Ниҳоят саҳро ортидан Мадина кўринди. Денгиз эҳромга кирганди. Қадим Ясриб уйларининг томлари, хурмозорлар, масжид қуббалари кўзга ташланди. Денгиз ҳаммадан аввал боришни истарди, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам равзаларига боришни истарди. Қанчалик тез қадам босмасин, оёқлари ортга юраётгандек эди. Ҳатто карвондан ўтиб кетди. Дўстлари ундан қолмасликка тиришдилар.
Денгиз ўзида эмасди. Кўзидан ёш оқарди. Қулоғи ҳеч бир сўзни эшитмасди. Бу вақт тонг отганига беш соатдан ошиб, қуёш тиккага кўтарилмоқда эди.
Ўн уч киши ридосини елкасидан ўраб шиддат билан Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам масжиди ҳовлисига етиб келди. Одамларнинг аксари ибодатда, тиловат ва зикрда эди, Денгиз ҳеч кимдан Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам қабрлари қани деб сўрамади, яшил гумбаз ҳужраси олдига келди, ҳужра эшигига қулф осилган, халифа ёки волий изнисиз ҳеч ким киритилмасди.
Денгиз қулоқларини қоқиб, намозга кирди. Саждага келганда бошини ердан ололмай узоқ йиғлади...
Денгиз равзадан узоқлаша олмай қолди. Таомни унутди. Дўстлари унга хурмо ва сув тутиб турдилар. Денгиз ҳужраи саодат қаршисида йиғлаган кўйи зикр қилмоқда эди... У гўё олов бўлиб ёнар, яқинлашганни куйдиргудек эди...
Байрамжон “Мозий” китобининг бу саҳифаларини ўқиркан, дин ва эътиқод, ҳаёт ва борлиқ ҳақида кўп ҳақиқатларни англаётганини фаҳмлади. Денгизнинг ҳаж сафари ўта ёрқин ва жонли тасвирланган экан. Айниқса, Мадинада Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам қабрлари ҳузурида Денгиз мутлақо бошқа одамга айланади. Бир неча кун Мадинада қолади. Ҳар куни тушида Набий соллаллоҳу алайҳи ва салламни кўради. Энг қизиғи, китобда ёзилишича, Денгиз Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг чеҳраларини умуман кўра олмаган. Аммо Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам билан суҳбатлашаётганлигини яққол идрок этган, насиҳатлар тинглаган. Бу насиҳатларнинг деярли ҳаммаси ҳадис тўпламларида бор экан.
Одилбой ва Хадича опалар ўғиллари маҳкумият остонасида тураркан, Одилбой намоз ўқишни бошлади, Хадича эса мунис ва мушфиқ муслимага айланди. Унинг ўтмиш ҳаётидан хабардор бўлганлар бу воқеани ақлларига сиғдира олмас ва кўпчилик шу гаплар ёлғон ё ҳақиқатлигини билиш учун уларнинг уйига келиб кета бошладилар.
Байрамжон бу фурсатлар “Мозий” китоби саҳифаларида саёҳат қилиб, Хористон халқи йўлбошчиси Денгизнинг ҳаётидан кўп мутаассир бўлди, турли диний китоблар харид этиб, уларни ўқишга киришди. У ҳам масжидга қатнади. Китобхон Байрамжоннинг, унинг янгаси Хадича опанинг тавбаю тазаррулари, кечирган ҳиссиёт ва хулосаларини аввалроқ ўқиган эди, унутмагандир, албатта.
Асаримизнинг бу бобида биз Сизга Денгиз ҳаётидаги воқеаларни тугал равишда баён қилиб беришимиз мумкин эди, аммо шу ўринда Хадичанинг олдига унинг эски дугонаси, Ўзбекистон феминимстларининг маликасиман деб юрган бир аёл келганлигини ҳам айтиб ўтишга эҳтиёж пайдо бўлди. Маълумингизким, баробар ҳолда Усмоннинг қамоқдаги саргузаштлари ҳам эътиборингизга ҳавола этилмоқда. Усмон бу вақтда Қудратуллоҳ акадан Тошкентни ўрислар қандай босиб олгани ҳақидаги воқеаларни тингламоқда. Қудратуллоҳ ака унга Тошкент босқинига бош-қош бўлган Черняев, аслида, шайтонийлар ташкилотидан топшириқ олгани ҳақидаги воқеа баёнига келган эди.
Биз Черняев шайтонийлардан, яъни бевосита шайтон вазирларидан қандай топшириқ олди, узоқ ўрис ўлкасидан, Петербургдан дашти Қипчоқ ва Қозоқ чўлларини кесиб Тошкентга кириб келиш жараёни қандай кечди – бу ҳақда келгуси бобда ҳикоя қиламиз. Хусусан, Тошкент ҳимояси учун курашга отланган амири лашкар мулла Алимқул қиссаси ҳам ўта таъсирли.
Денгиз ўзида эмасди. Кўзидан ёш оқарди. Қулоғи ҳеч бир сўзни эшитмасди. Бу вақт тонг отганига беш соатдан ошиб, қуёш тиккага кўтарилмоқда эди.
Ўн уч киши ридосини елкасидан ўраб шиддат билан Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам масжиди ҳовлисига етиб келди. Одамларнинг аксари ибодатда, тиловат ва зикрда эди, Денгиз ҳеч кимдан Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам қабрлари қани деб сўрамади, яшил гумбаз ҳужраси олдига келди, ҳужра эшигига қулф осилган, халифа ёки волий изнисиз ҳеч ким киритилмасди.
Денгиз қулоқларини қоқиб, намозга кирди. Саждага келганда бошини ердан ололмай узоқ йиғлади...
Денгиз равзадан узоқлаша олмай қолди. Таомни унутди. Дўстлари унга хурмо ва сув тутиб турдилар. Денгиз ҳужраи саодат қаршисида йиғлаган кўйи зикр қилмоқда эди... У гўё олов бўлиб ёнар, яқинлашганни куйдиргудек эди...
Байрамжон “Мозий” китобининг бу саҳифаларини ўқиркан, дин ва эътиқод, ҳаёт ва борлиқ ҳақида кўп ҳақиқатларни англаётганини фаҳмлади. Денгизнинг ҳаж сафари ўта ёрқин ва жонли тасвирланган экан. Айниқса, Мадинада Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам қабрлари ҳузурида Денгиз мутлақо бошқа одамга айланади. Бир неча кун Мадинада қолади. Ҳар куни тушида Набий соллаллоҳу алайҳи ва салламни кўради. Энг қизиғи, китобда ёзилишича, Денгиз Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг чеҳраларини умуман кўра олмаган. Аммо Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам билан суҳбатлашаётганлигини яққол идрок этган, насиҳатлар тинглаган. Бу насиҳатларнинг деярли ҳаммаси ҳадис тўпламларида бор экан.
Одилбой ва Хадича опалар ўғиллари маҳкумият остонасида тураркан, Одилбой намоз ўқишни бошлади, Хадича эса мунис ва мушфиқ муслимага айланди. Унинг ўтмиш ҳаётидан хабардор бўлганлар бу воқеани ақлларига сиғдира олмас ва кўпчилик шу гаплар ёлғон ё ҳақиқатлигини билиш учун уларнинг уйига келиб кета бошладилар.
Байрамжон бу фурсатлар “Мозий” китоби саҳифаларида саёҳат қилиб, Хористон халқи йўлбошчиси Денгизнинг ҳаётидан кўп мутаассир бўлди, турли диний китоблар харид этиб, уларни ўқишга киришди. У ҳам масжидга қатнади. Китобхон Байрамжоннинг, унинг янгаси Хадича опанинг тавбаю тазаррулари, кечирган ҳиссиёт ва хулосаларини аввалроқ ўқиган эди, унутмагандир, албатта.
Асаримизнинг бу бобида биз Сизга Денгиз ҳаётидаги воқеаларни тугал равишда баён қилиб беришимиз мумкин эди, аммо шу ўринда Хадичанинг олдига унинг эски дугонаси, Ўзбекистон феминимстларининг маликасиман деб юрган бир аёл келганлигини ҳам айтиб ўтишга эҳтиёж пайдо бўлди. Маълумингизким, баробар ҳолда Усмоннинг қамоқдаги саргузаштлари ҳам эътиборингизга ҳавола этилмоқда. Усмон бу вақтда Қудратуллоҳ акадан Тошкентни ўрислар қандай босиб олгани ҳақидаги воқеаларни тингламоқда. Қудратуллоҳ ака унга Тошкент босқинига бош-қош бўлган Черняев, аслида, шайтонийлар ташкилотидан топшириқ олгани ҳақидаги воқеа баёнига келган эди.
Биз Черняев шайтонийлардан, яъни бевосита шайтон вазирларидан қандай топшириқ олди, узоқ ўрис ўлкасидан, Петербургдан дашти Қипчоқ ва Қозоқ чўлларини кесиб Тошкентга кириб келиш жараёни қандай кечди – бу ҳақда келгуси бобда ҳикоя қиламиз. Хусусан, Тошкент ҳимояси учун курашга отланган амири лашкар мулла Алимқул қиссаси ҳам ўта таъсирли.