Med Xirurgiya 👩‍⚕️🫀

Hech kim osmondan tayyor bo'lib tushmagan, har kim o'z mehnati bilan yuksalgan !!

@uzmeditsina 🫀

📎 Pediatriya

🔍 Bolalarda Raxitni oldini olish

🔴Raxit- kalsiy va fosfor almashinuvi buzulishi, D vitamin tanqisligidan yuzaga keladi.

⭕Vitamin D shakllari:
✅D2(ergokalsiferol) organizmga ovqat bn tushadi
✅D3(xolekalsiferol) terida quyosh nuridan hosil bo'ladi

💊Akvadetrim- 10 ml chiqarilib, Raxit kasalligini profilaktikasida qo'llaniladi

✅Tarkibi: 1 tomchida 500X vitamin D3 saqlaydi, yog'li va suvli eritmalar bor
✅Qo'llanilish dozalari:
➡️Kuz va qish (oktabrdan aprelgacha) fasllarida bolalarga buyuriladi
➡️4 haftaligidan 12 oygacha: sutkada 2 tomchidan 1mahal ichishga
➡️12 oylikdan oshganlar: sutkada 3 tomchidan 1 mahal ichishga
➡️Kattalarga: sutkada 3 tomchidan 2 mahal ichishga

💊Akson kalsiy baby- 30 ml chiqarilib, raxit kasalligi profilaktikasi qo'llaniladi

➡️6 oylikdan 1 yoshgacha: sutkada 10 tomchidan 1mahal ichishga
➡️1 yoshdan kattalarga: sutkada 10 tomchidan 2 mahal ichishga

@uzmeditsina 🫀

Anеvrizma [yun. aneurysma – kеngayish] – tomir dеvorining cho'zilishi va bo'rtib chiqishi natijasida qon tomir yoki yurak bo'shlig'ining chеgaralangan kеngayishi. Miokard infakti, atеrosklеroz, zaxm va boshqa(lar) kasalliklar, shuningdеk, shikastlanish (travmatik anеvrizma) sabab bo'ladi.

❇️ Haqiqiy va soxta anevrizma kuzatiladi.
Haqiqiy anevrizma artеriya dеvorining shikastlamay kеngayishidan, soxta anevrizma esa tomir shikastlanganda dеvori yorilib, atrofdagi to'qimalarga qon quyilishidan vujudga kеladi. Tomir dеvorining tug'ma nuqsonlari ham kasallikkaga olib kеlishi mumkin.

💢 Artеrial, vеnoz va atеriovеnoz (artеriya va vеna tomirlari tеshgining bir-biriga tugatib qolishi) anevrizma farq qilinadi. Uning duksimon va qopchiqsimon shakldagisi ko'p uchraydi.

✴️ Bеlgilari anevrizmaning o'rni, hajmi va boshqa(lar) omillarga bog'lik. Ko'pincha, kasallik bеlgilari yaqqol ko'rinmaydi (simptomsiz kеchadi). Anеvrizma zararlangan tomir oziqlantiradgan to'qimalarning qon bilan ta'minlanishi buzilishiga sabab bo'ladi, u kattalashib kеtganda yaqin joylashgan a'zo va to'qimalarni ezib qo'yishi mumkin.

🫀 Anеvrizma yurakka yaqin joylashgan bo'lsa, yurak faoliyati buziladi. Ba'zan uning yorilishi va qon kеtishi kuzatiladi. Anеvrizma, odatda, jarrohlik usuli bilan davolanadi.

@uzmeditsina 🫀

#Sefikon svecha

50мг 1- 3 ойлик

100 мг 3 ойликдан 3 ёшгач

250мг 3 ёдан 12 ёшгача

#Parasetamol svecha 50 100 250

1 oydan 3 oygacha chaqaloq 50 mg

3 oydan 3 yoshgacha 100 mg

3 yoshdan katta 250mg

@uzmeditsina 🫀

#FetalCirculation #Tibbiyot #MedicalEducation #Embriologiya

📌 Fetal qon aylanishi – bu homilaning hayotiy muvozanati bo‘lib, tug‘ruqdan keyin normal qon aylanish tizimiga o‘tish uchun muhim ahamiyatga ega!

📌 Fetal Qon Aylanishi: Homiladagi Hayotiy Muvozanat

👶 Homila bachadonda rivojlanayotgan paytda uning qon aylanish tizimi tug‘ilgan chaqaloqnikidan farq qiladi. Tug‘ilishdan oldin homila mustaqil nafas olmaydi, shu sababli o‘pkadan chetlab o‘tuvchi maxsus shunt tizimi orqali kislorod va oziq moddalar onadan plasenta orqali qabul qilinadi.

🩸 Fetal qon aylanishining bosqichma-bosqich yo‘nalishi
1️⃣ Plasenta → Ona qonidan kislorod va oziq moddalarni qabul qiladi, karbonat angidrid va chiqindi moddalarni chiqaradi.
2️⃣ Umbilikal vena (kindik venasi) → Kislorodga boy qon plasentadan homilaga oqadi.
3️⃣ Ductus venosus (DV) → Umbilikal venadan kelgan qonning katta qismi jigarni chetlab o‘tib bevosita quyi kovak venaga (IVC) yo‘naltiriladi.
4️⃣ Quyi kovak vena orqali qon o‘ng bo‘lmachaga keladi.
5️⃣ Foramen ovale (FO) → Chap va o‘ng bo‘lmachalar o‘rtasidagi teshik orqali qon bevosita chap bo‘lmachaga o‘tadi. Bu esa o‘pkadan chetlab o‘tib yurakning chap qismiga ko‘proq oksigenlangan qon kelishini ta’minlaydi.
6️⃣ Chap bo‘lmacha → Chap qorincha → Aorta orqali kislorodga boy qon butun tanaga tarqaladi.
7️⃣ O‘ng bo‘lmachaga kelgan qonning bir qismi o‘ng qorincha orqali o‘pka arteriyasiga yo‘naltiriladi.
8️⃣ Ductus arteriosus (DA) → O‘pka arteriyasidan o‘tayotgan qon to‘g‘ridan-to‘g‘ri aortaga o‘tadi, chunki o‘pkalar hali rivojlanmagan va qon o‘pkaga katta miqdorda ketmaydi.
9️⃣ Aorta → Tanadan qaytgan qon → Umbilikal arteriyalar orqali plasentaga yo‘naltiriladi va onadan yangi kislorod olish jarayoni takrorlanadi.

🫁 Tug‘ilgandan keyin qanday o‘zgaradi?
👶 Chaqaloq birinchi nafasni olganidan keyin:
✅ O‘pka ochiladi, kislorod almashinuvi mustaqil boshlanadi.
✅ Foramen ovale yopiladi (bosim o‘zgarishi sabab).
✅ Ductus arteriosus yopiladi (prostoglandin darajasi pasayadi).
✅ Ductus venosus yopiladi, jigarning qon aylanishi normallashadi.

@uzmeditsina 🫀

✅ Yaxshi sifatli o'sma (xavfsiz) - to'qima darajasidagi patologiya bo'lib, metastaz bermaydi (boshqa a'zolarga tarqalmaydi).

📍Turlari:
1. Adenoma - bezli epiteliyda.
2. Fibroma - biriktiruvchi to'qimada.
3. Lipoma - yog' to'qimasida.
4. Osteoma - suyak to'qimasida.
5. Xondroma - tog'ay to'qimasida.
6. Mioma - bachadon to'qimasida.

❎ Yomon sifatli o'sma (xavfli) - hujayra darajasidagi patologiya bo'lib, metastaz beradi (boshqa a'zolarga tarqaladi).

📍Turlari:
1. Karsinoma - epitelial hujayralarda.
2. Melanoma - melanotsitlarda.
3. Sarkoma - biriktiruvchi to'qima hujayralarida (suyak, mushak, mezenxima).
4. Leykoz - suyak ko'migi hujayralarida.
5. Limfoma - limfatik hujayralarda.
6. Teratoma - jinsiy hujayralarda.

@uzmeditsina 🫀

Rentgenologik tekshirishlar rentgenoskopiya yoki rentgenografiya shaklida o‘tkaziladi.

Rentgenoskopiya — tana bir qismini nurlantirib, uni nurli ekranda olingan tasviriga qarab o‘rganishidir.
🟢 Afzalliklari:
➕real vaqtdagi tasvir
➕poliproyeksion tasvir
➕mavjud va arzon usul
🔴 Kamchiliklari:
➖past to'qimali kontrast
➖yuqori nurlanish
➖hujjatlashtirish yo'q

Rentgeno­grafiya — tana bir qismining nurga sezgir (fotografik) plastinkaga olingan tasviridir.
🟢 Afzalliklari:
➕yuqori fazoviy farq
➕nurlanish rentgenoskopiyaga nisbatan past
➕aynan bir nuqtani ko'rish
➕hujjatlashtirish mavjud
🔴 Kamchiliklari:
➖poliproyeksion emas
➖past to'qimali kontrast
➖negativ tasvir

@uzmeditsina 🫀

​📌 Umumiy amaliyot shifokori

🔍 Balg'am ko'chiruvchi dorilar qo'llash ko'rsatmalar

🔴Balg'am ko'chiruvchi dorilar- bronxlarda balg'amni yumshatuvchi va uni ajralishini tezlashtiruvchi tasirga ega.

🔵Balg'am ko'chiruvchi dorilar- o'rab oluvchi va bronxlar sekretini suyultiruvchilarga bo'linadi

🔶️O'rab oluvchi balg'am ko'chiruvchi dorilar- balg'am suyuq qismini ko'paytirib, uning ko'chishini osonlashtiradi
🔷️Bronx sekretini erituvchi balga'm ko'chiruvchi dorilar-bronx bezlardan suyuq sekret chiqishini kuchaytiradi

🔴Qo'llanilishi: Bronxit, Bronxial astma, Pnevmoniya, Laringit,Faringit

💊Ambroksol- 30 mg tabletka
✅Qo'llash dozalari:
➡️5-12 yoshgacha:  sutkasiga 1/2 tabletkadan 2-3 mahal ichish
➡️12 yoshdan katta: sutkasiga 1 tabletkadan 2-3 mahal ichish

💊Lazolvan - 30 mg tabletka
✅Qo'llanilish dozalari: 1 tabletkadan 3 mahal ichish

💊AЦЦ - 600 mg tabletka va 200mg paketcha ko'rinishida chiqadi
✅Qo'llash dozalari:
➡️2-6 yoshgacha: 1 paketchadan 2-3mahal tayyorlab ichish
➡️6-yoshgacha: 2 paketchadan 2-3mahal tayyorlab ichish
➡️14 yoshdan kattalarga 1 ta tabletkadan 1 mahal ichish

💊Mukaltin- 50 mb tabletka chiqadi, kuniga 1 tabletkadan 3 mahal ichishga

💊Bromgeksin - 8mg tabletka chiqadi, kuniga 1 tabletkadan 3 mahal ichishga

💊Bromgeksin Berlin Ximi- 4mg/5ml- 60ml sirop chiqadi
✅Qo'llanilish dozalari:
➡️6 yoshgacha: sutkasiga 4 mgdan 3 mahal ichishga
➡️6 yoshdan katta: sutkasiga 8mgdan 3mahal ichishga

💊Gerbion- 120 ml sirop chiqadi
➡️2- 7 yoshgacha: 1choy qoshiqdan 3 mahal ichish
➡️7- 14 yoshgacha: 2choy qoshiqdan 3 mahal ichish

@uzmeditsina 🫀

O'TKIR GLOMERULONEFRIT

SHIKOYATI
- beldagi og'riqqa
- og'iz qurishiga
- kam quvvatlilik, bosh aylanishiga
- yuzdagi shishga

ANAMNEZ
  - 2-4 hafta oldin faringit, tonzillit bilan og‘rigan
  - siydik rangi (go'sht seliday)
  - siydik miqdori (kamaygan

LABARATOR ANALIZ
- Umumiy qon
- ECHT ortgan
- gemoglobin kamaygan
- gipoproteinemiya
- Siydik taxlili
- aseptik leykotsituriya
- proteinuriya
- gematuriya
- silindruriya
- Biokimyoviy taxlil
- mochevina ortishi
- kreatinin ortishi
- qoldiq azot ortishi
- UTTУЗИ
- buyrak kattalashgani
- Qon bosimi ko'tarilgani

TAVSIYA
Nefrologga yo'naltirish

DAVOLASH
1. Yotoq rejimi
2. Parxez
- osh tuzi, oqsil, suyuqlikni kamaytirish
- kartoshkali, shirguruch (Kaliyga boy) taomlar istemoli
3. Pensillin qatori
- ampitsillin
- amoksiklav
4. Diuretik
5. Simptomatik
6. Glukokortikosteroid
- prednizolon dastlabki 3kun 200-300mg v/i
... keyin 1 hafta 6-80mg tab
... so'ngra xar 3-4 kunda doza 0.5 tabletkadan kamaytiriladi

@uzmeditsina 🫀

Katexolaminlar biologik ta'siri

✅ Adrenalin
• yurak qisqarishlar sonini kuchaytiradi.
• pulsni tezlashtiradi.
• arterial qon bosimini oshiradi.
• bronxlarni va mushaklarni bo'shashtiradi.
• yurak tomirlarini kengaytiradi.
• teri, shilliq qavatlar va qorin bo'shlig'i a'zolari qon tomirlarini toraytiradi.
• bachadon va taloqni qisqartiradi.

✅ Noradrenalin
• arterial qon bosimini diastolik bosim hisobiga oshiradi.
• adrenalindan farqli ravishda uglevod almashinuviga va silliq mushaklarga ta'sir ko'rsatmaydi.

@uzmeditsina 🫀

Gipoksiya - organizmning to'qima va hujayralaridagi kislorod yetishmovchiligi.

Gipoksemiya - qon tarkibidagi kislorod yetishmovchiligi.

Odatda, gipoksemiya natijasida gipoksiya yuzaga kelishi mumkin.
Shu sababli ularning kelib chiqish sabablari, belgilari va asoratlari deyarli bir xil.

Sabablari:
1. Gipoksik (ekzogen) - nafas havosi tarkibida kislorodning kamligi
🩺: ventilyatsiya qilinmagan xonalar, yuqori balandlik.
💊: kislorod bilan davolash.

2. Respirator - nafas a'zolarida havo harakati buzilishi.
🩺: bronxospazm, o'pka shishi, pnevmoniya.
💊: nafas spazmolitiklari, analeptiklar, antigipoksikantlar.

3. Gemik - eritrositlarning kislorodni biriktirib ololmasligi.
🩺: is gazidan zaharlanish, anemiyalar, eritrotsitlar gemolizi.
💊: eritrositar massa quyish, gemopoezni rivojlantirish.

4. Sirklulyator - yurak-qon tomir tizimi yetishmovchiligi natijasida qon aylanishning buzilishi.
🩺: miokard infarkti, yurak paroklari, vaskulitlar.
💊: yurak va qon tomirlar operatsiyasi, yurak glikozidlari, antiagregant va antikoagulyantlar.

5. Gistotoksik - to'qimalar tomonidan kislorod so'rilishining buzilishi.
🩺: zaharlanishlarda.
💊: antidotlar.

❗️Kislorod bilan davolash gipoksiyaning barcha turlarida qo'llanilishi mumkin.

@uzmeditsina 🫀

🔀 Dispnoe - nafas ritmining buzilishi, ya'ni ba'zan tez-tez, ba'zan esa juda sekin nafas olish. Qonda karbonat angidrid koʻpayishi (giperkapniya) va kislorod kamayishi (gipoksemiya) natijasida kelib chiqadi.
Dispnoe ogʻir patologik holatdan darak beradi va nafas markazining qattiq zararlanishining asorati hisoblanadi.

⏸ Apnoe - qonda karbonat angidrid gazining miqdori ortib ketishi (giperkapniya) natijasida nafasning vaqtincha toʻxtab qolishi.
Ko'p hollarda uyqu vaqtida yuzaga keladi (ayniqsa, xurrak otuvchilarda) va hayot uchun juda xavfli hisoblanadi. Bronxial astma va ko'kyo'tal kasalliklarida ham nafas ritmining to'xtab qolish holatlari kuzatiladi.

↗️ Taxipnoe (polipnoe) - bu jismoniy zo'riqish natijasida nafas olish sonining oshishi bilan tavsiflangan holat. Sog'lom kattalar odamlarda 1 daqiqada nafas olish soni odatda 16 tani tashkil qiladi: taxipnoe bo'lsa, u daqiqada 40-60 ga yetishi mumkin.
Taxipnoe odatda yurak urish tezligining oshishi, charchoq hissi va havo yetishmasligi bilan birga keladi.

↘️ Bradipnoe - nafas olish sonining 12 tadan kam bo'lishi (katta odamlarda). Intrakranial qon bosimining oshishi (черепной давление) yoki qondagi toksik moddalarning nafas markazlarini zararlashi oqibatida yuzaga kelishi mumkin.

@uzmeditsina 🫀

Neyromediatorlar

📌Aminokislotalar:
🔸Gamma-aminomoy kislota(GAMK)
🔸Glitsin
🔸Glutamat kislota
🔸Asparginat kislota

📌 Katexolaminlar:
🔹Adrenalin
🔹Noradrenalin
🔹Dofamin

📌 Monoaminlar:
🔶 Serotonin
🔶 Gistamin

📌 Boshqalar:
♦️Atsetilxolin
♦️Anandamid
♦️ATF
♦️Vazofaol intestinal peptid(VIP)
♦️Taurin
♦️Triptamin

@uzmeditsina 🫀

SPAZMOLITIKLAR

💉Noshpa (Drotaverin gidroxlorid) - 40 mg/2 ml

➡️Asosiy qo'llanilishi:
- Silliq muskullar spazmlarida:
- O't yo'llaridagi:
- xoletsistolitiaz
- xolangiolitiaz
- xoletsistit
- Siydik yo'llaridagi:
- nefrolitiaz
- uretrolitiaz
- piyelit
- sistit
- Siydik pufagi spazmida
- Oshqozon-ichak traktidagi:
- gastrit
- oshqozon va 12 barmoqli ichak yara kasalligida
- enterit
- kolit
- Ginekologik kasalliklarda:
- dismenoreya

💉Papaverin gidroxlorid - 40 mg/2 ml

➡️Asosiy qo'llanilishi:
- Silliq muskullar spazmida:
- qorin parda
- bronxlar
- periferik qon tomirlar
- bosh miya va buyrak qon tomirlari
- Stenokardiyada boshqa dorilar bilan birgalikda

💉Platfillin - 2 mg 1 ml

✅Miotrop spazmolitik va M-xolinoblokator ta'sir qiladi

➡️Asosiy qo'llanilishi:
- Oshqozon-ichak trakti spazmlarida
- Oshqozon va o'n ikki barmoqli ichak yara kasalliklarida
- Pilorospazm
- Xoletsistit
- Xolelitiaz
- Ichak kolikalarida
- Buyrak-o't tosh kasalliklarida
- Algodismenoreyada
- Bronxo-laringospazmlarda

Qo'shimcha qo'llanilishi:
- Diagnostik maqsadda qorachiqning kengayishida
- Ko'z travmalarida
- Ko'zning yallig'lanish kasalliklarida (irit, keratit, iridosiklit)

@uzmeditsina 🫀

HOMILA ERITROBLASTOZI

Odatda, ona va bola qonidagi rezus omil (rezus faktor) o'zaro mos kelishi zarur.
Ya'ni, onada qon Rh- bòlsa, bolada ham Rh- bòladi(kòpincha) yoki buning aksi.
Onada qon Rh- (rezus manfiy), homilada esa qon Rh+(rezus musbat) bo'lganida, homila rivojlanishining oxirgi muddatlarida yoki tuģilish jarayonida homila qoni va ona qoni orasidagi kontakt yuzaga keladi.
Onaning immun tizimi homila qonidagi Rh(D+) tarkibidagi D-antigeniga qarshi IgM antitelolarini ishlab chiqaradi, ammo bu antitelolar yirik molekulali bòlgani uchun platsenta to'sig'idan o'ta olmaydi. Natijada 1-homilaga ta'sir etmaydi.
Ammo bu bilan muammo tugab qolmaydi. 1-homilaku qutilib qoldi, ammo keyingi homiladorlikchi?
Keyingi homiladorlik paytida, 2-homila yana Rh+ (rezus musbat) bòlsachi?

Ona hali ham Rh- (rezus manfiy), biroq endi unda xotira immunitet shakllangan.
Endi bu safar yirik molekulali IgM sintezlanmaydi. Uning òrniga kichik molekulali IgG sintezlanadi. Bu kichik molekulali IgG bemalol platsentar tòsiqdan òta oladi va 2-homilaga ta'sir etishni boshlaydi.
Bu holat homila eritroblastozi nomi bilan mashhur va homilaning o'limiga olib kelishi mumkin.
Bunday holatda tuģilajak homilani himoya qilish uchun Rh+ (rezus musbat) bolasi bo'lgan onaga ( 1-chaqaloq tug'ilgandan keyin, chunki 1-chaqaloqga IgM platsentar tòsiqdan òtolmagani uchun ta'sir etolmagandi) anti-D-globulin beriladi. Anti-D-globulin esa 2-homila rezus faktoridagi D antigenga birikib oladi. Natijada onaning immun tizimi boladagi D-antigenni sezmaydi.

Aniqroq, qilib aytsak, ona immun tizimi keyingi homilaning(2-homilaning) rezus musbat ekanligini sezmay qoladi. Shu sababdan, onaning organizmida homilaga qarshi antitelo hosil bòlmaydi.

@uzmeditsina 🫀