Kanalda vaqt haqida bir nechta soddalashtirilgan ilmiy postlar yozganman. Shularga yana bir qoʻshimcha gipoteza berib oʻtmoqchiman. Koʻplab filmlarda ("Click" 2006, "Inspector Gadget 2" 2003, "Over the Hedge" 2006 va h.) bosh qahramon vaqtni toʻxtatish orqali uning ichida harakatlanib, oʻzi istagan ishni bajarishga qodir boʻladi. Aslida ham vaqtni toʻxtatsak shunday imkoniyatga ega boʻlamizmi?
Umuman olganda, vaqt haqidagi maqolamda tushuntirganimdek, biz vaqt aslida nimaligini hali hanuz bilmaymiz. U harakat, boshqa oʻlcham va umuman biz tushunmaydigan nimadir boʻlishi mumkin. Agarda yuqoridagi filmlar bilan qiyoslasak, aslida ularda vaqt emas, harakat toʻxtagan. Sababi harakatlanayotgan kuzatuvchi uchun vaqt hamon oʻtmoqda.
Agarda biz vaqtni harakatning aynan oʻzi deb olsak, oqibatda vaqtni toʻxtatgan insonning oʻzi ham toʻxtab qolishi zarur boʻlardi. Xuddi mana bu videodagi kabi. Har ikkala holatda ham bir narsa aniq — agarda siz vaqtni toʻxtatgudek boʻlsangiz, butun atrof zulmatga choʻkishi tayin. Nega?
Sababi juda oddiy. Fizikadan xabari bor insonlar yaxshi tushunishganidek: aslida biz koʻrib turgan olam zulmatga choʻkkan, hech qanday rang va yorugʻlik mavjud emas. Biz rang deb biladiganlarimiz aslida fotonlarning narsalarga tushib, ulardan maʼlum burchakda ogʻish orqali koʻzimizga tushishi oqibatida miyamizda shakllantiriladigan toʻlqin uzunliklarining aks etishi yoxud nurlar soʻrilishidan hosil boʻlgan vizual hissiyot xolos.
Biz yorugʻlik deb ataydigan tushuncha boʻlsa energiya manbayidan foton deb ataluvchi zarrachalar orqali tarqaladigan elektromagnit toʻlqinlarning ko‘zga ko‘rinadigan qismi. Fizikaviy jihatdan obyektiv haqiqatda esa "yorugʻlik" tushunchasi mavjud emas, biz shunchaki toʻlqin uzunliklarining koʻzga koʻrinadigan qismini (380 dan 750 nanometrgacha) shunday atab olganmiz. Aslida esa butun borliq zulmat bilan qoplangan.
Shundan xulosa qilib aytadigan boʻlsak, siz vaqtni toʻxtatganingizda fotonlar harakati ham oʻz-oʻzidan toʻxtaydi. Hatto kuzatuvchi (inson) boʻlsa ham, u hech narsani koʻra olmaydi. Boisi uning koʻzlariga fotonlar yetib kelmaydi.
Qiziq gipoteza — balki biz bilgan qora tuynuklar ham aslida koinotning vaqt toʻxtab qolgan qismlaridir? Boisi vaqt toʻxtagan hududga yorugʻlik tushirsangiz ham u ortga qaytmaydi, sababi yuborilgan yorugʻlik ham oʻz-oʻzidan vaqt toʻxtagan hudud chegarasida toʻxtab qoladi. Balki qora tuynukning tortishish kuchi ham unga tushayotgan energiya va massalarning uning sirtida toʻxtab qolishi oqibatida yigʻilgan yuqori massiv energiyasi oqibatida shakllangandir? Agar shunday boʻlsa kim yoki nima u hududda vaqtni toʻxtashiga sabab boʻlgan? Gʻalati, biroq mantiqli gipoteza.
@mehmonov_blog
Umuman olganda, vaqt haqidagi maqolamda tushuntirganimdek, biz vaqt aslida nimaligini hali hanuz bilmaymiz. U harakat, boshqa oʻlcham va umuman biz tushunmaydigan nimadir boʻlishi mumkin. Agarda yuqoridagi filmlar bilan qiyoslasak, aslida ularda vaqt emas, harakat toʻxtagan. Sababi harakatlanayotgan kuzatuvchi uchun vaqt hamon oʻtmoqda.
Agarda biz vaqtni harakatning aynan oʻzi deb olsak, oqibatda vaqtni toʻxtatgan insonning oʻzi ham toʻxtab qolishi zarur boʻlardi. Xuddi mana bu videodagi kabi. Har ikkala holatda ham bir narsa aniq — agarda siz vaqtni toʻxtatgudek boʻlsangiz, butun atrof zulmatga choʻkishi tayin. Nega?
Sababi juda oddiy. Fizikadan xabari bor insonlar yaxshi tushunishganidek: aslida biz koʻrib turgan olam zulmatga choʻkkan, hech qanday rang va yorugʻlik mavjud emas. Biz rang deb biladiganlarimiz aslida fotonlarning narsalarga tushib, ulardan maʼlum burchakda ogʻish orqali koʻzimizga tushishi oqibatida miyamizda shakllantiriladigan toʻlqin uzunliklarining aks etishi yoxud nurlar soʻrilishidan hosil boʻlgan vizual hissiyot xolos.
Biz yorugʻlik deb ataydigan tushuncha boʻlsa energiya manbayidan foton deb ataluvchi zarrachalar orqali tarqaladigan elektromagnit toʻlqinlarning ko‘zga ko‘rinadigan qismi. Fizikaviy jihatdan obyektiv haqiqatda esa "yorugʻlik" tushunchasi mavjud emas, biz shunchaki toʻlqin uzunliklarining koʻzga koʻrinadigan qismini (380 dan 750 nanometrgacha) shunday atab olganmiz. Aslida esa butun borliq zulmat bilan qoplangan.
Shundan xulosa qilib aytadigan boʻlsak, siz vaqtni toʻxtatganingizda fotonlar harakati ham oʻz-oʻzidan toʻxtaydi. Hatto kuzatuvchi (inson) boʻlsa ham, u hech narsani koʻra olmaydi. Boisi uning koʻzlariga fotonlar yetib kelmaydi.
Qiziq gipoteza — balki biz bilgan qora tuynuklar ham aslida koinotning vaqt toʻxtab qolgan qismlaridir? Boisi vaqt toʻxtagan hududga yorugʻlik tushirsangiz ham u ortga qaytmaydi, sababi yuborilgan yorugʻlik ham oʻz-oʻzidan vaqt toʻxtagan hudud chegarasida toʻxtab qoladi. Balki qora tuynukning tortishish kuchi ham unga tushayotgan energiya va massalarning uning sirtida toʻxtab qolishi oqibatida yigʻilgan yuqori massiv energiyasi oqibatida shakllangandir? Agar shunday boʻlsa kim yoki nima u hududda vaqtni toʻxtashiga sabab boʻlgan? Gʻalati, biroq mantiqli gipoteza.
@mehmonov_blog