"Bloger - vayner, muammoni yechadigan odam", "Ruslar - aroqxo‘r", "Chechenlar - Urushqoq"
Bloger - Sizning ijtimoiy tarmoqda o‘z sahifangiz bormi?
Unga rasm, video yoki matnli post joylaysizmi?
Javobingiz ha bo‘lsa demak siz ham blogersiz!
Yaʼni bloger kimningdir muammosini yechishga, vayn olishga yoki reklama olishga majbur emas.
Ko‘pchiligimiz bloger deganda qolipda o‘ylaymiz yoxud ruslarni hammasini aroqxo‘rga, fransuzlarni esa noziklikka, nemislarni juda tartibliga chiqaramiz.
Xo‘sh, bunday qoliplar zamonaviy terminlarda qanday ataladi?
Bugungi jamiyatimizda stereotiplar bisyor.
Masalan: Televideniye namoyish etilayotgan seriallarni olaylik.
• Qaynona - yomon yoki juda ham sodda bo‘sh
• Kelin - sodda va yaxshi yoki juda yomon
• O‘g‘il - oqko‘ngil va sodda, sabrli yoxud juda qahrli, xiyonatkor
Asliyatga boqsak hamma qaynona, kelin yoki o‘g‘il yomon emas yoki hammasi ham yaxshi emas.
Endi tasavvur qilamiz siz angliyalik yoki italyansiz O‘zbekiston haqida seriallarni bilib olmoqchisiz shu orqali qadriyatlari nimada ekanni bilmoqchisiz seriallarimizni ko‘rasiz va sizda stereotip paydo bo‘ladi o‘zbeklarni hamma oilasida muammo bor ekan degan.
Stereotiplar nima degan savolga menimcha javob topdingiz-a? Endi nima uchun stereotiplarga murojaat qilamiz shu haqida.
Stereotiplar odatda faktlar kamligidan paydo bo‘ladi lekin hozirgi kunda buni sabab qilib ko‘rsatishni o‘zi stereotipdir chunki 21-asrda faktlar bilan fikr yuritish unchalik og‘ir mashg‘ulot ham emas.
Stereotiplarga murojaat qilinishga asosiy sabab ong ostida aytilgan har qanday maʼlumotlarga ayniqsa ko‘pchilik aytadigan maʼlumotlarga fakt sifatida qarashdir.
"Eyy, bo‘ldida xo‘p shunday o‘ylasam nima qilibdi?" degan savol tug‘ilishi mumkin.
Stereotiplar bo‘yicha ish yuritishni bir nechta salbiy jihatlari bor;
• Shaxsni rivojlanishiga xalal beradi
• Ijodiy o‘sishga to‘sqinlik qiladi (fantaziya “o‘ladi”)
• Bir narsa kutadi lekin boshqasi bo‘lsa depressiya tushib qolishi mumkin
• Shaxslar, millatlar va guruhlar aro ziddiyatga olib kelishi mumkin.
Stereotipni shakllanishi.
stereotiplar har doim oiladan boshlanadi ota-ona o‘z farzandiga o‘z tajribasidan kelib chiqib har bir obyekt yoki subyektga taʼrif berayotib farzandining ong ostiga stereotiplarni joylaydi, bola hayoti davomida qaysi obyekt yoxud subyektga murojaat qilayotganida birinchi bo‘lib ong ostidagi bor maʼlumot orqali taʼrif beradi va qaysidir lahzalarda fantaziyasi qaysi lahzada esa tahliliy ko‘nikmasini ishlatmaydi.
Masalan: Shifokor ukol qiluvchi oq xalatdagi odam, u doim ukol qiladi va ozor beradi. Aslida-chi? Aslida shifokor daʼvo ulashuv-chi kasb egasidir.
Xulosa: Stereotiplar sizni Buxoriy bo‘lishdan, Xorazmiy bo‘lish yoki Elon Mask bo‘lishdan qaytaryapti!
Isloh avval o‘zimizdan boshlanadi.
@M_bloguz
Bloger - Sizning ijtimoiy tarmoqda o‘z sahifangiz bormi?
Unga rasm, video yoki matnli post joylaysizmi?
Javobingiz ha bo‘lsa demak siz ham blogersiz!
Yaʼni bloger kimningdir muammosini yechishga, vayn olishga yoki reklama olishga majbur emas.
Ko‘pchiligimiz bloger deganda qolipda o‘ylaymiz yoxud ruslarni hammasini aroqxo‘rga, fransuzlarni esa noziklikka, nemislarni juda tartibliga chiqaramiz.
Xo‘sh, bunday qoliplar zamonaviy terminlarda qanday ataladi?
“Stereotip” - yunonchadan Streo bosma typos qolip.
Bugungi jamiyatimizda stereotiplar bisyor.
Masalan: Televideniye namoyish etilayotgan seriallarni olaylik.
• Qaynona - yomon yoki juda ham sodda bo‘sh
• Kelin - sodda va yaxshi yoki juda yomon
• O‘g‘il - oqko‘ngil va sodda, sabrli yoxud juda qahrli, xiyonatkor
Asliyatga boqsak hamma qaynona, kelin yoki o‘g‘il yomon emas yoki hammasi ham yaxshi emas.
Endi tasavvur qilamiz siz angliyalik yoki italyansiz O‘zbekiston haqida seriallarni bilib olmoqchisiz shu orqali qadriyatlari nimada ekanni bilmoqchisiz seriallarimizni ko‘rasiz va sizda stereotip paydo bo‘ladi o‘zbeklarni hamma oilasida muammo bor ekan degan.
Ho‘p, endi real hayotdagi qisqa stereotiplar ham bor bularga "G‘ayratni o‘g‘li Qayrat treyding bilan shug‘ullanyaptikan katta pul qilibdi hamma treyderlar boy bo‘larkan", "Xoshimjon ketmonchini o‘g‘li Samatjon jaaa yaxshi bolada doim salom beradi-yaaa, salom bergan hamma bollar odobli".
Stereotiplar nima degan savolga menimcha javob topdingiz-a? Endi nima uchun stereotiplarga murojaat qilamiz shu haqida.
Stereotiplar odatda faktlar kamligidan paydo bo‘ladi lekin hozirgi kunda buni sabab qilib ko‘rsatishni o‘zi stereotipdir chunki 21-asrda faktlar bilan fikr yuritish unchalik og‘ir mashg‘ulot ham emas.
Stereotiplarga murojaat qilinishga asosiy sabab ong ostida aytilgan har qanday maʼlumotlarga ayniqsa ko‘pchilik aytadigan maʼlumotlarga fakt sifatida qarashdir.
"Eyy, bo‘ldida xo‘p shunday o‘ylasam nima qilibdi?" degan savol tug‘ilishi mumkin.
Stereotiplar bo‘yicha ish yuritishni bir nechta salbiy jihatlari bor;
• Shaxsni rivojlanishiga xalal beradi
• Ijodiy o‘sishga to‘sqinlik qiladi (fantaziya “o‘ladi”)
• Bir narsa kutadi lekin boshqasi bo‘lsa depressiya tushib qolishi mumkin
• Shaxslar, millatlar va guruhlar aro ziddiyatga olib kelishi mumkin.
Stereotipni shakllanishi.
stereotiplar har doim oiladan boshlanadi ota-ona o‘z farzandiga o‘z tajribasidan kelib chiqib har bir obyekt yoki subyektga taʼrif berayotib farzandining ong ostiga stereotiplarni joylaydi, bola hayoti davomida qaysi obyekt yoxud subyektga murojaat qilayotganida birinchi bo‘lib ong ostidagi bor maʼlumot orqali taʼrif beradi va qaysidir lahzalarda fantaziyasi qaysi lahzada esa tahliliy ko‘nikmasini ishlatmaydi.
Masalan: Shifokor ukol qiluvchi oq xalatdagi odam, u doim ukol qiladi va ozor beradi. Aslida-chi? Aslida shifokor daʼvo ulashuv-chi kasb egasidir.
Xulosa: Stereotiplar sizni Buxoriy bo‘lishdan, Xorazmiy bo‘lish yoki Elon Mask bo‘lishdan qaytaryapti!
Isloh avval o‘zimizdan boshlanadi.
@M_bloguz