#ön_birinchi_kun #xulq_atvor_iqtisodiyoti
O'z fikringizga ega bo'ling!Ijtimoiy tasdiq (social proof) - bu qaror qabul qilishda "ko'pchilik qilyapti-ku, to'g'ri bo'lsa kerak" degan ongosti fikr bilan noto'g'ri qaror qabul qilishga nisbatan aytiladi.
Masalan, tamaddixonalarda uzun navbatni ko'rib odamlarga ergashish (vaholanki, ovqatning ta'mi u darajada farq qilmaydi), hamma o'qiyotgan kitobni o'qish (masalan, Qo'rqma kitobi shu usulda marketing qilingan) yoki hamma qilayotgan biznesni qilish (bizneslarning eng ko'p muvaffaqiyatsizlik sabablaridan biri, aslida hech kim qilmagan biznesni qilish kerak edi) yoki urf bo'lgan rangdagi kiyim sotib olish.
#tip O'zingizga yoqqan rang bilan, o'zingizga yarashadigan rang o'rtasida farq bor.
#tajriba
1964-yilda ijtimoiy psixolog Stenli Milgremning tadqiqotiga ko'ra, gavjum ko‘chadagi odamlar, agar boshqalarning osmonga qarayotganini ko‘rsalar, ko‘pincha o‘zlari bilmagan holda ular ham yuqoriga qarashar ekan. Bitta odam osmonga qaraganda, atigi 4 foiz kishi unga ergashgan ekan. Ammo besh kishi yuqoriga qaraganda, 80% odam ularga qo‘shilgan ekan!
.
Bu ongosti holatini marketingda zo'r ishlatishadi. Masalan, "o'n dentistdan to'qqiztasi tavsiya qilgan", vaholanki qolgan doktorlar-chi deb savol so'ralmaydi. Yoki "Yuzga yaqin xursand mijozlar" deb reklama qilishadi, vaholanki, qolgan mijozlar-chi?
.
Iqtisodiyotda ham 'Bank run' degan atama bor. Unga ko'ra odamlar boshqalarning (banklar kasodga uchrashidan qo'rqib) omonatlarini yechib olayotganini ko'rib, ular ham banklarga shoshilishiga aytiladi. Natijada, har bir yakka shaxsning ommaga ergashish harakati sababli yalpi ta'sir, ya'ni, odamlarning o'zlari qo'rqqan narsa banklar va iqtisodiyotning bankrot bo'lishiga sabab bo'ladi. 1930-yillardagi Buyuk depressiya va yaqindagi SVBning kasodi ham mana shunday irratsional qarorlar sababli yuzaga kelgan.
.
#izoh Agar "social proof (herd behavior)ni o'zbek tiliga butun boshli ma'nosi bilan tarjima qilmoqochi bo'lsangiz "odamlar nima deydi" effekti deb tarjima eng maqbuli bo'lgan bo'lar edi.@v_turakulov