Ta’limda oilaviy muhitning oʻrniBugun farzand ta’limida ota-ona, aka-singillarning oʻrni haqida dildan suhbatlashamiz.
Ota1-sinfga borganimda dadam va ayam yarim kechgacha dars qilar edi. Men esa endigina alifboni tugatib oʻqish kitobini boshlagan edim. Kech soat 11-12 gacha yozuv-chizuv qilayotgan dadam meni ham "tinch" qoʻymasdi. Ular bilan birga dars qilardim. Bir tomonda ota-onam oʻz darsi bilan band, bir tomonda esa men tik oyoqda uch-toʻrt soatlab kitob oʻqirdim. Tik oyoqda... Koʻzda yosh bilan oʻqirdim. Oʻtirishga ruxsat yoʻq edi. Holdan toyib, oyoqlarim tolib ketsa ham, tik turib kitob oʻqirdim. Ha. 7 yoshli bola uchun bu qaysidir maʼnoda mashaqqatlidir. Bu hech qanday jazo emas edi. Shunchaki uxlab qolmasligim uchun, 2-3 kun keyingi darslarimni ham oldindan tugatib olishim uchun dadam tomonidan yaratilgan "imkoniyat" edi. Kamiga dadam oʻz darsini tugatgach mendan nimalarni oʻqiganimni, yodlaganimni erinmasdan bittalab qabul qilib olar edi. Dadam men uchun, kelajagim uchun shunday qatʼiyat, tartib, intizom bilan eʼtibor berar edi.
Toʻgʻri, oʻshanda meni "qiynab" oʻqitgani uchun dadamdan xafa boʻlar edim.
Ona Yoz. 26-iyun. Litsey diplomimni olgan kunimoq ayam bilan poytaxtga yoʻl olgandik. Toshkentda jiyanlarim va men tayyorgarlikka shoʻngʻib ketdik. Ayam esa bizga ovqat tayyorlab, uy yumushlarini qilardi. Bulardan ortib men bilan ona tili, tarix, ingliz tilidan savol-javob qilardi. Baʼzan kechki soat 12-1 gacha dars qilardik. Charchasam, oʻzi oʻqib ham berardi. Kun issiq, "dom" dimiq... Biz ona-bola esa kecha-yu kunduz 1-avgust kirish imtihoniga tayyorlanardik. Shu zaylda 35 kun Toshkentda boʻldik. Bu vaqt davomida biror marta koʻchadan ovqatlanmabmiz, hatto shahar aylanishga ham chiqmabiz. Keyinchalik ayam ham bir aytgandi: "Shuncha vaqt shaharda boʻlib, bir six shashlik yemabmiz-e, bolam..." Bu imkoniyat yoʻqligidan emas edi. Butun diqqat-eʼtiborimiz tayyorgarlikda boʻlganidan xayolga ham kelmagandi. Nima boʻlsa ham oʻqishga kirishim, ukamlarning kelajagi uchun koʻprik, qanot boʻlishim zarur edi...
Ayam butun boshli roʻzgʻorni, mol-hol, osh-ovqat va toʻrt ukamni dadamga tashlab kelgandi. Dadam esa qishloqda ayni ish qizigan vaqtda tayyorlanishim, xayolim osh-ovqatga ham chalgʻimasligi uchun ayamni ham Toshkentga joʻnatib imkoniyat yaratib bergandi. Ha, butun oila boʻlib maqsad sari harakat qilgandik.
UkaOʻqishga tayyorlanishimda ukamning oʻrni beqiyos. Men shaharda. Ukam qishloqda. Dehqonchilik ishlari, bogʻ, mol-qoʻy… Men soya-salqinda kitob oʻqib tayyorlanardim. Doniyor ukam issiqda maktabdan bogʻga joʻnardi. Bogʻdan uyga. Jamiki ogʻir ishlar yelkasida. Esimda: abituriyentlik vaqtimda tayyorlanishim uchun bir vaqtda naq 6 ta kitobni (litsey darsliklari) sotib olishga toʻgʻri kelgandi. Dadamdan soʻrashga botina olmagandim. Shunda ukam yigʻib qoʻygan pulini chiqarib bergandi. Bu xotiralarni yozyapman-u, koʻzimda yosh qalqiyapti.
Ha, ukam men uchun, oilam uchun haqiqiy tayanch boʻlgandi…
Ukam oʻqishga tayyorlanayotganda esa men. Tushgacha universitetda oʻqishim, tushdan keyin oʻquv markazda ish. Kechga kelib esa ukam bilan savol-javob. Imtihonga tayyorgarlik…
Ha oila degani, tayanch, dalda degani shu boʻlsa kerak…
Endilar oʻylasam, oʻz bolasi uchun, farzandining kelajagi uchun bunday imkoniyat qiladigan, har nafasda yonida turib beradigan, dalda boʻladigan ota-onalar kam. Ha, biz shunaqa tarbiyalandik. Yo ukam, yo ayam, yo singlim qanaqadir maqsad sari ildamlasa, barchamiz birday jon kuydirib harakat qilamiz...
Grantga ham kirdim, nomdor stipendiyani qoʻlga kiritib, magistraturani ham grant asosida tugatdim.
Niyat qilganimizdek, uka-singillarim ham keyinchalik yonimda tayyorlanib, oʻqishga kirishdi. Biri Milliyda, biri Alisher Navoiy universitetida o'qidi, biri tibbiyot yoʻnalishida oʻqimoqda.
Barchasiga poydevor, yuqorida aytganimdek, bolaligimdagi dadamning qatʼiyat bilan menga ajratgan vaqti, eʼtiboridir. Oilada dadam tomonidan ta’lim olish uchun yaratilgan oilaviy muhit esa eng muhimidir.
Aytgancha, suratda biz ulgʻaygan hovli tasviri aks etgan.
Haydarov Muhammad Rustam oʻgʻli
