✅Indu Khurana’s Physiology kitobidagi Nervous System Physiology bo‘limidan eng ko‘p uchraydigan medical vocabulary va ularning ma'nolari:
1️⃣Neuron — asab tizimining asosiy hujayrasi bo‘lib, elektr va kimyoviy signallarni uzatadi. Neyrondagi asosiy qismlar:
● Soma (Cell body) — Hujayra yadrosi va sitoplazmasi joylashgan qism.
● Dendrites — Signallarni boshqa hujayralardan qabul qiladi.
● Axon — Signallarni boshqa hujayraga yuboradi.
✅Clinical Significance:
- Neyronlar zararlanganda asab tizimi kasalliklari, masalan, Parkinson yoki motor neyron kasalliklari paydo bo‘ladi.
2️⃣ Synapse — ikki neyron yoki neyron va boshqa hujayra o‘rtasidagi aloqa markazi. Bu yerda kimyoviy moddalar orqali signal uzatiladi.
✅Types:
● Electrical synapse — Tez, to‘g‘ridan-to‘g‘ri signal uzatish.
● Chemical synapse — Neurotransmitterlar orqali signal uzatish.
✅Clinical Significance:
— Synaptic yetishmovchilik ruhiy va asab tizimi kasalliklariga, masalan, Alzheimer yoki epilepsiyaga olib keladi.
3️⃣Neurotransmitter — synaps orqali signallarni uzatadigan kimyoviy moddalar.
✅Types:
● Excitatory (Masalan: Glutamate) — Neyron faolligini oshiradi.
● Inhibitory (Masalan: GABA) — Neyron faolligini pasaytiradi.
✅Clinical Significance:
● Dopamine deficiency — Parkinson kasalligida uchraydi.
● Serotonin imbalance — Depressiya va bezovtalik bilan bog‘liq.
4️⃣Action Potential — neyron aksoni bo‘ylab elektr signali shaklida impulslar tarqalishi. Bu jarayon depolarizatsiya va repolarizatsiya orqali amalga oshadi.
✅Clinical Significance:
— Multiple sclerosis kabi kasalliklarda action potential kechikadi yoki to‘xtaydi.
— Anesthesia action potentialni bloklab, og‘riq signalini uzilishini ta’minlaydi.
5️⃣Central Nervous System (CNS)
- CNS bosh miya va orqa miyani o‘z ichiga oladi. Tana harakatlari, sezgilar va fikrlash jarayonlari boshqariladi.
✅Clinical Significance:
– Stroke, meningitis, va encephalitis CNS kasalliklariga misol bo‘lishi mumkin.
– CNS zararlanganda nafas olish, yurak urishi va tana harakati buziladi.
6️⃣Peripheral Nervous System (PNS)
– PNS bosh miya va orqa miyadan tashqari barcha nervlarni o‘z ichiga oladi. U tananing turli qismlaridan markaziy asab tizimiga (CNS) signal olib keladi va javoblarni uzatadi.
● Somatic Nervous System: Ixtiyoriy harakatlar uchun javobgar.
● Autonomic Nervous System: Avtomatik funksiyalar (masalan, yurak urishi) uchun javobgar.
✅Clinical Significance:
● Peripheral neuropathy - diabet va jarohatlar sababli paydo bo‘ladi.
● Guillain-Barre syndrome — PNSning autoimmun kasalligi.
💠Medical English | Self-Study
1️⃣Neuron — asab tizimining asosiy hujayrasi bo‘lib, elektr va kimyoviy signallarni uzatadi. Neyrondagi asosiy qismlar:
● Soma (Cell body) — Hujayra yadrosi va sitoplazmasi joylashgan qism.
● Dendrites — Signallarni boshqa hujayralardan qabul qiladi.
● Axon — Signallarni boshqa hujayraga yuboradi.
✅Clinical Significance:
- Neyronlar zararlanganda asab tizimi kasalliklari, masalan, Parkinson yoki motor neyron kasalliklari paydo bo‘ladi.
2️⃣ Synapse — ikki neyron yoki neyron va boshqa hujayra o‘rtasidagi aloqa markazi. Bu yerda kimyoviy moddalar orqali signal uzatiladi.
✅Types:
● Electrical synapse — Tez, to‘g‘ridan-to‘g‘ri signal uzatish.
● Chemical synapse — Neurotransmitterlar orqali signal uzatish.
✅Clinical Significance:
— Synaptic yetishmovchilik ruhiy va asab tizimi kasalliklariga, masalan, Alzheimer yoki epilepsiyaga olib keladi.
3️⃣Neurotransmitter — synaps orqali signallarni uzatadigan kimyoviy moddalar.
✅Types:
● Excitatory (Masalan: Glutamate) — Neyron faolligini oshiradi.
● Inhibitory (Masalan: GABA) — Neyron faolligini pasaytiradi.
✅Clinical Significance:
● Dopamine deficiency — Parkinson kasalligida uchraydi.
● Serotonin imbalance — Depressiya va bezovtalik bilan bog‘liq.
4️⃣Action Potential — neyron aksoni bo‘ylab elektr signali shaklida impulslar tarqalishi. Bu jarayon depolarizatsiya va repolarizatsiya orqali amalga oshadi.
✅Clinical Significance:
— Multiple sclerosis kabi kasalliklarda action potential kechikadi yoki to‘xtaydi.
— Anesthesia action potentialni bloklab, og‘riq signalini uzilishini ta’minlaydi.
5️⃣Central Nervous System (CNS)
- CNS bosh miya va orqa miyani o‘z ichiga oladi. Tana harakatlari, sezgilar va fikrlash jarayonlari boshqariladi.
✅Clinical Significance:
– Stroke, meningitis, va encephalitis CNS kasalliklariga misol bo‘lishi mumkin.
– CNS zararlanganda nafas olish, yurak urishi va tana harakati buziladi.
6️⃣Peripheral Nervous System (PNS)
– PNS bosh miya va orqa miyadan tashqari barcha nervlarni o‘z ichiga oladi. U tananing turli qismlaridan markaziy asab tizimiga (CNS) signal olib keladi va javoblarni uzatadi.
● Somatic Nervous System: Ixtiyoriy harakatlar uchun javobgar.
● Autonomic Nervous System: Avtomatik funksiyalar (masalan, yurak urishi) uchun javobgar.
✅Clinical Significance:
● Peripheral neuropathy - diabet va jarohatlar sababli paydo bo‘ladi.
● Guillain-Barre syndrome — PNSning autoimmun kasalligi.
💠Medical English | Self-Study