Ecolumnist

Bozorga bu produkt kerak emas!

Start-up yoki biznes gʻoya tuzayotganda bir nechta muhim jihatga eʼtibor berish kerak.

1. Siz yaratayotgan produktdan jamiyat manfaatdor va sizdan qarzdor boʻlsa, jamiyat sizga qachondir buning haqini toʻlab beradi.
2. Gʻoya shunchaki kimningdir og‘irini yengil qilishdan iborat bo‘lishi kerak emas, g‘oyani monetizatsiya qilish yoʻli boʻlishi kerak. (Naval Ravikant)

Siz yaratmoqchi boʻlgan mahsulot yoki xizmatni koʻr-koʻrona bozorga olib kira olmaysiz, bozorga kerak yoki yoʻqligi aniqlash kerak (Customer Development)

Buni qilishning eng oson yoʻli bu ishni sizdan oldin kimdir qilganmi degan savolga javob topish kerak. Viloyatingizda, respublikada, mintaqada, hech boʻlmasa dunyoda kimdir shu ishni qilganmi? Qilmagan boʻlsa demak bu tovar yoki xizmat katta ehtimol bilan bozorga kerak emas. Qilgan boʻlsa kim qilgan, qanday qilgan shu ishni qilib kelayotgan chempionni topish kerak (Alisher Isayev) va ular bilan gaplashish, intervyular oʻtkazish kerak. Agar iloji bo‘lmasa potensial mijozlar bilan gaplashish kerak, mana bu yerda qanday gaplashish kerakligi o‘rgatilgan!

1. Custdev tayyor, gʻoya pishdi, endi Minimum Viable Product MVP yaratish boshlanadi.
2. MVP - oddiy qilib aytganda siz bozorga chiqarmoqchi boʻlgan produktni eng oddiy eng kam funksionalga ega variantini yaratish. Bu resurs va vaqtni tejashga yordam beradi. Agar MVP uchun odamlar pul to‘lashsa start-upning yurish ehtimoli borligi aniq bo‘ladi.
3. Tovar yoki xizmatga qarab biznes model tanlash kerak - mahsulotning oʻzi, reklama, obuna sotish premium produktni pullik qilish va hokazo.
4. Unit economy (price management) - mahsulotni narxlash boshlanadi (bu haqida endi o‘rganyapman).

Qo‘shimcha:
Qolgani menejment va boshqaruv bilan bog‘liq faoliyat va jarayonlar. Jamoa to‘plash, tizimlashtirish haqida yozmadim. Iloji boricha oldin ishlagan sohangizda (o‘zingiz tushungan sohada) faoliyat yuritish kerak. Iloji bo‘lsa Project management bo‘yicha kurs o‘qib 6-12 oy har xil loyihalar bilan ishlab ko‘rish kerak. Eng tez yo‘li yaxshi biznesmenga (nimadir o‘rganishga ko‘zingiz yetadigan) biznes assistentlik qilish kerak…

P.s.
Bu post bilan biznesni tushunish yoki kimgadir nimanidir oʻrgatishni davo qilmoqchi emasman, hozircha tushunib yetganim, oʻrganayotgan narsalarimni sizga ham ilindim.

@Ecolumnist

Biznesning ichiga moliya orqali kirib borish kerak yoki marketing orqali.

Marketing orqali kirib borish menimcha afzalroq boʻlsa kerak.

Bozordagi boʻshliqni topishni va yechim berishni yaxshi eplay olsangiz uzoqqa borishingiz mumkin.

2021 yil:

Bayden: Donald White house wi-fining paroli qanaqa?
Trump: Trump1234

2024 yil:

Trump: Bayden White house wi-fining paroli qanaqa?
Bayden: Harris1234
Trump: shoshibsan-da...

Amerikada oʻtayotgan saylov haqida oʻzbeklar muncha qaygʻurmasa, Erdog'anni-ku biz saylagandik.

Naval Ravikantning kitobi boylik va baxt uchun qadam desa bo'ladi. U nimadir gapirsa kamida ilmiy asosi yoki mantiqiy va falsafiy argumentga asoslanib gapirgan.

Biznes haqida biznes qilish haqida yozganlari menga juda katta foyda berdi, allaqachon bitta loyiha ustida ishlash boshlandi, bu haqida Aziz aka mendan ancha yaxshiroq va tushunarliroq yozgan ekan.

Men Aziz aka to'xtalmagan qismlarga to'xtab o'tmoqchiman.

Media va dasturlash hozirgi zamonaviy dunyoning eng tez pul olib keladigan vositalariga aylanib ulgurgan, 3-4 kishi bilan bir necha 100$mln korxona qurishgan. Misol sifatida JOE Roganni keltirib o'tgan, bitta podcast orqali 100 mln lab pul topadi.

Texnologiya orqali boyish oldingidan ancha tezlashgan. Agar sen jamiyat uchun foydali nimadir yaratsang va qandaydir muammosini hal qilib bersang, jamiyat sendan qarzdor bo'ladi va sen uchun qachondir to'lab beradi — deyiladi kitobda.

Kitob o'qish uchun juda ham sodda tilda yozilgan va oxirida tavsiya etilgan 50 ga yaqin har xil mavzuda kitob va bloglar ro'yxati bor. Men shu paytgacha biznes haqida bundan yaxshiroq kitob o'qimagan edim. Chin dildan tavsiya qilaman, bunaqa kuchli xarakterga ega odamlar bilan ham zamon bo'lish to'g'risi ancha zavqli.

Balaji haqidagi kitob ham Ericson tomonidan yozilgan. Kitob 2 tadbirkorning twitterida va interviewlarida va albatta o'z shaxsiy bloglarida yozgan blogpostlardan yig'ilgan va ma'nosi biroz ochilib kengaytirib yozilgan.

Biznes kitoblarini o'qish o'rniga mana biznes uchun kerak bo'lgan qobilyatlarni o'zlashtirish kerak. Va kichikroq nimadir loyiha yaratish yoki qatnashish kerak - shunda xatolar uchun arzonroq to'laysiz.

Ikki tilda yuritiladigan kanal yoki bloglarda savol javob oʻtkazsangiz (odatda rus va oʻzbek tillari) katta ehtimol bilan rus tilida soʻzlashuvchilarning toʻgʻri javobni topganlik koʻrsatkichi yuqori boʻladi.

Men shaxsan haydovchilik guvohnomasi uchun moʻljallangan testlar va IT start-uplar mavzusida oʻtkazilgan bir xil test ikki tilda berilganda, rus tilida soʻzlashuvchilar koʻproq toʻgʻri topishganiga guvoh boʻldim.

Sababi nimada deb oʻylaysiz?

Harvardga kirishning oʻzi seleksiya. Harvardga kira olsangiz Harvardda oʻqish shart emas.

Aytgancha, biznes egalari instagram sotuv uchun ancha yaxshi ploshadkaga aylanib ulguribdi. Deyarli hamma narsa sotilyapti, sotib olinyapti. Men 5 yil tahmin qilganim edim, 2 yilda shu darajaga yetdi.

Fermerlar yaxshi SMMchi olsangiz boʻldi, buyogʻi oson.

Dehqonlarning mahsulotini sotib berib kanalni jonlantirib olish ham mumkin.

Shu bozorni ichida yurgan odam sifatida aytaman, rassrochka va kreditga texnika olish va shunga oʻxshagan "halol" nasiya bozori uchyapti. Krizis, sotuv tushgan va hokazolar - shu qarzdorlikning natijasida kelib chiqyapti.

Aholi jon boshiga kredit 1049$ va mamlakatning ichki isteʼmol qarzi esa 38 mlrd$ ekan. Topgan puli qarziga ketayotgan aholining xarid qobiliyati tushishi tabiiy. Oʻzbekistonda pulning narxi qimmat, risk yuqori, moliyaviy bozorlar yopiq, aholining tadbirkorlik qobiliyati nisbatan pastroq. Albatta bunday sharoit bu kabi yuqori stavkalarni aholining boʻyniga sirtmoq qilib qoʻyadi.

Umrida biznes qilmagan odamga falon soʻmlik kredit berishyapti. Moliyaviy savodxonligi boʻlmagan oddiy odam asosiy summani ham qaytarib bera olmaydi. Davlat biznesmenlarni koʻpaytirishga harakat qilishi kerak emas. Boriga teng oʻyin qoidasi va yaxshi sharoit qilib berishi kerak.

Content maker'lar o'rtasida shunday fikr bor: qanchalik ko'p kontent ko'rsang (bir mavzuda) shunchalik kontent uchun ko'p g'oya o'ylab topa olasan. Uni realizatsiyasi esa haqiqiy koʻnikmalarni talab qiladi.

Biznes g'oya oʻylab topish va biznesmenlardek fikrlashni istasangiz har xil biznes g'oya va keyslarni qo'pol qilib aytganda miyaga tiqish kerak, miyani g'oyalar bilan to'yintirish kerak.

Chunki bizning ongimiz shunday ishlaydi, suniy intellekt bilan ham. Yaʼni qancha ko'p ma'lumot tiqsangiz shu ma'lumotlardan foydalanib boshqa ma'lumot va fikrlar generatsiya qiladi!

Kuchli xotira isteʼdodmi yoki koʻnikma?

Xotirani mustahkamlash, eslab qolishni oʻrganish mumkin. Demak liderlikni ham, tadbirkorlikni ham, fikrlashni ham oʻrgansa, ham oʻrgatsa boʻladi.

Kimdir tezroq kimdir sekinroq oʻrganadi, oxir-oqibat oʻrganish mumkin. Men bugundan boshlab tadbirkorlik qobiliyatini va tadbirkorlardek fikrlashni oʻzimda shakllantirmoqchiman.

Endi kanal formati biroz oʻzgaradi, iqtisodiy mavzular orasiga biznes haqidagi maqolalarni ham qoʻshishga harakat qilaman.