Unga qarang, dedi graf yigitlarni qoʻllaridan tutib. Rostdan ham koʻz uzmay qarashga arziydigan voqea bo'lyapti. Hozirgina taqdirga tan berib, qarshilik qilmay, arz-dod etmay qo'rqoqlarchа ajal kundasiga bosh egib kelayotgan edi u. Shu daqiqagachа qanday kuch bilan oʻzini bosib kelgan edi u bilasizmi? Nima tasalli berayotgan edi unga? Bilasizmi, nega u ajal kundasiga itoatkorona bo'yin egib kelayotgan edi? Chunki ikkinchi bir kishi ham unga o'xshab azob chekayotgan edi; chunki ana shu ikkinchi kishi ham oʻlishi kerak edi, oʻlganda ham undan oldin oʻlishi kerak edi! Ikki qo'yni boʻg’izlashga yoki ikki buqani so'yishga olib boring-da, biriga sherigi tirik qolishini anglatib ko'ring, qo'y quvonib ma'raydi, buqa suyunib boʻkiradi. Odam- chi? Xudoning o'zi yaratib qo'ygan odam, yaqinlariga mehribon boʻlish sen uchun eng birinchi, yagona oliy qonun Tangrining o'zi buyurib qo'ygan odam, o'z fikrini izhor etish uchun til ato etilgan ana shu odam o'rtog'i qutqarilishini eshitib qolsa, baqirib aytadigan birinchi soʻzlari nima boʻladi? Qarg'ish, la'nat. Qoyil! Tabiat toji, jonivorlar shohi-odamga ofarin-a!

✍️Aleksandr Dyuma
📚If qal'asining mahbusi.