Muallim Muhammad

Voqealarning ikki tarafi

Yaralangan qoplon o‘zining oxirgi kuchi bilan bizon bolasini ovlashga harakat qilmoqda. Ona bizon bor kuchi bilan qoplonga tashlanib, uni yaralashga va farzandini himoya qilishga harakat qilyapti. U qoplonni qattiq yaraladi va o‘z bolasini saqlab qoldi.

Qoplon qochishga majbur bo‘ldi va g‘or oldiga zo‘rg‘a borib oldi. G’ordan 2-3 ta kichik qoploncha och holda yugurib chiqdi. Ona qoplon shunchalik och va qattiq yaralangan ediki, shu yerda jon taslim qildi. Bolalar onasi ularni sut emishi uchun yotdi deb o‘ylashdi, lekin endi bu tanadan boshqa hech qachon sut chiqmasdi.

Bir qaraganda, bizon o‘z farzandini saqlab qolgani xursand qiladi, lekin evaziga qoplon va bolalari qurbon bo‘ldi. Yaralangan onasi vafot etgach, ularning bu shafqatsiz dunyoda biror bir himoyachisi qolmadi.

Voqeani 1-qismini ko‘rsangiz, bizon va uning kichik bolasi uchun xursand bo‘lasiz. Qoplon ko‘zingizga vahshiy yirtqich, faqat o‘z qornini o‘ylab, o‘txo‘r, beozor jonivorlarni qiruvchi va ularning bolalarini o‘ldiruvchi maxluqdek ko‘rinadi.

Ikkinchi qismni o‘qisangiz, bizga vahshiylik, qotillik va noto‘g‘ri deb ko‘ringan ishlarning sabablarini ko‘rasiz.

@MuallimMuhammad

Eng zo’rlarini qanday topaman?

Hijratdan keyin Madinada musulmonlarning 3 turi paydo bo‘ldi:

1. Eng yuqori darajadagi musulmonlar. Ular bilganlarining barchasiga qattiq amal qilishadi.
2. O‘rtacha musulmonlar. Ular xato qilishadi va yana haqqa qaytishadi.
3. Munofiqlar. So‘zlari va amallari boshqa-boshqa insonlar.

Makkada esa faqat eng yuqori darajadagi musulmonlar bor edi.

Nega Makkada faqat “premium” musulmonlar? Madinada pastroq darajadagilar ham qo‘shilib qoldi?

Makkada musulmon bo‘lish “qimmat”. Siz umringizni xavfga qo‘yasiz, qarindosh va yaqinlarning yordamidan mahrum bo‘lasiz. Xalqning qarg‘ishlari, qiynoqlari va ba’zan o‘lim kutardi. Faqat haqiqiy iymon egalari bunga sabr qila olishardi.

Madinada esa Islomda bo‘lish yoki shunchaki musulmon bo‘lib ko‘rinish xavfsiz edi. Xohlagan, qiziqqan yoki “bu qanday hislarni berarkin?” deb kirib ko‘rganlar ham musulmonlar qatoriga qo‘shilardi. Chunki kirsangiz, hech narsani yo‘qotmasdingiz.

Biz doim yengillikni xohlaymiz, lekin qiyinchiliklar haqiqatan arziydiganlarni saralab bera oladi. Real voqeliklarni ko’rsatadi.

Maktab ochdingiz, biror jamoa tashkil qildingiz, dars uchun guruh yig‘ayapsiz, oila qurmoqchisiz — agar eng ixlosli va kuchlilarini xohlasangiz, saralashlaringizni qattiqroq qiling. Shundagina “premium”larini topa olasiz.

@MuallimMuhammad

Bilguvchilar amal qilsin, tushunganlar saboq bersin.

Biz qay holatda dars beryapmiz?

@MuallimMuhammad

Yolg’on haqida

Yolg‘on psixologiyasi nomli kitob o‘qiyapman. Yolg‘on gapirayotgan diplomatlar va agentlardan ko‘ra yolg‘on gapirayotgan (o‘z joniga qasd qilmoqchi bo‘lgan) bemorlar hamda xiyonatkor turmush o‘rtoqlarni aniqlash osonroq deyapti.

Sababi, birinchi guruhdagilar o‘zlarini to‘g‘ri qilyapman deb hisoblaydi, ikkinchi taraf his-tuyg‘ulari va holati ularga umuman qiziq emas. Bu ular uchun vatanparvarlik.

Ikkinchi guruh esa xato qilayotganini sezadi, vijdoni qiynaydi va bu yuz ifodalariga ko‘chadi. Jabrlanuvchilar (ularni davolovchi shifokor yoki turmush o‘rtog‘i) ularga ishonishi, ularni sevishi, ularga chin ko‘ngildan yordam berishni xohlab, bunga harakat qilayotgani ularga bosim yuklaydi. Va keyinchalik bu ularning o‘z aybini tan olishiga ham olib kelishi mumkin.

Xuddi shu voqea bir ustozimiz bilan ham bo‘lgandi. Bolalar ustozni aldab, darsdan ruxsat so‘ragan. Ustoz ishongan, ruxsat bergan. Keyinroq o‘quvchi kelib, aldaganini, xato qilganini tan olib, uzr so‘ragan.

Demak, biz bolalarga ishonar ekanmiz, yaxshi ko‘rar ekanmiz, mehr berib, ular uchun harakat qilar ekanmiz, ularning vijdonini uyg‘ota olamiz. Xato qilsa, tan olishni o‘rgata olamiz, kamroq yolg‘on gapirishadi, munosabatlarimiz yaxshilanadi. Oqibatda yaxshiroq o‘qishiga ham ta’sir o‘tkazsa kerak-a?

Bolaga ishonish uni yolg’ondan ozod qilishning eng kuchli yo’lidir, balki?

@MuallimMuhammad

Telegramda ta’lim to’g’risida maqolalar chiqadigan kanallar juda kam. Shulardan eng yaxshilaridan biri @Ustoz_kundaligi do’stim Moxir tomonidan yuritiladi.

Bugun 20:00 da sun’iy intellektdan ustoz sifatida foydalanish bo’yicha audiochat ham bo’larkan. Hozir kirsangiz ulgurasiz.

Link: @Ustoz_kundaligi

Eng noto‘g‘ri metodika

Maktabda yaxshi o‘qiganman, deyarli hamma fanlarni fundamental bilaman. Matematikadan tashqari. Kasrlar mavzusida kasal bo‘lib qolganman. Tushunishim qiyinlashishni boshlagan. 7-sinfda ustozim darsdan ketma-ket 5-6 marta chiqarib yuborishi bilan matematikaga nuqta qo‘yilgan.

Litseyda ham, universitetda ham matematikadan qiynalganman, ustozlarimni ham qiynaganman. Eng yomon ko‘rgan o‘quvchilaridan ikkitasidan biri men edim litseyda.

Ustozlikni tushunishni boshlaganimda o‘zimga va’da berganman: hech qaysi o‘quvchini darsdan uzoq vaqtga chetlatmayman. Darsda turg‘izib qo‘yaman, lekin mavzuni eshitishiga imkon beraman. Men matematika ustozimga o‘xshashni xohlamayman, degan ichki ovoz kelgan o‘shanda.

Darsdan uzoq vaqtga chiqarish — eng yomon usul. Birinchidan, darsdan chiqarib yuborish — bu eng oson variant va bu ishni qilish uchun siz professional o‘qituvchi bo‘lishingiz ham, aqlingizni ishlatishingiz ham shart emas. Bu — “men bu bolani eplolmadim, bu bola bilan kelisha olmadim” degani. Bu o‘zingizga bo‘lgan ishonchni ham tushuradi.

Ikkinchidan, bolani o‘zgartirishni, o‘stirishni, ilmli qilishni xohlasak, u turganmi, o‘tirganmi, hatto yotgan holatda bo‘lsa ham xonamizda bo‘lishi kerak. Shunda biz 10% bo‘lsa ham o‘zgarish qila olamiz.

Meni maktabda matematika ustozim sababsiz chiqarib yuborganmi? Yo‘q! Men xato qilganman, sho‘xlik qilganman. Lekin bola edim-ku! Harakatlarim oqibatini bilmasdim. Ular katta shaxs edilar, ongli edilar, axir ular Ustoz edilarku! Nahotki, buni o‘ylamaganlar, degan fikrlar o‘taveradi hozirgacha.

@MuallimMuhammad

Qayerda ishlaysiz?

Kanalimning izoh qismida qayerda ishlaysiz deb so’rab turishadi. Qayerda ishlashimni bilganlar esa Rahimov schoolda ish yo’qmi deyishadi?

Samimiy rahbar, yaxshi jamoaga ega Rahimov school Farg’ona filialiga tarix fanidan ustoz qidirishayotgan ekan.

O’sishga, izlanishga, o’zgarishga tayyor bo’lsangizgina borishingizni tavsiya qilaman.

Arizangizni @RahimovSchool_jbot orqali topshirishingiz mumkin.

Ishga kirsangiz xabar berib qo’ying, hamkorlikda ishlayveramiz. Balki, ko’rishib qolarmiz)

@MuallimMuhammad

Bolalar tarbiyasi juda ko’p mayda va ayni paytda muhim bo’lgan ishlardan iborat.

@MuallimMuhammad

O’yinlar o’ynamang

Nobel, Oscar, Oltin to’p, maktabning eng sevimli o’qituvchisi ajoyib mukofotlar. Insonlarni ruhlantiradi, o’z ustida ishlashga undaydi.

Ammo, har bir mukofot manipulyatsiya qiladi, o’z qolipiga solishga, insonlarni jamiyat fikriga moslashishga va ba’zan qadriyatlarini o’zgartirishga majbur qiladi.

Yuqoridagi mukofotlarni yutmoqchi bo’lganlar Falastin-Isroil mojorosi, Xitoydagi uyg’urlar qirg’ini haqida gapira olmaydi. Gapirsa mukofot ololmaydi.

G’arb mukofoti bo’lsa g’arb idealogiyasiga, sharqniki bo’lsa sharq siyosatiga moslashishga majbur bo’ladi.

Eng sevimli ustoz mukofotini olishni xohlaganlar ba’zan rahbariyat bilan ko’p tortishasligi, noto’g’ri ish qilsa ham bolalarga yoqmaydigan jazolarni bermasligiga to’g’ri keladi. Jazo bersa “sevimli” bo’lmay qoladi.

Ustoz bolalarga va rahbariyatga moslasha boshlaydi. Moslashmaganlar va o’z prinsiplarida mustahkam turganlar e’tiborsiz qoldiriladi.

Mukofotlarga qiziqsangiz o’yinlar ichida qolib ketasiz. Ular o’ynatuvchi siz o’ynovchi bo’lib qolasiz. O’zligingizni unutib qo’yasiz. Amallaringiz o’zingizniki bo’lmay qoladi.

O’yinlar o’ynamang, o’yinlardan va o’ynatuvchilardan kattaroq bo’ling. Uzoq vaqt sifatli va prinsiplaringizdan voz kechmagan holda ishlang, o’zlari olib kelib berishadi. Kamida umringiz oxirida o’zligingizni unutmaganingiz uchun xursand bo’lasiz.

@MuallimMuhammad

Qizlaringni aya, oʻgʻlingni ayama. Ishlasin, qiynalsin, xato qilsin, yugurishiga koʻmaklashma, yiqilsin, yiqilish nimaligini bilsin. Keyin, turishni oʻrgansin. Qizlaringni esa yetarlicha moddiy taʼminla. Oʻgʻilni sal katta boʻlsa oʻziga qoʻyib ber. Yoʻqchiliging boʻlmasa xam unga yoʻqchilik nimaligini his qildir.

©N. Alimov

Tanganing ikkinchi tarafi

Yaxshi xususiy maktablar muhitni buzayotgan, atrofidagilarga zarar berayotganlarni, maktab daromadiga ta’sir etsa ham, haydashadi. Bunday maktablar sanoqli. Ko‘p xususiylar esa pulini to‘lasa bo‘ldi, o‘qitaveradi.

Muhiti yaxshi maktablarda tanganing ikkinchi tarafi bor. Maktabda urishqoq, o‘g‘ri, qadriyatsiz, sho‘x, ichadigan, chekadigan, ko‘cha tarbiyasini olgan bolalar deyarli bo‘lmaydi. Maktabdagi bolalar hayot beshafqatliklaridan ajratib olib o‘qitiladi. Ha, yaxshi muhit.

Lekin qachongacha?

Bolalar maktabdan keyin katta hayotga chiqishi, bunday turdagi odamlarni ko‘rishi, ular bilan muloqot qila olishi, kurashishi va bir jamiyatda yashay olishi kerak emasmi?

Butun umr ularni ajratib saqlay olamizmi? Savol ritorik!

Bolalar maktabda ertalab 9:00 dan 17:00 gacha bo‘lishini hisobga olsak, uyga yetib borish va dars qilishdan ortib, ko‘chaga chiqishga vaqt deyarli yetmaydi.

Siz nima deb o‘ylaysiz? Rostdan ham bu o‘zi muammomi? Muammo bo‘lsa, yechim qanday?

@MuallimMuhammad

Darsni muqaddas sanaydiganlar

Toshkentdagi mashhur o’quv markazlaridan biriga bordik. Dars boshlanib ketgan ekan. O’qituvchisini chaqirdik va agar darsingiz bo’lsa kutib turamiz dedik. Yo’q, hali ancha bor dedilar va chiqib biz bilan bemalol gaplashdilar. Nafsimga yoqdi, lekin aqlimning ustozdan va markazdan ozgina ko’ngli qoldi.

Hozir bir yaqinimizning ingliz tili kursiga keldim, aka yarim soatda darsim tugaydi, kutib tura olasizmi dedi. Nafsimga ozgina yoqmadi. Lekin aqlimning unga hurmati oshdi.

Darsni hurmat qiladiganlar va uni muqaddas sanaydiganlarni hurmat qilaman. O’zim ham o’rgandim.

Men taniydigan deyarli barcha yaxshi ustozlarda bu ko’nikma bor ekan. Demak, ustozlarni saralashning bir usulini endi bilamiz!

@MuallimMuhammad

Hammasi siz o‘ylaganingizdek emas

Sizga dars vaqtida baqirayotgan o‘qituvchingiz aslida sizni yomon ko‘rmaydi. Shunchaki siz uning barcha alamları bo‘g‘ziga qadalgan vaqtga to‘g‘ri kelib qoldingiz (yoki sizdan oldin 10 marta berilgan savolni 11-marta bergansiz).

Darsda kulib o‘tirgan o‘quvchi sizning ustingizdan kulmayapti, kecha Instagramda ko‘rib qolgan qiziq voqeasi esiga tushib ketgan xolos.

Ota-onangiz sizni yomon ko‘rishmaydi. Doimiy baqirish va urishishlarining sababi esa farzandini to‘g‘ri yo‘nalishga yo‘naltirishning eng yaxshi usuli shu deb bilishlarida.

Sizning qo‘ng‘iroqlaringizga javob bermayotgan inson sizni eshitishni xohlamagani uchun ko‘tarmayotgani yo‘q. Aslida sizga qulay bo‘lgan vaqt unga noqulay bo‘layotgan bo‘lishi mumkin.

Sizga har kuni kulib salom beradigan ishxonadagi qiz sizni yaxshi ko‘rib qolmagan. Aslida u hammaga xuddi shunday xushmuomala)

Biz har bir voqeadan o‘zimiz tomondan qarab, bizga qulay xulosalarni olishga o‘rganib qolganmiz. Lekin bu dunyo tasodiflarga to‘la. Aslida bu post ham sizga atalmagan. Aslida hammasi boshqacha)

@MuallimMuhammad

Hadis: "Barcha chaqaloqlar islom fitratida tug'uladi, ularni yahudiy, xristian va butparast qiladigan ularning ota-onalaridir"

Maktabdan xulosa: "Barcha bolalar tug'ulishidan teng tug'uladi. Ba’zan ota-onalari ularni jasur yoki qo'rqoq, jur'atli yoki tortinchoq, dangasa yoki g'ayratli, sog'lom yoki kasal qilib tarbiyalaydi, xolos"!

P/S: Istisnolar bo’ladi

@MuallimMuhammad

O’tmish va kelajak

Yoshligimda Imom Buxoriyning hadis olaman deb bir yigitning oldiga borgani, u qo‘lida hech narsasi bo‘lmagan holda otni biror narsasi bordek aldayotganini ko‘rgani va u insondan hadis haqida umuman so‘ramay qaytib ketganini eshitgandim. Juda g‘alati tuyulgan, oddiy narsaga ham shunchalik e’tibormi, deb qo‘ygandim.

Ulg‘aydim, insonlar bilan ko‘proq aloqaga kirishdim, kuzata boshladim. Insonlar kichik ishlarni qanday qilsa, muhimlariga ham xuddi shunday munosabatda bo‘lishini sezdim.

Oddiy mahalla futboliga kechikib keladiganlar eng katta uchrashuvlarga ham kechikishadi. “Bitta darsni eplab tursangiz bo‘ldi,” deydigan rahbarlarning butun boshli maktab ta’limi taqdiri turganda ham shunday munosabat qilayotganini ko‘rdim.

“O‘tmish va kelajak ikki tomchi suvdek o‘xshash,” deydi Ibn Xaldun “Muqaddima”sida. Odamlarning kelajakdagi shaklini ko‘rmoqchi bo‘lsangiz, ularning o‘tmishdagi ishlariga qarang.

Odatlar, munosabatlar, xarakterlar deyarli o‘zgarmaydi. Ular yillar o‘tgan sari mustahkamlanib boraveradi. Ishonavering.

@MuallimMuhammad

Buzg‘unchi bo‘ling!

Sinfxona ichi uchun ishlab chiqiladigan ko‘plab qoidalar doim sinfxona tashqarisidagilar tomonidan ishlab chiqilgan.

10 yillardan beri dars bermagan vazir va uning yordamchilari yoki darsni faqat tartib saqlash vositasi deb hisoblaydigan ba’zi direktor va zavuchlar ustozlarga “to‘g‘ri” dars o‘tish usullari va tartiblarini o‘rgatishadi.

Yaxshi o‘qituvchi belgilaridan biri uning “buzg‘unchiligida”. Doim hamma qonun-qoidalarga amal qilishga majbur emassiz.

Ba’zan rejadan chetga chiqish, bolalar bilan munozara o‘tkazish, biror ilmiy masalani muhokama qilish, hayotiy ko‘nikmalar o‘rgatish, ko‘chada dars o‘tish yoki shunchaki “Mafia” o‘ynash ham mumkin.

Maktab tomonidan aytilgan hamma qonunlarga qo‘shilishingiz ham shart emas, ularning ba’zilari mantiqsiz. Buni ochiq aytish va ba’zan buni bajarmaslik ham norma. Sabab va oqibatlarini bilmas ekanmiz, shunga olib boradigan ishlarni qilishimiz shart emas va bolalarni ham bunga majburlamaylik.

Kutilmaganlik effekti sizni sevimli o‘qituvchilardan biri qiladi. Erkin bo‘ling, erkin fikr bildiring, bolalarga ham erkinlik bering. Ba’zan qoidalarni buzing. Lekin maqsad shu orqali dars sifatini oshirish va bolalarni fanga qiziqtirish bo‘lsin.

Lekin bu doimiy bo‘lmasin va umumiy ta’lim sifatiga ta’sir etmasin!

@MuallimMuhammad