Byudjet xodimlari

💠 ​Пластик картадаги пулларни фирибгарлардан асранг ‼️

🔝3 та муҳим қоида:

🔽Пластик карта фирибгарлиги нима?

🔽Фирибгарларни қандай фарқлаш мумкин?

🔽Банк картаси блок ҳолатига тушгани, картадан ноқонуний пул ечиб олишга уринишлар бўлаётгани ҳақида қўнғироқ қилишса, нима дейиш керак?

🔝 1.Пластик карта фирибгарлиги нима?

Банк карталари товарлар ҳамда хизматлар учун ҳақ тўлашнинг энг қулай воситаси ҳамда чекланмаган миқдорда пул маблағларини олиб юриш учун тенгсиз воситадир. Юртимиз аҳолиси учун ҳам пластик карта бўш пул маблағларини назорат қилиш ҳамда бошқаришнинг қулай усулига айланди.

Бироқ сўнгги пайтларда банк карталари билан боғлиқ пул муомаласи ноқонуний тажовузлар нишонига айланди. Бу ҳолат карта эгаларинниг бепарволиги ёки асосий хавфсизлик қоидаларини билмасликлари туфайли келиб чиқмоқда.

🔝 2. Фирибгарларни қандай фарқлаш мумкин?

Фирибгарлар асосан фуқаронинг қўл телефонига қўнғироқ қилиб, ўзини банк ёки тўлов тизиминг номидан хавфсизлик, пластик карта, мижозларни қўллаб-қувватлаш ёки бошқа бўлим ходими деб таништиради.

Бундай шахслар мижознинг мобил иловаси бузилгани, банк картаси блок ҳолатига тушгани, картадан ноқонуний пул ечиб олишга уринишлар бўлаётгани ва шу каби турли уйдирмаларни келтиради ҳамда агар дарҳол чора кўрилмаса, барча маблағлардан айрилиши ҳақида айтиб Сизни алдашга уринади.

Шундан сўнг, телефонингизга юборилган бир марталик СМС-кодни сўраб, сизга ёрдам беришни таклиф этишади.

Фирибгарларнинг шу каби тузоқларига тушмаслик учун уларнинг қуйидаги белгиларини эслаб қолишингиз лозим:

⏺қўнғироқ ёки СМС-хабар яширин ёки бегона рақамлардан келади;

⏺зудлик билан қарор қилишга ундаш, “тезроқ”, “ҳозироқ”, “кейин тушунтираман” каби сўзлар билан саросимага солишга уринишади;

⏺телефон орқали фирибгарлик қилувчи шахслар ўзларини жуда ишончли тутиб, босим ўтказиши ёки аксинча мулойимлик билан ва бошқа турли усуллар ёрдамида мижозни ўзига ишонтиришади. Бунинг асосий сабаби – мижозни шубҳалантирмаслик ҳамда шошилинч қарор қабул қилишга ундаш;

⏺муайян саволлар берганингизда аниқ жавобнинг йўқлиги ёки чалкашлик ҳолати кузатилади;

⏺паспорт маълумотлари, карта рақами билан унинг амал қилиш муддатини, сизга жўнатилган тасдиқловчи кодни ёки бошқа шахсий маълумотларни сўрашади.

Эслаб қолинг!!!

Аслида бошқа шахснинг картасига пул ўтказиш учун фақатгина карта рақамини билишнинг ўзи етарли ҳисобланади.

🔝 3. Фирибгарликдан ҳимояланиш бўйича энг муҳим тавсиялар:

Фирибгарлар нафақат мобил телефон ва ҳамёнлардаги маблағларни ўзлаштириши, балки банк карталаридаги ҳисобингизга ҳам ноқонуний эгалик қилиши мумкин. Карта ва ҳисобрақамингиздаги пулларни ҳимоя қилиш учун кўплаб усуллар ишлаб чиқилган.

☑️ Фирибгарлар тузоғига тушиб қолмаслик ҳамда картангиз ҳисобидаги пулларингиз хавфсизлигини таъминлаш учун ушбу оддий қоидаларни эслаб қолишни тавсия қиламиз:

📹ПИН-кодни эслаб қолинг ва ҳеч кимга айтманг. Энг муҳими, бундай маълумотларни картанинг орқа томонидан ёки кўринадиган жойларда сақламанг. Савдо ёки хизмат кўрсатиш пайтида картани пин-кодини ўзингиз теринг ва уни овоз чиқариб айтманг. ПИН-код нимани англатиши фақатгина карта эгасининг ўзига маълум бўлиши керак.

📹Картангиз ҳисобидаги пул маблағларини доимий назорат қилиб туринг. Ҳар доим карта ҳисобидаги пул маблағлари баланси ҳамда уларнинг мавжудлигини текшириб туринг. Картани жамоат жойлари (автомобил, ишхона) да қолдирманг.

📹SMS-хабарнома хизматини уланг. Баланснинг ўзгариши ҳамда карта ҳисобидан амалга оширилган ҳар бир операция ҳақида хабар берувчи (ҳатто пуллик бўлса ҳам) SMS-хабарнома хизматини уланг. Шундагина Сиз ҳар доим ҳисобингиз ҳолатини кузатиб боришингиз ва шубҳали операциялар содир бўлганда ўз вақтида чоралар кўришингиз мумкин.

📹Рухсатсиз пул маблағи ечилса, картани музлатиб қўйинг. Агар ҳисобингиздан пул маблағи ечиб олиш хавфи вужудга келганда, банкка қўнғироқ қилиб, зудлик билан карта фаолиятини тўхтатиб қўйиш керак.

🔽@Oylik_hisobot
🔽@Oylik_hisobot

👉 @Byudjet_xodimlari ga қўшилинг!

💠Бировнинг кредитига кафил бўлишда нималарни билиш керак:

Энг муҳим 10 та масала

➡️ 1. Қарздор кредитни тўлолмаса, нима бўлади?

Кафилликнинг моҳияти шундай – кафил қарздор олган кредитини тўлаши учун жавобгарликни ўзига олади. Бундай жавобгарлик қарзнинг тўлиқ суммасига ёки бир қисмига бўлиши мумкин (шартномада келишилади).

➡️ 2. Битта кредит бўйича бир нечта кафил бўлса, қарз кимдан олинади?

Одатда барча кафиллар банк олдида солидар жавобгар бўлади (субсидиар белгиланиши ҳам мумкин). Агар қарздор кредитни тўламаса, банк қарзни исталган битта кафилдан ёки ҳаммасидан бир пайтда сўраши мумкин. Банк олдида барча кафиллар тенг қарздор саналади.

➡️ 3. Кафил қарздорнинг кредитларини тўламаса, нима бўлади?

Агар қарздор ҳам, кафил ҳам кредитни тўламаса, банк уларнинг ҳар иккаласини судга бериши мумкин. Кафил қарздор билан бир хил ҳажмда жавоб беради.

➡️ 4. Кредит олингандан сўнг кафилликдан воз кечиш мумкинми?

Кафил бўлиш учун ёзма шаклда кафиллик шартномаси тузилади. Бу шартномани эса бир томонлама бузиб бўлмайди. Шундай экан, кафилликдан бош тортиш имконсиз. Кафил ишини йўқотиши, касаллик, фарзанди учун контракт тўлаши, кафиллик берган таниши билан ораси бузилиши ёки бошқа сабаблар шартномани бузишга асос бўлмайди.

➡️ 5. Қандай қилиб кафилликни бекор қилиш мумкин?

Қачон кафиллик бекор бўлади?

Биринчи ҳолатда, қарз (кредит) ёпилса.
Иккинчи ҳолатда, кафилнинг жавобгарлиги унинг розилигисиз оширилса ёки бошқа ноқулай оқибатларга олиб келса.
Учинчи ҳолатда, кафиллик берилган одам кафилнинг розилигисиз ўзгарса.
Тўртинчи ҳолатда, кредитор келишилган пул ёки хизматни қабул қилмаса.
Бешинчи ҳолатда, кафиллик муддати тугаса.

➡️ 6. Кафилнинг ўзи кредит ололадими?

Мумкин, аммо доим ҳам эмас. Бу қарор банкнинг кредит сиёсатига ва кафилнинг кредитга лаёқатлилигини баҳолашга боғлиқ бўлиб, бу ҳолда қарз олувчи сифатида баҳоланади.

Агар қарз олувчи бошқа кредит бўйича кафиллик бўлса, банкнинг кредит бериш тўғрисидаги қарорига қуйидаги омиллар таъсир қилиши мумкин:

⏺кафиллик бўйича ажратилган кредит суммаси;

⏺сўралган кредит миқдори;

⏺кредитнинг муддати ва уни қайтаришгача бўлган муддат;

⏺даромад миқдори – кафил даромади иккала кредит бўйича ойлик тўловларни амалга ошириш учун етарли бўлиши керак.
Шу билан бирга, қарз олувчининг қарз юки кўрсаткичи 50 фоиздан ошмаслиги керак.

➡️ 7. Бир пайтда иккита қарздорга кафил бўлиш мумкинми?

​Ушбу масала банкнинг кредит сиёсати ҳамда асосий қарз олувчининг кредитга лаёқатлилигини баҳолаш натижаларига боғлиқ. Натижалар банкнинг сиёсатига мос бўлган тақдирда кафилликка рухсат берилади.

➡️ 8. Кафил қарздорнинг кредитини ёпиб қўйса, нима бўлади?

Бундай ҳолатда банкнинг кредит бўйича барча ҳуқуқлари кафилга ўтади. Аммо кафилнинг ҳуқуқлари у банкка тўлаган пул миқдори билан чекланади. Эндиликда кафил қарз берувчи ҳисобланади. У қарздордан фоизлар, бундан ташқари, ўзига етган зарарни қоплашни талаб қилиши мумкин.

➡️ 9. Кафил ўзининг кафиллиги учун пул сўраши мумкинми?

Мумкин, агар қарздор ва кафил ўртасидаги шартномада бошқача шарт бўлмаса. Кафиллик учун тўлов миқдори ўзаро келишилади.

➡️ 10. Кафил бўлишдан олдин қандай маълумотларни аниқлаштириб олиш керак?

Биров қарзини қайтиришини кафолатлаш жиддий қарор. Қарорнинг жиддийлиги кредит миқдорига қараб ошиб бораверади. Шунинг учун кафиллик берилаётган ҳар бир ҳолатда ҳиссиётларга берилмай вазиятни таҳлил қилиш керак.

Вазиятни қуйидаги маълумотлар асосида баҳолаш мумкин.

⏺кредит суммаси ва фоизи;
⏺кредит муддати;
⏺кредит тури ва мақсади;
⏺кредит тўлов графиги бўйича ойлик тўлов суммаси;
⏺кредит таъминотига бошқа гаров мулклари қўйилган ёки қўйилмаганлиги;
⏺кафиллик берилаётган кишини бошқа кредитлари бор ёки йўқлиги;
⏺кафиллик берилаётган кишининг ойлик даромадлари;
⏺кафиллик берилаётган кишини шахсий характери: пунктуаллиги, тартиблилиги, ҳисоблилиги.

🔽@Oylik_hisobot
🔽@Oylik_hisobot

👉 @Byudjet_xodimlari ga қўшилинг!