Mahin's World

​​#book_review

Shekspir va Marlowe teoriyasi doim turli tomonlardan ommani o’ziga jalb qilib keladi. Olimlar ushbu mavzuni dolzarbligicha saqlashmoqda. Bir olim, Marlowe ateist deb qirolicha o’limga mahkum etgan yoki sevgi yo’lida o’lganga chiqqan va Shekspir bo’lib davom etgan, deydi. Boshqa tomon esa Shekspir Marloweni o’ldirib yuborib, qo’lyozmalarini o’zlashtirgan, Henry Vining qoralamalari aslida Marlowega tegishli, deydi. Yana qaysidir tomon esa ikkisi hamkorlikda ishlagan, deya davo qiladi. Hozirgi yozayotgan reviewim shu nazariyalardan birini o’zlashtirdimikan, deb boshlanyapti.

“Yellowface” haqida gapirsam. Bir asab buzar bosh qahramonga ega, doim kimgadir xasad qilar, o’zini juda bir qobiliyatli sanaydiyu, ammo mehnat qilgisi kelmaydigan mijg’ov qiz hikoyasi. Juniper ismli bir qiz, Athena ismli asli Xitoylik qiz bilan birgalikda o’qiydi va “do’st” bo’ladi. Athena tinimsiz mehnat qiladigan, tartib-intizomga ega, stili bor yozuvchi. Ammo, bizning mijg’ovgina Juniperda tartib yo’q, izlanishni xush ko’rmas, qilar ishi faqat Athenaga xasad qilishdan iborat. Spoyler emas, qisqacha kitob boshi haqida – xullas, Athena uyiga Juniperni boshlab borganida, tugallangan va hech kimning xabari yo’q kitobi haqida aytadi, ko’rsatadi (Juniper ko’rib qoladi). Qolganini o’qib bilarsiz.

Aynan shu joyida Juniperning xayoli tugallangan asarda qoladi. Juniper asar davomida o’zini juda oqlashni, harakatlarida ma’no ko’rsatishni istaydi. Ishoning, nima qilmasin oqlab ham, ma’no topib ham bo’lmaydi undan. Asarda qiziqarli yagona narsa xorijdagi kitob nashr etish jarayoni. Tahrir ishlari, nashriyotlar orasidagi raqobat, gonorar, bir kitob chiqishidan avvalroq bestsellerga aylanishi aniq bo’lishi, kitobning oldindan promo ishlari. Shu jihatlari juda qiziq bo’ldi. Adabiy agentlarning ishlashi, umuman bir jamoa tarzida muallifni himoya qilish, vaziyatlarda turib berishini kuzatish maroqli jarayon edi. Sababi, bizda bular yo’q. Nashriyotlar mualliflarni to’liq promo qila olishmaydi, kitobni bosqichma-bosqich ommaga tanitishmaydi. Iste’molchilar fikriga quloq tutishmaydi. Kitob chiqardik, omma o’qimayapti, deyishlari mumkin. Professional jamoaning o’zi yo’q (agent, PR mutaxassis, muammoli vaziyatni hal etuvchilardan tashkil topgan). Shu jihatlarni kuzatish uchun ham asarni o’qib ko’rsangiz bo’ladi.

Rosti, hajman o’rta (odatda men kichik deyman 288 bet kitoblarni), tili juda oson. Bemalol ingliz tilida o’qishingiz mumkin.

@mahinsworld

​​#book_review

Jon Steynbekning "Javohir"i (1947),hajman kichik, doimiy mavzulardan hisoblanmish murakkab jamiyat, iqtisodiy tizimlarni, kambag‘allik muammolari, shunchaki kambag’allik emas, balki qashshoqlikni, bir tiyin topilganda insonlarning munosabati o’zgarishini ko’rsatadi.

Rosti Steynbek uchun bo’sh ijod degan bo’lardim. Ko’p kitob, kinolarda ko’radiganimiz kambag’al boylik topishi, qo’ni-qo’shni, umuman jamiyatning ularga nisbatan o’zgarishi mavzusini ko’ramiz. Farqi shundaki, aynan shu mavzuni abgorroq ochib bergan. Bosh qahramonlarning sarsonligi, boylik ularga baxt keltirmasligini tushunib yetishini ko’rsatgan.

Steynbek bu ijodida kambag‘allik va uni yengish uchun kurashayotgan odamlarning ichki iztirobini chuqur tasvirlaydi. Kino uchun marvarid nafaqat iqtisodiy muvaffaqiyat, balki farovonlikning ramzi edi, ammo uni qo‘lga kiritganidan keyin, u o‘z hayotining boshqaruvini yo‘qotadi. Barcha narsa tizgindan chiqadi. U aynan shu boylikni topganida farzandining kelajagini, farovonligi xayolida entikadi. Ammo, bari u o’ylagandek bo’lmaydi.

Bir o’tirishda o’qiy olasiz, yuqorida yozganimdek hajmi qisqa, yozilish stili ham qiyin emas. Juda chuqur bir falsafasi ham yo’q.

@mahinsworld

​​#book_review

Yil oxirini "ajoyib" bir kitob bilan yakunladim. Ummonlik yozuvchining "Celestial bodies" kitobi edi. Kitobda biz uch opa singilning hayoti atrofida aylanadigan voqealarni ko'rishimiz mumkin. Yo'q, nafaqat uch opa singil, balki bitmas tuganmas qahramonlar, o'ta qisqa bobchalar (ba'zilari hatto 1,5 bet)ni ko'ramiz.

Sevgisiz turmush qurish, ko'p farzandlik bo'lish, abyuz, o'zlikni izlash kabi mavzular orasida aralashib ketgan bu kitobni qanday yana atashni ham bilmayman. Qiziqarli, dolzarb mazvularni yozyapman, deya oldidan uchragan mavzularni barini qo'lga qalam olgancha yozaverganga o'xshaydi. Hayronman qanday qilib mukofot yutgan, shortlistlarga kirgan.

Balki Ummonlik yozuvchi ayollarning kamligidir sabab. To'g'ri ba'zi qiziq joylari ham bor, masalan tug'ruqda baqirmasdan tug'dirishga urinish (ya'ni uyat bo'larkan), kasalxonaga tug'ayotgan ayolni avval olib bormaslik, keyin esa zamonaviylashish, sevgi bilan turmush qurish yo qurmaslik kabi. Ammo, asar haqiqiy hausning o'zginasi. Tahrirtalab, bir tizimga solinmagan.

@mahinsworld

​​#book_review

Bu dunyoda hamma ham dinamik, qiziqarli, shovqinli va ranglar to’la hayot kechirmaydi. Odatiy insonlarning hayoti bir tekis - oila, uy va ish, orada do’stlardan iborat bo’ladi. Bugungi review ana shunday hayot egasi Stoner haqida.

Qishloqda katta bo’lgan bolaga kunlardan bir kun ota-onasi Universitetda o’qishi kerakligini, Qishloq xo’jaligi yo’nalishida ta’lim olib, qaytib ularga qarashishi kerakligi aytishadi. Qahramonimizning ishqi esa universitetda adabiyotga tushadi. Aynan ana shu yerdan asarning eng go’zal joylari boshlanadi.

Bir tekis kechadigan “zerikarli” hayotning egasi bo’lmish Stonerda uni sevmaydigan xotini, uy va sevimli ishi bor edi. Ammo bilasizmi, uning hayotidagi adabiyot, so’zlar shunday bir o’rin olgandiki o’qib lol qolasiz. Balki ichimda bir tugallanmagan adabiyotshunos yashashigadir adabiyotga oid joylarini qayta-qayta o’qidim (ishoning hali ko’p qayta o’qiyman). Zerikarli hayotidagi muhabbat hikoyasida ham adabiyot yotadi. Bu joylaridagi tub burilishda uni na ayblay olasiz va na nimadir deya olasiz. Lom qolgancha kuzatasiz.

Asar muallif tomonidan hikoya qilinadi. Stoner unday qildi, bunday qildi tariqasida aytiladi. Xuddiki muallif sizga kechqurun ertak, qissa o’qib berayotgandek his qoldiradi. Jimgina eshitasiz. Diqqatingizni hech narsaga bo’lmaysiz.

Qisqa qilib aytganda siz go’zal so’zlar, adabiyot qiziq bo’lsa bilingki asar siz uchun. O’qing.
@mahinsworld

​​#book_review

Ushbu kitob bilan qiziq bir hikoyam bor (o'zi ko'p holda tanlagan kitoblarim ortida hikoyalarim yotadi). Bundan ancha yillar avval, 2018-yilda kitobni ingliz tilida sotib oldim, used ya'ni o'qilgan versiyasini (kitobni esa afsus uydan topa olmayapman hozircha). O'qiyman deb doimgidek ortga surdim, doimiy Mahinchilik. Kitob do'konlarida qarardim, ichidagi illustratsiyalarni tomosha qilardim va ikkilanib ketaverardim. Dekabr oxirida "bo'ldi, o'tiraman va shu kitobni o'qiyman", deya o'zimga buyruq berdim. O'tirdim. O'qiy boshladim. Boshida haqiqatda ancha betlarida zerikdim. Bola tiliga moslasha olmadimmi yoki muallif yozish uslubiga, bilmadim.

Ammo, 30-foizidan keyin ipsiz bog'ladi va oxir-oqibat shunday joylari bo'ldiki rosa yig'ladim. Rosa gapni aylantirdim a? Kitobga qaytsak, kitobning nomi Jonathan Safran Foerning "Extremely Loud and Incredibly Close". Kitob o'ziga 2-jahon urushi bombardimoni, 9/11 voqealari, postravma, javobsiz muhabbat va bolakayning otaning isini qidirishini o'ziga qamrab oladi.

Kitobning bosh qahramoni Oskar Shell – o'n bir yoshli o'smir – o'quvchini o'zining o'ziga xos qahramonligi va sezgirligi bilan jalb etadi. Otasini 11-sentabr fojiasida yo'qotgan bolakay o'zining ichki dunyosida g'am-anduh, quvonch va qiziqishni uyg'unlashtirgan. U otasidan qolgan sirli kalitni va bu kalit ochadigan eshikni topishga bel bog'laydi. Bu kalitning kitobdagi timsoli otasini yo'qotgan farzandni otasi haqidagi zarradek bo'lsa-da xotirasini, isi hamda iforini izlashi, uni taniydigan, otasi haqida hech bo'lmasa ikki so'z ayta oladigan insonni izlab topish edi.

Foerning yozuv uslubi bu kitobda ayniqsa ajralib turadi. Matnda Oskarning ichki monologi, suratlar, she'rlar va xatlar bir-biriga o'ralashib, hikoyaga ko'p qatlamlilik bag'ishlaydi. Bu nafaqat syujetni, balki hissiy holatni ham yanada ta’sirli qilishga xizmat qiladi. Ikkinchi jahon urushi va 11-sentabr voqealari asarda ikki xil tarixiy kontekstni taqdim etadi. Ikkinchi jahon urushi davomida boboning guvohi bo'lgan Drezdendagi bombardimonlar insoniyat tarixidagi eng dahshatli voqealardan biri sifatida tasvirlanadi. Bu voqea boboning ichki dunyosida chuqur jarohat qoldiradi va uning sukut saqlash odati – gapirishni bas qilishi – shaxsiy travma va dunyo bilan bo'lgan aloqasini uzishi ramzi sifatida xizmat qiladi. Boboning yozuvsiz xatlari esa insoniyatning dardini ifodalashdagi ojizligini ta'kidlaydi.

Hayot juda qisqa, biz o'zimizni izlab yillarimizni yo'qotishimiz, yillarimizni yo'qota turib esa yaqinlarimizning diydoridan ham mosuvo bo'lishimiz mumkin. Kitob ana shu haqda. O'qib chiqing, yig'lmaslikka urining. Bilaman buni iloji bo'lmaydi.

@mahinsworld

Uzoq kutilgan yangi video YouTube’da. Qo’llab-quvvatlang. Ko’ring, ulashing, izoh yozing va a’zo bo’ling

https://youtu.be/2OSpP5bzQ0I?si=mhp2_iYihQwJ1q-5