Advokat Xayotbek Toshmatov

Адвокатлар фаолиятига тўсқинлик қилаётган омилларни бартараф этишга доир қонун лойиҳаси ишлаб чиқилади – президент

Президент Шавкат Мирзиёев Коррупцияга қарши курашиш бўйича миллий кенгаш фаолияти юзасидан кенгайтирилган йиғилишда айрим идоралар томонидан судга таъсир ўтказишга уринишлар ҳали-ҳануз давом этаётганини таъкидлади. Шунингдек, давлат раҳбари одил судловни амалга ошириш учун – адвокатларга ҳимоясидаги фуқарога ўз вақтида ёрдам кўрсатишига имконият яратиш кераклигини айтди.

Президентга кўра, суд тизимида коррупциявий хавф-хатарларнинг олдини олиш, одил судлов сифати ва самарадорлигини ошириш доимо диққат марказида бўлиши лозим.

Йиғилишда судлар мустақиллигини таъминлаш бўйича катта ислоҳотлар амалга оширилганига қарамай, судяларни мажлисга чақириш, уларга ваколатига кирмайдиган вазифаларни юклаш ҳолатлари ҳам учраб тургани қайд этилди. Шунингдек, айрим идоралар томонидан судга таъсир ўтказишга уринишлар ҳали-ҳануз давом этаётгани кўрсатиб ўтилди.

“Барча раҳбарларни қатъий огоҳлантираман. Судлар фаолиятига ҳар қандай аралашиш одил судловга соя солиш деб баҳоланади. Бу бўйича сўров ҳам, жавобгарлик ҳам қаттиқ бўлади”,

деди Шавкат Мирзиёев.

Шу билан бирга одил судловни амалга оширишда адвокатлар ўрни жуда муҳимлиги, бу борада адвокатларга ҳимоясидаги фуқарога ўз вақтида ҳуқуқий ёрдам кўрсата олишлари учун имконият яратиш кераклиги қайд этилди.

“Мутасаддиларга уч ой ичида сифатли юридик ёрдам кўрсатилишида адвокатлар фаолиятига тўсқинлик қилаётган омилларни бартараф этиш бўйича қонун лойиҳасини киритиш топширилди”,

дейилади президент матбуот хизмати хабарида.

Пойга ўтказганлик учун жавобгарлик борми ўзи?

Батафсил👇

‼️ Қонунчилигимизда айни  пойга ўтказганликнинг ўзи учун жавобгарлик белгиланмаган.Лекин пойга ўтказиш натижасида йўл қўйилиши мумкин бўлган айрим хатти-ҳаракатлар жавобгарлик келтириб чиқариши мумкин.

Масалан:
📌 Транспорт воситалари ҳайдовчиларининг белгиланган ҳаракат тезлигини ошириб юбориши, белгиланган тезликка нисбатан қанча кўплигига қараб базавий ҳисоблаш миқдорининг ўн беш бараваригача жарима солишга сабаб бўлади.
📌 Транспорт воситалари ҳайдовчиларининг светофорнинг тақиқловчи сигналига ёки йўл ҳаракатини тартибга солувчининг тақиқловчи ишорасига бўйсунмасдан ўтиши базавий ҳисоблаш миқдорининг уч баравари миқдорида жарима солишга сабаб бўлади.
📌 Транспорт воситаларини қувиб ўтиш қоидаларини бузиш, базавий ҳисоблаш миқдорининг уч баравари миқдорида жарима солишга сабаб бўлади.
📌 Йўл безорилиги(дрифт,кескин равишда шахмат усулида харакатланиш кабилар)ни содир этиш, транспорт воситаларини бошқариш ҳуқуқидан бир йилдан икки йилгача муддатга маҳрум қилиб, базавий ҳисоблаш миқдорининг йигирма беш баравари миқдорида жарима солишга сабаб бўлади.
📌 Гурух бўлиб харакатланиш, базавий ҳисоблаш миқдорининг беш баравари миқдорида жарима солишга сабаб бўлади.
📌 Ва бошқа қонунчиликка зид ҳаракатлар жавобгарлик келтириб чиқаради.

Хорижга чиқиш биометрик (загран) паспорти қанча муддатга берилади ва тўловлари қанча?

Батафсил 👇

📌 Ўзбекистон Республикаси Президентининг 26.12.2018 йилдаги ПҚ-4079-сон қарорига кўра :
✅ Хорижга чиқиш биометрик паспорти фуқароларга қуйидаги амал қилиш муддатларига берилади:
➡️ туғилган кунидан бошлаб бир ёшгача — икки йил муддатга;
➡️ бир ёшдан 25 ёшгача — 5 йил муддатга;
➡️ 25 ёшдан ошган шахсларга — 10 йил муддатга.

Ўзбекистон Республикасининг "Давлат божи тўғрисида"ги қонунига кўра, Ўзбекистон Республикаси фуқаросининг хорижга чиқиш учун биометрик паспортини берганлик учун қуйидагича бож ундирилади :

✅ ўн олти ёшга тўлган фуқароларга хорижга чиқиш учун биометрик паспорт берганлик учун БҲМнинг 1 баравари миқдорида;
✅ ўн олти ёшга тўлмаган фуқароларга хорижга чиқиш учун биометрик паспорт берганлик учун БҲМнинг 80 фоизи миқдорида.

Жиноий жавобгарликни белгиловчи қонун бугундан кучга кирди

➖Транспорт воситасини мастлик ҳолатида бошқарганлик ёки текширувдан ўтишдан бўйин товлаганлик учун;

➖Транспорт воситаларини бошқариш ҳуқуқидан маҳрум этилган шахснинг транспорт воситасини бошқарганлик учун;

➖Автомототранспорт воситаларининг ва улар тиркамаларининг (ярим тиркамаларининг) давлат рақам белгиларини ёки идентификация рақамларини қонунга хилоф равишда тайёрлаганлик, ўтказганлик ёки улардан фойдаланганлик, шунингдек уларни қалбакилаштирганлик учун;

➖Автомототранспорт воситалари, шаҳар электр транспорти воситалари ҳайдовчиларини ва тракторчи-машинистларни тайёрлаш ҳамда қайта тайёрлаш, шунингдек имтиҳонлар ўтказиш ва гувоҳномалар бериш тартибини бузганлик учун;

➖Сиқилган табиий газда, суюлтирилган нефть газида ёки дизель ва газсимон ёқилғи аралашмасида ишлайдиган транспорт воситаларидан фойдаланишда хавфсизлик қоидаларини бузганлик учун амалдаги Жиноят кодексига тегишли қўшимчалар ва ўзгартиришлар киритилиб, жиноий жавобгарликлар белгиланди.

Қонун расмий эълон қилинди ва бугундан кучга кирди.

Мурожатчидан савол (ўзгартирилмади):

Ассалому алайкум, ака ман сурамокчи буганим ЎРҚ-1033 бўйича, мани номимда 5 та мошина бор, лекин ман 4 тасини умуман хайдамиман, саволим энди шу 4 та мошинага кеган штрафлар бўйича манга бал езиладими еки ГАИ томонидан тузилган протакол буйича бал хисобланадими?
Агар камерала бўйича хисобланса ман 1 ойда правами йукотаманку!

👇

‼️ Ўрқ-1033 га асосан МЖТКга киритилган ўзгартиришга кўра:

✅ Махсус автоматлаштирилган фото ва видео қайд этиш техника воситалари орқали йўл ҳаракати қоидалари бузилганлиги қайд этилган тақдирда, маъмурий жавобгарликка транспорт воситасининг мулкдори ёки мазкур транспорт воситасидан фуқаролик-хуқуқий муносабатлар асосида белгиланган тартибда фойдаланган шахс тортилади.

Демак агар сиз радар ва камера орқали қайд қилинган хуқуқбузарликни бошқа шахс содир этганини исботлаб берсангиз ва ушбу шахс мазкур транспорт воситасидан фуқаролик-хуқуқий муносабатлар асосида белгиланган тартибда фойдаланган бўлса жарима бали ўша шахсга хисобланади.

✅ Агар хуқуқбузарлик ЙҲХ ходимлари томонидан  аниқланса, жарима бали хуқуқбузарликни содир қилган шахсга хисобланади.

Каналга уланиш👇

Репрессив ёндашув: қўлкишани асосли қўлланганми?

Ижтимоий тармоқларда жорий йил 14 февраль куни Бош прокурор ўринбосари Ш.Аминов раҳбарлигида Самарқанд вилоятида энергетика соҳасида содир этилаётган коррупцион ҳолатлар ҳамда тизимни “коррупциясиз соҳа”га айлантириш бўйича танқидий йиғилиш ўтказилганлиги ҳақидаги хабар тарқалди.

Аввало, коррупцияга биз ҳам бошқалар каби муросасизмиз. Бироқ, амалдаги қонунчиликка мувофиқ, унга қарши курашишнинг ва бу ҳақидаги ахборотларни тарқатишнинг ўзига яраша белгиланган қоидалари, талаблари бор.

Энди, Энергетика вазирлиги томонидан тарқатилган ушбу хабарда воқеликнинг талқин қилинишига эътиборингизни қаратсак. Унда, йиғилиш жараёнида таъминот корхоналарининг коррупциявий жиноятларни содир қилганликда айбланган 7 нафар ходими гумонланувчи тариқасида ушланганлиги айтилган.

Биринчидан, шахс айбланган бўлса, айнан гумон қилинувчи тариқасида ушланмайди. "Айбланган" деган сўз замирида ҳукмий ёндашув бўлиб, бу суднинг қонуний кучга кирган айблов ҳукми чиқарилганлигини ифодалаб қўяди.

Иккинчидан, шахсни гумон қилинувчи тариқасида ушлаш учун албатта, у айнан гумон қилинувчи тариқасида ишда иштирок этиш учун жалб қилинганлиги ҳақидаги суриштирувчи, терговчи ёки прокурорнинг қарори бўлиши талаб этилади.

Учинчидан, суратларда ўша 7 нафар шахсларнинг қўлларига қўлкишани (наручник) солинганлигини кўрамиз.

“Ички ишлар органлари тўғрисида”ги Қонуннинг махсус воситаларни қўллашга оид 23-моддасига кўра, қўлкишани махсус восита ҳисобланади ва уни қўллашнинг ўзига яраша асослари келтирилган.

Лекин, юқоридаги манзарада уларга нисбатан қўлкишани қўллашнинг асосларидан бирортасини топмадик ва шу боис ҳам, ушбу манзарани биз, ушланган шахсларнинг шахсиятларига нисбатан омма қаршисидаги репрессив ёндашув, деб ҳисоблаймиз.

Бош прокуратура телеграмдаги расмий каналида айни шу ҳолатни ёритишда репрессивликни ифодалаб қўйишдан тийилган кўринади. Лекин, бизнингча, Бош прокуратура ушбу ҳолатда ўша 7 нафар шахсларнинг ушланиши ҳамда уларга нисбатан омматан махсус восита ишлатилишининг процессуал ҳуқуқий асосини жамоатчиликка очиқлаши лозим.

Озодликдан маҳрум қилинган давр учун пенсия тўланадими?

📚 Ўзбекистон Республикасининг "Фуқароларнинг давлат пенсия таъминоти тўғрисида"ги қонунига кўра:

✅ Пенсионер озодликдан маҳрум қилинган тақдирда тайинланган пенсияни тўлаш озодликдан маҳрум қилинган давр учун тўхтатиб қўйилади.

✅ Лекин манзил-колонияларда жазони ўтаётган пенсионер шахсларга пенсия тўлаш тўхтатилмайди.

Юридик ёрдам - Вазирликдан масъулият

Шу кунларда давлат ҳисобидан юридик ёрдам кўрсатувчи адвокатларни жалб қилиш бўйича “Юридик ёрдам” ахборот тизимида техник муаммолар тез-тез кузатилаётганлиги, бу эса, ишларни ўз вақтида кўриб чиқилишига салбий таъсир этаётгани ҳақида хабарлар келиб тушмоқда.

“Давлат ҳисобидан юридик ёрдам кўрсатиш тўғрисида”ги Қонуннинг 8-моддасига кўра, давлат ҳисобидан юридик ёрдам фақатгина давлат ҳисобидан юридик ёрдам кўрсатувчи адвокатлар реестрига киритилган адвокатлар томонидан кўрсатилади.

Қонуннинг 20-моддасига мувофиқ, махсус ваколатли давлат органининг давлат ҳисобидан юридик ёрдам кўрсатиш ҳақидаги қарори ёки адвокат тайинлаш тўғрисидаги суриштирувчининг, терговчининг, прокурорнинг қарори, ёхуд суднинг ажрими “Юридик ёрдам” ахборот тизимида рўйхатга олинганидан кейин давлат ҳисобидан юридик ёрдам кўрсатувчи адвокатни тасодифий автоматик танлов асосида, мансабдор томонидан эмас, балки тизим томонидан белгиланади.

Қонуннинг 7-моддасига мувофиқ, давлат ҳисобидан юридик ёрдам кўрсатувчи адвокатлар реестрини юритиш ва бошқариш ваколати Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлигига берилган.

Тарихда ўтган Афина сиёсатшуноси Солоннинг ажойиб гапи бор: "Бошқаларнинг масъулиятини хоҳласанг, ўзинг ҳам масъулиятли бўл."

Шундай экан, Адлия вазирлиги “Юридик ёрдам” ахборот тизимининг узлуксиз ва муаммосиз ишлашини таъминлашга масъулиятли ёндашади, деб умид қиламиз.