Salb yurushlari va o‘rta asr genotsidlari
Salb yurushlari (1096–1272) – o‘rta asrlardagi diniy harbiy harakatlar bo‘lib, asosan Yevropa xristian davlatlari tomonidan musulmonlarga qarshi uyushtirilgan. Ushbu yurushlar diniy sabablar bilan asoslangan bo‘lsa-da, ularning ortida iqtisodiy, siyosiy va strategik maqsadlar ham yotgan. Salb yurushlari natijasida nafaqat musulmonlar, balki yahudiylar, pravoslav xristianlar va hatto g‘arbiy Yevropa o‘ziga begona deb bilgan guruhlar ham ommaviy qirg‘inlarga uchragan. Ushbu maqolada salb yurushlari davridagi genotsid harakatlari tahlil qilinadi.
---
1. Birinchi Salb yurushi va yahudiylarning qirg‘in qilinishi (1096)
1096-yilda Birinchi Salb yurushi boshlanganida, Yevropalik ritsarlar va dehqonlar faqat musulmonlarga emas, balki yahudiylarga ham hujum qildilar. Ayniqsa, Reyn daryosi bo‘yidagi aholi punktlarida – Mayns, Vorms va Kyolnda yahudiylar ommaviy ravishda qatl etildi. Salbchilar yahudiylarni "Xudoning dushmani" deb hisoblab, ularni musulmonlardan oldin jazolash kerak deb o‘ylashgan. Bu hodisa ba’zi tadqiqotchilar tomonidan Yevropa tarixidagi ilk genotsid holatlaridan biri sifatida baholanadi.
---
2. Quddusning vayron qilinishi (1099)
1099-yilning iyul oyida Birinchi Salb yurushi qatnashchilari Quddusni egalladi. Shaharga bostirib kirgan salbchilar musulmonlar va yahudiylarni shafqatsizlarcha qirib tashladilar. Manbalarga ko‘ra, musulmonlar va yahudiylar masjidlarga va ibodatxonalarga qamalib, tiriklayin yoqib yuborilgan. Ko‘chalarda o‘lik tanalar uyumi hosil bo‘lgani haqida xabar beriladi. Ushbu qirg‘in o‘rta asr urushlari orasida eng shafqatsizlaridan biri bo‘lib, ko‘p tarixchilar uni genotsid deb baholaydi.
---
3. Albigen salb yurushi va katarlarning qirg‘ini (1209–1229)
Salb yurushlari faqat musulmonlarga qarshi olib borilmagan. 13-asrda Rim papasi Innokentiy III Janubiy Fransiyada yashagan katar (albigen) sekta tarafdorlarini qirg‘in qilish uchun yurish boshlagan. Bu yurush davomida 1209-yilda Beziers shahridagi 20 mingga yaqin tinch aholi o‘ldirilgan. Bu qirg‘in shunchalik shafqatsiz bo‘lganki, Papa vakillaridan biri "Hamma o‘ldirilsin, Xudo o‘z kishilarini tanir", degan iborasini aytgan deb rivoyat qilinadi. Bu holat ham diniy asosdagi genotsidning yorqin misollaridan biri sifatida qaraladi.
---
4. Vizantiya pravoslavlarining qirg‘in qilinishi (1204)
1204-yilda To‘rtinchi Salb yurushi paytida salbchilar Vizantiyaning poytaxti Konstantinopolni ishg‘ol qildilar. Bu yurush musulmonlarga qarshi emas, balki pravoslav xristianlarga qarshi qaratilgan edi. Salbchilar shaharni talon-toroj qilib, ibodatxonalarni vayron qildilar va minglab tinch aholini qatl etishdi. Hatto Aya Sofiya masjidi ichida ham qon to‘kilgani haqida tarixiy dalillar bor. Bu hodisa Yevropa xristianlari o‘rtasidagi yirik qirg‘inlardan biri bo‘lib, genotsid sifatida baholanishi mumkin.
---
Xulosa
Salb yurushlari shunchaki diniy urush bo‘lib qolmay, aslida o‘rta asrlardagi eng yirik genotsidlardan biri sifatida namoyon bo‘ldi. Ushbu harbiy harakatlar nafaqat musulmonlar, balki yahudiylar, katarlar va pravoslav xristianlar uchun ham ommaviy o‘limlarga olib keldi. Ularning oqibatlari o‘nlab yillar davomida davom etib, Yevropa va Yaqin Sharq tarixida chuqur iz qoldirdi. Bu hodisalar bugungi kunda ham diniy ekstremizm va urushlarning qanday fojialarga olib kelishi mumkinligini ko‘rsatib turibdi.
Kanalga obuna bo'ling https://t.me/kvazar_quasar
Youtobe https://www.youtube.com/@kvazar6683
Salb yurushlari (1096–1272) – o‘rta asrlardagi diniy harbiy harakatlar bo‘lib, asosan Yevropa xristian davlatlari tomonidan musulmonlarga qarshi uyushtirilgan. Ushbu yurushlar diniy sabablar bilan asoslangan bo‘lsa-da, ularning ortida iqtisodiy, siyosiy va strategik maqsadlar ham yotgan. Salb yurushlari natijasida nafaqat musulmonlar, balki yahudiylar, pravoslav xristianlar va hatto g‘arbiy Yevropa o‘ziga begona deb bilgan guruhlar ham ommaviy qirg‘inlarga uchragan. Ushbu maqolada salb yurushlari davridagi genotsid harakatlari tahlil qilinadi.
---
1. Birinchi Salb yurushi va yahudiylarning qirg‘in qilinishi (1096)
1096-yilda Birinchi Salb yurushi boshlanganida, Yevropalik ritsarlar va dehqonlar faqat musulmonlarga emas, balki yahudiylarga ham hujum qildilar. Ayniqsa, Reyn daryosi bo‘yidagi aholi punktlarida – Mayns, Vorms va Kyolnda yahudiylar ommaviy ravishda qatl etildi. Salbchilar yahudiylarni "Xudoning dushmani" deb hisoblab, ularni musulmonlardan oldin jazolash kerak deb o‘ylashgan. Bu hodisa ba’zi tadqiqotchilar tomonidan Yevropa tarixidagi ilk genotsid holatlaridan biri sifatida baholanadi.
---
2. Quddusning vayron qilinishi (1099)
1099-yilning iyul oyida Birinchi Salb yurushi qatnashchilari Quddusni egalladi. Shaharga bostirib kirgan salbchilar musulmonlar va yahudiylarni shafqatsizlarcha qirib tashladilar. Manbalarga ko‘ra, musulmonlar va yahudiylar masjidlarga va ibodatxonalarga qamalib, tiriklayin yoqib yuborilgan. Ko‘chalarda o‘lik tanalar uyumi hosil bo‘lgani haqida xabar beriladi. Ushbu qirg‘in o‘rta asr urushlari orasida eng shafqatsizlaridan biri bo‘lib, ko‘p tarixchilar uni genotsid deb baholaydi.
---
3. Albigen salb yurushi va katarlarning qirg‘ini (1209–1229)
Salb yurushlari faqat musulmonlarga qarshi olib borilmagan. 13-asrda Rim papasi Innokentiy III Janubiy Fransiyada yashagan katar (albigen) sekta tarafdorlarini qirg‘in qilish uchun yurish boshlagan. Bu yurush davomida 1209-yilda Beziers shahridagi 20 mingga yaqin tinch aholi o‘ldirilgan. Bu qirg‘in shunchalik shafqatsiz bo‘lganki, Papa vakillaridan biri "Hamma o‘ldirilsin, Xudo o‘z kishilarini tanir", degan iborasini aytgan deb rivoyat qilinadi. Bu holat ham diniy asosdagi genotsidning yorqin misollaridan biri sifatida qaraladi.
---
4. Vizantiya pravoslavlarining qirg‘in qilinishi (1204)
1204-yilda To‘rtinchi Salb yurushi paytida salbchilar Vizantiyaning poytaxti Konstantinopolni ishg‘ol qildilar. Bu yurush musulmonlarga qarshi emas, balki pravoslav xristianlarga qarshi qaratilgan edi. Salbchilar shaharni talon-toroj qilib, ibodatxonalarni vayron qildilar va minglab tinch aholini qatl etishdi. Hatto Aya Sofiya masjidi ichida ham qon to‘kilgani haqida tarixiy dalillar bor. Bu hodisa Yevropa xristianlari o‘rtasidagi yirik qirg‘inlardan biri bo‘lib, genotsid sifatida baholanishi mumkin.
---
Xulosa
Salb yurushlari shunchaki diniy urush bo‘lib qolmay, aslida o‘rta asrlardagi eng yirik genotsidlardan biri sifatida namoyon bo‘ldi. Ushbu harbiy harakatlar nafaqat musulmonlar, balki yahudiylar, katarlar va pravoslav xristianlar uchun ham ommaviy o‘limlarga olib keldi. Ularning oqibatlari o‘nlab yillar davomida davom etib, Yevropa va Yaqin Sharq tarixida chuqur iz qoldirdi. Bu hodisalar bugungi kunda ham diniy ekstremizm va urushlarning qanday fojialarga olib kelishi mumkinligini ko‘rsatib turibdi.
Kanalga obuna bo'ling https://t.me/kvazar_quasar
Youtobe https://www.youtube.com/@kvazar6683