YADRO (Kimyo) rasmiy kanali

#mavzu

Absolyut (haqiqiy) massa - ma

— atom yoki birikmaning (har qanday zarracha uchun) 1 donasining massasi.
kg yoki g larda o‘lchanishi mumkin. 1 dona (1 ta) zarrachaning massasi bo‘lganlibi uchun birligi — kg/ta (dona) yoki g/ta (dona).
Uni hisoblash uchun molyar massani Avogadro soniga bo‘lish yoki uglerod birligiga ko‘paytirish kerak:
ma=M/NA
ma=M•u
M: Kislorod atomining absolyut massasini hisoblash so‘ralsin.
ma=(16 g/mol):(6,02•10²³/mol)=2,66•10-²³ g yoki ma=16 g/mol•u=16u (yoki 16 m.a.b) deb oxirigacha hisoblamay ifoda holida qoldirsam ham bo‘ladi.

! Absolyut massani hisoblash uchun molyar massadan foydalanamiz, nisbiy molekulyar massadan emas.
ma=M/NA ✅
ma=Mr/NA ❌


Molyar massa - M

— 1 mol miqdordagi (tarkibida 6,02•10²³ ta zarracha tutgan) zarracha massasi. 1 mol zarracha massasi bo‘lganligi uchun birligi — g/mol.
Nisbiy molekulyar massa bilan molyar massani adashtirmasligimiz kerak. Nisbiy molekulyar massa birliksiz sonning o‘zi bo‘ladi:
M: Kislorodning molyar massasi so‘ralsa
M= 32 g/mol ✅
M= 32 ❌

Nisbiy atom massa - Ar

— ¹²C izotopi absolyut massasining 1/12 qismidan necha marta og‘irligi ko‘rsatuvchi kattalik. Kislorod atomining nisbiy atom massa 16 ga teng degani, kislorodning 1 ta atomining absolyut massasi ¹²C izotopining absolyut massasining 1/12 qismidan 16 marta og‘ir degan ma'noni ifodalaydi. Uni hisoblashda massani massaga bo‘lganimiz uchun birliksiz bo‘ladi. ¹²C ning 1/12 qismi 1,66•10‐²⁷ kg yoki 1,66•10-²⁴ g (u yoki m.a.b bilan belgilanadi)
Ar=ma/u
M: Kislorod atomining absolyut massasi berilib uning nisbiy atom massani hisoblash so‘ralsin:
Ar=(26,6•10-²⁴ g):(1,66•10-²⁴ g)=16
Hisoblashda g lar qisqarib ketib faqat sonning o‘zi qoladi
Ar(O)=16 ✅
Ar(O)=16 g yoki g/mol ❌


Nisbiy molekulyar massa - Mr

nisbiy atom massa bilan bir xil ma'noni ifodalaydi, faqatgina molekula uchun bo‘lganligi uchun nisbiy molekulyar massa bo‘ladi. Bunda ham birlik bo‘lmaydi, chunki molekulaning absolyut (1 tasining) massasini u ga bo‘lamiz va g lar qisqarib ketadi.
M: Kislorodning nisbiy molekulyar massasi so‘ralsa
Mr(O2)=32✅
Mr(O2)=32 g yoki g/mol ❌



Etalon sifatida ¹²C izotopi absolyut massasining 1/12 qismi emas boshqa narsa olsak nima bo‘ladi?
Bunda atom yoki molekulaning absolyut (1 tasining) massasi yoki molyar (1 molining) massasi o‘zgarmaydi. Faqatgina nisbiy massa o‘zgaradi

Agar nisbiy atom massa birligi sifatida ¹²C izotopining 1/12 qismining o‘rniga ²⁴Mg ning 1/6 qismi olinsa nima bo‘ladi?
Kislorod molekulasi uchun bu savolni ko‘rsak.
ma(O2)=5,33•10-²⁶ kg, o'zgarishsiz qoladi.
M(O2)=32 g/mol, o‘zgarishsiz qoladi.
Mr(O2)=32, 4 marta kamayadi (²⁴Mg ning 1/6 qismi) va 8 ga teng bo‘lib qoladi.


SAVOL
To‘g‘ri javobni aniqlang.
A) M(O)= 16 g/mol
B) ma(Li)= 7 g
C) Ar(N)= 14/u

Talabi ilm har qanday qiyinchilik va mashaqqatga sabr qilabilishi kerak! Tolibi ilmni yuksaltiradigan omil ham mana shudir. Salafi solihlardan birlarining namunasini quyida keltirib o‘tsam!

Imom Buxoriy rohmatullohi alayh talabi ilm vaqtida och qolar edi. U zot vaqti kelganda barg va o‘t-o‘lan yeb kun o‘tkazar edi. Ba’zi vaqtlarda yo‘qsillikdan hatto kiyimlarini sotishgacha ham borgan. Hayotlarini aksariyat qismida go‘sht yemagan. Bir marta kasal bo‘lib qolganda tabiblar u zotning bavlini ko‘rib: “Bu bavl go‘sht yemaydigan rohiblarda bo‘ladi”, dedi. Shunda Imom Buxoriy rohmatullohi alayh: “Men qirq yildan beri go‘sht yemayman”, dedi. Shunda tabib u zotga muolaja sifatida go‘shtli taom buyurdi. Imom Buxoriy rohmatullohi alayh esa, go‘sht yeyishni rad etdi. Olim va shayxlar u zotdan takror-takror go‘sht yeyishni so‘rashdi. Shunda u zot non bilan shakar iste’mol qilishga rozi bo‘ldi.

Ibrat: Imom Buxoriy rohimahulloh “Muhaddislar sultoni” degan nomga osonlikcha erishmaganlar. Buning ostida mustahkam taqvo, ochlik, qiyinchilik, yo‘qchilik, yolg‘izlikka sabr qilish va ixlos yotadi.

📚 “Taqvo ahlining go‘zal qissalari”

** O‘QITUVCHILAR HAQIDA HAQIQATLAR

☆Dunyoda bitta kasb bor: o‘qituvchilik. Qolgan kasblar uning hosilasidir.

☆Millatning ertasi maktablardan boshlanadi.

☆O‘qituvchi bir umr bola bo‘lib qoladi.

☆O‘qituvchi bir vaqtning o‘zida ona, ota, bobo, buvi, aka, opa, do‘st bo‘la oladi.

☆O‘qituvchida otaning qattiqqo‘lligi, onaning mehri bo‘lishi kerak.

☆Hech kimning 30 nafar farzandi yo‘q. O‘qituvchida esa bor.

☆Hamma o‘z bolasini sevadi. O‘zganing bolasini sevish, unga ta’lim-tarbiya berish esa har kimning ham qo‘lidan kelmaydi.
Buning uchun insonda katta yurak kerak bo‘lishi kerak.

☆Bolalarni seva olmagan kishidan o‘qituvchi chiqmaydi.

☆O‘qituvchilik--bu hali ustozlik degani emas.

☆O‘qituvchilik--bu kasb.
Ustozlik esa baxtdir.

☆Hayotingiz davomida hech bo‘lmasa bitta shogirdingiz sizni ustoz sifatida tan olmasa, umringiz shamollarga sovrilibdi.

☆O‘quvchilarim meni ustoz sifatida emas, avvalo, inson sifatida yaxshi ko‘rishlarini istayman.

☆«Darsimda pashsha uchsa bilinadi”-deydigan o‘qituvchilar rost gapiradi. Ularni faqat pashsha qiziqtiradi.

☆Amir Timur dunyoni tig‘ bilan, Navoiy qalam bilan olgan bo‘lsa, ustozlar dunyoni bo‘r bilan oladi.

☆Bu hayotda oddiy sinf rahbar bo‘lmaydi. Sinf rahbar bo‘ldingmi, chida. Mushtni mushtga tugib chida, tishni tishga qo‘yib chida.Sinf rahbarlikni chidaganga chiqargan.

☆Bugun sinf rahbarlik olib, uning mas’uliyatiga chidolmay, ertaga tashlab yuboradigan o‘qituvchining o‘zini «tashlab” yuborish kerak.

☆Ustoz yaqinmi, ota?
-Ota. Agar u ustoz bo‘lsa.

☆Haqiqiy o‘qituvchining qahrida ham bolaga nisbatan mehr ufurib turishi kerak.

☆Eng yomon o‘quvchimni boshqa sinfdagi 10 nafar eng yaxshi o‘quvchiga alishmayman.

☆O‘quvchingiz hayotiy masalada sizdan maslahat,ordam so‘rayapdimi, demak, ustoz darajasiga yetibsiz, muborak bo‘lsin.

☆Hech qachon o‘quvchilaringizga odam bo‘lmaysan, demang. Uningku tanlash imkoniyati bor. Sizda esa hatto shu ham yo‘q.

☆Bugungi jinoyat kechagi tarbiyaning mahsulidir.

☆Biz--ustozlar o‘quvchilarimizga maktabda emas, hayotda a’lochi bo‘lishlari uchun ko‘mak berishimiz kerak.

☆Ustozning hattoki qadam tashlashi ham tarbiya bo‘lishi kerak.

☆Shogirdlariga faqat ta’lim bergan o‘qituvchi mutaxassis tayyorlaydi.Shogirdlariga ta’lim-tarbiya bergan o‘qituvchi insonni yetishtiradi.

☆O‘quvchingiz sizni ota-onasining noo‘rin aybidan himoya qilayapdimi, demak siz uning qalbidan joy olibsiz.

☆Ustozlar farzandlarining yutuqlaridan ko‘ra,shogirdlarining yutuqlariga ko‘proq quvonadi.

☆Yuksaklarga chiqmoqchi bo‘lsangiz, pastga tushib o‘quvchilar bilan birga bo‘ling. Kun kelib ularning o‘zi sizni yuksaklarga olib chiqadi.

Ustozlarimiz sog' bo'lsinlar!

#motiv

Boshini tosha urib, doni elekdan o'tmay .
Musht urib, o't ichina solmasalar non o'lmas.

                                         So'fi Ollohyor r.a.

Dehqon sabr bilan ekinni parvarish qilmasa, hosilini yig‘ib ololmaganidek, talaba ham dars mashaqqatlariga bardosh qilmasa, ilm egallay olmaydi.

Oliy maqsadlarga faqatgina mashaqqatli yo‘llarni bosib o‘tish va alamli g‘am-g‘ussalarni boshdan kechirish bilan erishiladi.

Shunday ekan, talaba do‘stim, sabrni o‘zingizga qalqon qilib oling!

🙂barchaga raxmat

💙💙💙

Hurmatli ota-onalar va oʻquvchilar
Yangi yil munosabati bilan darslardan quyidagi vaqtgacha dam beriladi.

Kimyo fani Payshanba kundan oʻz vaqtida boshlanadi.

Biologiya fani juma kundan oʻz vaqtida boshlanadi.

Barchangizga yaxshi kayfiyat sihat-salomatlik tilab qolamiz.