PEDIATRIYA (DOCTOR MUXTOROV BILAN)

Bolalarda ketonuriya – bu siydikda keton tanachalarining (aseton, atsetoatsetat va beta-gidroksibutirat) ortib ketishi bo‘lib, turli sabablar natijasida yuzaga kelishi mumkin. Asosiy sabablarini quyidagicha ajratish mumkin:

1. Fiziologik sabablar

▪️Ochlik yoki kam ovqatlanish – organizm energiya uchun yog‘larni parchalashga majbur bo‘ladi.
▪️Uglevod yetishmovchiligi – noto‘g‘ri parhez yoki uzoq vaqt och yurish keton hosil bo‘lishiga sabab bo‘ladi.
▪️Ko‘p jismoniy faollik – energiya sarfi ortib, organizm yog‘larni yoqish orqali ketonlarni hosil qiladi.
▪️Stress – organizmning zo‘riqishi metabolizm buzilishiga olib kelishi mumkin.

2. Patologik sabablar

▪️Diabetik ketoatsidoz – 1-tip diabet yoki insulinga bog‘liq 2-tip diabet fonida insulin yetishmovchiligi sababli.
▪️O‘tkir infeksion kasalliklar – isitma, qusish, diareya natijasida organizm suvsizlanib, keton tanachalari ortib ketadi.
▪️O‘tkir va surunkali ovqat hazm qilish kasalliklari – qusish, enterit, pankreatit, jigar kasalliklari.
▪️Gipertiroidizm (qalqonsimon bez kasalliklari) – metabolizm tezlashishi natijasida ketonlar ortishi.
▪️Ichki organlarning tug‘ma kasalliklari – jigar yoki buyrak yetishmovchiligi metabolizm buzilishiga olib keladi.

© Doctor Muxtorov

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Telegram | Instagram | Facebook | YouTube

🤱Ko‘krak suti bilan ovqatlantirishning afzalliklari

1. Ovqatlantirish turining o‘ziga xosligi (Ona o‘z farzandini ona 
suti bilan boqadi).
2. Bolalar yuqumli kasalliklari va oshqozon-ichak infeksiyalarining passiv immunoprofilaktikasi (Agar ona suvchechak, qizamiq, parotit va shu kabi kasalliklarni boshdan kechirgan bo‘lsa, bolada bunday infeksiyalar rivojlanmaydi).
3. Intellektual (aqliy) rivojlanish Ko‘krak suti tarkibida mavjud 
bo‘lgan polito‘yinmagan yog‘ kislotalari 6–9 oy davomida tabiiy usulda boqiladigan bolalarda yuqori aqliy qobiliyatlar rivojlanishiga xizmat qiladi.
4. Onada sut bezi saratoni profilaktikasi (Statistika ma’lumotlariga ko‘ra, bolasini emizib boqayotgan onaning sut bezi saratoniga chalinishi ehtimoli 30 % ga kamayadi, mastopatiya holati yuzaga kelmaydi).
5. Tug‘ruqdan keyin bachadondan qon ketishi profilaktikasi (Bola 
ko‘krak emayotgan vaqtda ona organizmida ajralib chiqadigan oksitosin gormoni bachadonning silliq mushaklari qisqarishiga olib keladi, bu esa tug‘ruq yo‘llaridan qon ajralib chiqishini kamaytiradi).
6. Yaqinlik (tug‘ishganlik) his-tuyg‘ulari paydo bo‘lishi (Tabiiy 
usulda boqiladigan bolalar katta boʻlganda keksa ota-onalarini qariyalar uylariga tashlab ketmaydilar, emizikli onalar esa o‘z farzandlarini bolalar uylariga topshirmaydilar).
7. Kontrasepsiya (saqlanish) Laktatsiya yetarli darajada bo‘lganda, yangi hayz davri va homiladorlik boshlanishiga yo‘l qo‘yilmaydi.
8. Gipoallergenlik (Ona sutidagi oqsillarning 1/3 qismi oshqozonda 
parchalanmay soʻriladi, begona oqsilga nisbatan oziq-ovqat allergiyasi xavfi kamayadi).
9. Iste’mol qilish osonligi (Ona suti doimo iste’mol qilish uchun tayyor, sterillangan, isitilgan, ko‘krak uchini qaynatish, idishlarni sterilizatsiyalash va qaynatish kerak emas).
10. Bepullik (Emizikli ona to‘g‘ri ovqatlanishini tashkil qilish kifoya – ikki kishi ovqatlanadi, bolalar uchun mo‘ljallangan sun'iy aralashmalar esa – bu anchagina qimmatga tushadigan ozuqa hisoblanadi). 

© Doctor Muxtorov

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Telegram | Instagram | Facebook | YouTube

Bir yoshgacha bo‘lgan bolalar tana vaznini formulalar yordamida aniqlash

6 oylikgacha bo’lgan bolalar vaznini aniqlash(Leviant bo’yicha)

M=m+(nx800)

M – bolaning hozirgi massasi
m – bolaning tug’ulgandagi massasi
n – bolaning yoshi(oyligi)

Masalan: 4 oylik bola, tug’ulgandagi vazni 3300g

M=3300+4x800, M=6500g

Demak bolaning vazni taxminan 6500 g bo’lishi kerak!

7 oylikdan 1 yoshgacha bo’lgan bolalar vaznini aniqlash(Leviant bo’yicha)

M=m+(6x800)+400x(n-6)

M – bolaning hozirgi massasi
m – bolaning tug’ulgandagi massasi
n – bolaning yoshi(oyligi)

Masalan: 11 oylik bola, tug’ulgandagi vazni 3600g

M=3600+(6x800)+400x(11-6), M=10400g

Demak bolaning vazni taxminan 10400 g bo’lishi kerak!

Eslatma! Agar yuqoridagi hisoblash va bola vazni orasidagi farq 1 kg dan ko’p bo’lsa, bolani vrach Pediatr ko’rigiga olib borish zarur!

© Doctor Muxtorov

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Telegram | Instagram | Facebook

Bolaning tili chiqishi - pediatr Komarovskiy maslahatlari

Ikki yoshga to'lgan bolaning tili chiqishi kerak. O'zining uchinchi tug'ilgan kuniga qadar bola o'rtacha 300 ta so'zni bilishi, tushunishi, gapira olishi lozim. Bolaning tili vaqtida va ravon chiqishi uchun ota-ona yordam berishi mumkin ekan, deb ta'kidlaydi mashshur Rossiyalik pediatr Komarovskiy.

Buning uchun:
1. Bola bilan homiladorligingizdan boshlab suhbatlashishni boshlang.
Homiladorlikning 3 trimestrida bola tovushlarga juda ta'sirchan bo'ladi. Aynan bu davrdan boshlab ona yoki ota o'z farzandi bilan muloyim gaplashishni, klassik musiqalarni qo'yib berishni odat qilishi kerak.

2. Yangi tug'ilgan chaqaloq bilan doimo suhbatlashib yuring.
chaqaloqligidan ravon nutqni eshitgan bolani tili chiqishi oson bo'ladi.

3. Bolaning ko'zlariga qarab gapiring.
Ota-ona gapirayotganida bola uning lab qimirlashini kuzatadi, shu yo'l bilan uning tili chiqishi osonlashadi.

4. Bolaga ko'p savol bering.
Bola javob bera olmagan taqdirda ham, unga savol berishga odatlaning. Savolingizga javob berish niyatida uning aqliy va nutqiy rivojlanishi kuchayadi.
Telefon va kompyuter o'yinlari bolani tili chiqishini keskin sekinlashtiradi.

5. Bolaga ko'p ertak o'qing.
Kitobdagi yangi so'z va iboralar bolani tili chiqishida muhim ahamiyatni kasb etadi.

6. Bola bilan birga yoki bola uchun qo'shiq ayting.
Musiqa va qo'shiq nutq apparatini rivojlantriadi.

7. Bola bilan doimiy ravishda muloqotda bo'ling.
Ovqat qilish davomida ham bolani sabzavotlarni rangini, soni aytishga undasa bo'ladi. Ko'chada atrfodagi buyum va manzaralarni bola bilan birgalikda tahlil qilsa bo'ladi.

8. Bola tilida suhbatlashmang.
Bola 6 oydan o'tgach u bilan og'izni cho'chchaytirib "shiringina" gapirishning foydasi yo'q. Bolaning tili chiqishida bu qiyinchilik tug'diradi.

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Telegram | Instagram | Facebook | YouTube

Bola qachon yurishni boshlaydi?

Bolalarning deyarli 50% 1 yoshga kelib yurib ketadi. Lekin yurish davri normada 9 oydan 16 oygacha cho'zilib ketishi mumkin. Yurish - bola organizmidagi 3 faktorning mutanosibligini talab etadi:

☑️mushak kuchi
☑️muvozanat saqlash
☑️xarakter.

Odatda bolaning xarakteri uning yurib ketishida asosiy rolni o'ynaydi.
Yumshoq xarakterga ega bo'lgan bosiq bolalar yurish, emaklash kabi jismoniy o'zgarishlarda asta-sekinlik bilan o'tadilar. Emaklashni yaxshi bilgan bolalar yurishga urinmaydilar, chunki o'z maqsadiga emaklab tez yetib olish imkoni borligini yaxshi tushunadilar.
Kech yurishni boshlagan bolalar odatda bir joyda o'tirib mayda buyumlarni tomosha qilib, ularni qo'llari bilan o'rganib o'tirishdan lazzat oladilar. Kech yurgan bola birinchi emaklaydi, keyin ushlab turib yuradi, keyin tura oladi, undan keyin esa mustaqil qadam tashlashni boshlaydi. Lekin kech yurgan bolalar odatda juda yaxshi, muvozanatni saqlab yuradilar.
Vaqtli yurishni boshlagan bola, aksincha, impulsiv, bir joyda o'tirmaydigan, injiq bola bo'lishi mumkin. Odatda vaqtli yurgan bolalar boshqa jismoniy o'zgarishlarni ham tez uddalashni istab ota-onasini ko'p yugurtirib qo'yadi.
Bolaning erta yoki kech yurishiga uning vazni ham ta'sir ko'rsatishi mumkin. Ya'ni, ozg'in bolalar og'ir bolalardan ko'ra tezroq yuradi.
Bolaning yurgan vaqti uning intellekti, jismoniy rivojlanishi, kelajakdagi yutuqlari qanday bo'lishini aslo ko'rsatmaydi. Bolaning qachon va qanday yurgani uning xarakteri singari boshqalardan o'zgacha bo'ladi xolos.

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Telegram | Instagram | Facebook | YouTube