtisodchilar "Dutch Disease" modelidan 16-asr Ispaniyaga Amerika xazinalarining oqimi va 1850-yillarda Avstraliyada oltin topilmalari kabi holatlarni tekshirish uchun foydalanganlar.

1960-yillarda Niderlandiya Shimoliy dengizda yirik tabiiy gaz konlarini topgach, oʻz boyligida katta oʻsishni boshdan kechirdi. Kutilmaganda, go'yoki ijobiy ko'rinadigan bu rivojlanish mamlakat iqtisodiyotining muhim segmentlariga jiddiy ta'sir ko'rsatdi, chunki Gollandiya guldeni qadri oshib, Gollandiyaning noneft mahsulotlari eksportini qimmatlashi va raqobatbardoshligini kamayishiga olib keldi.

@Nuruddiyn

https://eujournal.org/index.php/esj/article/view/7821/7539


Tanishing. Iqtisodiyot bo'yicha 2024-yil Nobel laureatlari.

Daron Ajemo‘g‘li, Saymon Jonson va Jeyms Robinson institutlar qanday shakllanishi va ularning farovonlikka ta’sirini o‘rganish yo‘nalishidagi ishlari uchun mukofotlandi.

Daron Ajemo‘g‘li va Jeyms Robinson bizga "Mamlakatlar tanazzuli sabablari" orqali tanish. Mehnatlariga yarasha mukofotlandi.

Hozir ijtimoiy tarmoqlarda kuzatib boryapman. Ko'plab o'zbeklar huddi o'zlari qo'lga kiritgandek xursand bo'lishyapti. Eslatib o'tamiz 2023-yil 17-mart kuni Toshkentda Jeyms Robinson bilan uchrashuv bo‘lib o‘tgandi. Tadbirda u va Daron Ajemo‘g‘li hammuallifligidagi “Mamlakatlar tanazzuli sabablari” (Why Nations Fail) kitobining o‘zbekcha tarjimasi taqdimoti o‘tkazilgandi.

@Nuruddiyn


"Sharqiy osiyoliklar - yaponlar, koreyaliklar, tayvanliklar, gonkongliklar va singapurliklarning nisbatan jamoaviy qadriyatlari iqtisodiy taraqqiyotning asosiy omillaridan bo'lib xizmat qildi", - deydi Li Kuan Yu.

Sharqiy Osiyo madaniyatlarida ardoqlanuvchi qadriyatlar, masalan, guruh manfaatlarining individual manfaatlaridan ustunligi tez rivojlanish uchun talab qilinadigan yalpi jamoaviy harakat qila olish imkonini beradi.

Jamiyat manfaatlari haqida gap ketganda: bu doim shaxsiy manfaatlardan ustun bo'lishi shart. Tanlov bo'lsa, avval jamiyat manfaatlarni tanlang. Ishonch va imkoniyatlarni shaxsiy manfaatlar yo'lida emas, jamiyat manfaatlari uchun ishlating. Shundagina bizni jamiyat ham rivojlanadi.

@Nuruddiyn

20 last posts shown.