Murodjon Aliyev | Rasmiy sahifa

Mazkur video yana kun tartibidagi o'qituvchi va uning qadri masalasini ko'tarib chiqqan. Ta'limda o'qituvchi yoinki umuman ta'lim tizimida ishlagan inson borki, rolikni ko'rganda yuragidagi qachondir bo'lgan eski xotiralari esga keladi. Shu jumladan, o'zimda ham.

"Boy berilgan avlod" – tarbiya va ma’naviyat inqirozi

Har bir avlod o‘z davrining tarbiyasi va qadriyatlari bilan shakllanadi. "Boy berilgan avlod" atamasi esa ma’naviy jihatdan yo‘qotilgan imkoniyatlarni anglatadi. Bu atama jamiyatning oldingi avlodlarga nisbatan ma’naviy, axloqiy va tarbiyaviy jihatdan zaiflashgan qismini ifodalash uchun ishlatiladi.

Avlod nega "boy berilgan" deb nomlanadi? Sababi, ularga berilishi mumkin bo‘lgan eng muhim narsa – ma’naviyat, tarbiya va milliy qadriyatlar – yetarlicha singdirilmagan yoki yo‘qotilgan. Oldingi avlodlar kattalar hurmatini, oilaviy an’analarni, mehnatsevarlik va sabr-toqatni asosiy fazilat sifatida ko‘rgan bo‘lsa, keyingi avlodlar bu qadriyatlardan uzoqlashgan. Kattalarga hurmat kamaygani, ota-onaning gapiga quloq solmaslik, jamiyatdagi axloqiy normalarning zaiflashishi – bularning barchasi ushbu avlodni "boy berilgan" deb atashga sabab bo‘ladi.

Tarbiya har doim avlodning mustahkam poydevori bo‘lib kelgan. Ota-bobolarimiz farzand tarbiyasini birinchi o‘ringa qo‘yib, ularni hayotga tayyorlagan. Ularga halollik, adolat, sabr-toqat kabi fazilatlarni o‘rgatgan. Bugungi kunda esa bu qadriyatlar o‘z kuchini yo‘qotib borayotgani yaqqol seziladi. Yoshlar o‘zligini anglashdan, ota-bobolar merosini o‘rganishdan chetlanmoqda. Yaxshi niyat, halol mehnat, kattalarning duosini olish kabi tushunchalar ahamiyatsiz bo‘lib qolmoqda. Natijada, jamiyatda hurmat, sadoqat, sabr kabi qadriyatlar tobora so‘nib bormoqda.

Shu bois, "boy berilgan avlod" tushunchasi har qanday jamiyat uchun ogohlantirish bo‘lishi kerak. Farzand tarbiyasiga befarqlik, ma’naviy ozuqaning yetishmovchiligi, axloqiy normalarning qadrsizlanishi natijasida insoniylik zaiflashadi. Lekin bu jarayonni to‘xtatish va avlodni ma’naviy jihatdan boy qilish hamon qo‘limizda. Agar ota-onalar, ustozlar va jamiyat birgalikda harakat qilib, tarbiyani kuchaytira olsa, qadriyatlarni qayta tiklasa, yo‘qotilgan imkoniyatlarni qaytarish mumkin. Axir, avlodni yo‘qotish eng katta yo‘qotishdir.

Bugun kollejda dars bergan tarix fani o'qituvchimni uchratib qoldim.
Ko'rishib qolsak, asosiy mavzuyimiz ta'lim bo'ladi. Uyoq-buyoqdan gaplashib gap ta'limga keldi. Ta'limdagi ayrim kamchiliklar ularning yechimi haqida fikrlarini so'rasam qisqa qilib: " Hamma o'z ishini qilishi kerak " deb qisqa javob berdilar.
Darhaqiqat, bu gapda chuqur ma'no bor. Bu haqida yuqorida post ham quygan edim. Yanada amin bo'ldim.
Ta'lim ayni bugungi zamonda asrash, transformatsiya qilish kerak bo'lgan sohalardan biridir.

Ilmning avvali axloqdir.

Siyosatshunoslikda davlatlar va tashkilotlar o‘z ta’sirini oshirish uchun yumshoq kuch (soft power) va qattiq kuch (hard power) dan foydalanadilar.

🔹 Qattiq kuch – bu harbiy kuch, iqtisodiy sanksiyalar va bosim orqali ta’sir o‘tkazish.
🔹 Yumshoq kuch – madaniyat, diplomatiya va qadriyatlar orqali ta’sir qilish.

Qattiq kuch: Bir davlat boshqa davlatga sanksiya qo‘ysa yoki harbiy aralashuv qilsa, bu qattiq kuch bo‘ladi. Masalan, 1991-yilda AQSh va ittifoqchilari Iroqqa qarshi harbiy amaliyot o‘tkazgan.

Yumshoq kuch: Janubiy Koreya "K-pop" va filmlari orqali butun dunyoda mashhur bo‘lib, ko‘plab yoshlar ularning madaniyatini o‘rganishni xohlashadi. Bu Koreyaning yumshoq kuchidan foydalanganining yorqin misoli.

Dunyo faqat kuch ishlatish bilan emas, balki madaniyat, ilm-fan va qadriyatlar orqali ham boshqariladi. Eng barqaror ta’sir yumshoq kuch orqali erishiladi.

Shunday ilm borki, siz ma'lum bir sohani o'rganib, yakunlab bo'lganingizdan so'ng ham ehtiyoj sezasiz. Avvalida ham shu ehtiyoj zakovatni ilmga yo'naltiradi. Keyinchalik ilmdan tashqarida o'ylashga olib chiqadi. Bu hisob-kitob, moddalar, fizik jarayonlar yoki musiqa ilmi emas. U shundayki, ilm ortida so'ng mushoxada tomon eltadi. Ong ilmlar to'plamida loyqalanadi, biroq aynan shu ilm sabab ong yana tiniqlashadi. Fikrlar tiniq, tafakkur teran, sermulohazalilik tomon miya intiladi.

M.Aliyev

Bo'lishsak to'q bo'lamiz,
bo'linsak yo'q bo'lamiz.

Yunus Emro

Xitoy tilini biladiganlar bormi?

Bola allani qaysi tilda eshitsa, o'sha tilda so'zlaydi.

Darhaqiqat, mazkur tashbeh shaklan allaning ahamiyatini ta'kidlasa, mazmunan ta'limning o'quvchi hayotida tutgan o'rnini belgilab beradi.

Deylik, A davlatda yashaydigan fuqaro mamlakatidagi B davlatning tili, madaniyati, qadriyatlari, qarashlari ostidagi ta'lim muhitida tahsil oldi.

Bunda 2 xil standart bo'lishi mumkin. Bir o'quvchi B davlatning mafkurasida tarbiyalanadi.
Ikkinchisi esa, 50/50.
Bunday vaziyatda o'quvchining A davlatda qolishi, jamiyat manfaatlariga xizmat qilishidan ko'ra xorijga chiqib ketish ehtimoli ortadi. Uni ushlab turadigan milliy manfaat, milliy ruhiyat g'oyalari uyquda bo'ladi.

Buning uchun nima qilish kerak. Xoh xorij ta'lim tajribasida ta'lim olgan bo'lsin, xoh milliy ta'limda unda jamiyatga nisbatan dahldorlik hissi doim sergak bo'lishi kerak.

Bu qiyin ish. Jamiyat undagi munosabatlar, jarayonlar jo'shqin, serqirra ayni paytda munozarali.
Deylik, bir katta diametrli predmetni jamiyat a'zolari ko'tarib turibdi. Buni ko'tarib turganlar ketib qolaversa, og'ir yuk ko'tarib turganlarga tushadi.

Xulosa, ilmiy nuqtai nazardan mafkuraviy masalalar haqida gap ketar ekan, ta'limdami, iqtisod va siyosatdami doim xushyor bo'lish kerak. Shaklan maftunkor, jilvakor bo'lgan narsa ostida, boshqa butunlay maqsad bo'lishi mumkin.

M.Aliyev

Avvallari ingliz tilini o'rganayotgan paytimda bu tilni chuqur o'rganib, so'zlarning qo'llanilish konteksiga qarab chuqur bilishni, chiroyli talaffuz qilishni maqsad qilgan edim. Bunga mazkur kino ham o'z ta'sirni ko'rsatgan edi.

Biroq keyinchalik shuni tushundimki, ona tilimni yaxshi o'rganib, so'z boyligimni orttirib, chuqur, mushohadaga boy tarzda gapiradigan bo'lib, ingliz tilini ikkinchi til sifatida o'rganishni o'zi kifoya ekan.

Axir, finlar, italyanlar, koreyslar-u, nemislar va boshqa millat vakillari o'zga tillar bilan emas, ona tili bilan gapirganlarni e'zozlab va bu tilda ko'proq gapiradilar.

Shuning sabab tilga, filologiyaga bo'lgan nuqtai nazarim o'zgardi. Balkim bu yosh, dunyoqarash, ijtimoiy voqelik bilan bog'liqdir.
Nima bo'lganda ham ona tili bu ona tilidir.

M.Aliyev

Imkoningiz bo'lsa, premium ta'rifida bo'lsangiz kanal faoliyatini kuchaytirsangiz, (boost) o'z hissangizni qo'shgan bo'lar edingiz.
Kuchaytirish (boost) uchun quyidagi havola ustiga bosiladi:

https://t.me/boost/researcher_man

Ota-bobongizdan sizga nima meros qoldi? Uymi, mashinami, oltin pichog'imi?! Ularning bizga hayotda sinalgan pand-nasihat, qadriyat va bergan tarbiyalari meros qoldi.
Siz nima qoldirgan bo'lar edingiz?!

Millat taraqqiyotida tarixiy shaxslar, qahramonlar, jamiiyki o'tgan shaxslarning o'z o'rni bor. Barchasi milliy davlatchilikni shakllantirishda muhim rol o'ynaydi.

Biz balki global fuqarolik tarafdoridirmiz biroq bizning shu yergacha kelishimizga ko'p insonlarning hissa bo'lgan, biz bu hissani ta'bir joiz bo'lsa, qarzni unutmasligimiz kerak.

31-dekabrni bayram sifatida tan olmay, 14-fevral sanasini Zahiriddin Muhammad Bobur xotirasi bilan yod etayotganlar sizga hurmatimiz cheksiz.

M.Aliyev

U ko'p tillarni biladi. Engliz, rus, koreys, arab shuningdek, pyhton, C++, Javascript kabi dasturlash tillarini ham. Ammo insoniylik tilini bilmas edi. Haqiqatda bu tilni o'rganish qiyin hamma ham o'rgana olmaydi. Ba'zilarda esa bu tug'ma rivojlangan bo'ladi...

M.Aliyev

Milliy ta'lim modeli bo'lmagan jamiyat boshqa ta'lim modellarini sinab ko'radi. Bu esa o'sha ruhda tarbiyalangan avlodni voyaga yetkazadi.

M.Aliyev