#marketing 📈
Kitob marketingni va bozori 🪫
O‘zbek kitob bozori raqobat qilish darajasida gullab ketmagan, nashriyotlar oldidagi birinchi vazifa odamlarni kitobga qaytarish, siyqasi chiqqan ibora bo‘lsa ham aytaman, kitobxonlik madaniyatini oshirish. Va brend, marketing, PR tushunchalari bilan qaraydigan bo‘lsak, pichoqqa ilinadigan ishlar juda oz, deyarli yo‘q. Ba’zida chiroyli marketing yurishlar chiqib turadi, lekin davomli emas.
🛵 Nashriyot chiqaradigan kitob oxirgi mijozga qanday yetib boradi? Kitoblar asosiy ulgurji bozor
"Quyoshli"(Solnichniy)dan viloyatlarga tarqaladi yoki do‘kondor nashriyotdan olishi ham mumkin. Bu vaziyatda ko‘pincha bozor tanlanadi, sababi do‘kondor u yerdan assortiment qilib kitob yig‘ib olishi oson, ishi tez hal bo‘ladi. Nashriyotlar esa asosiy xaridor sifatida "Quyoshli"dagi do‘kondorlarga e’tibor beradi.
Yana bir yo‘li, kitobning hamma tirajini bir kishi oladi va nashriyotga birdaniga pul to‘laydi. Hamma kitobni sotgan nashriyot sotish muammosidan qutuladi.
"Qamar" ulgurji shu yo‘nalishda ishlaydi, bir qancha nashriyotlar kitoblarini ularga bergan va qaysidir jihatda marketingdan ham ozod. Demak, viloyatdagi kitob do‘konlari 2 xil yo‘nalishda kitoblarni olib ketib sotadi.
📚
Do‘kondorlar kitobni qanday tanlab oladi? Tabiiyki, kitob sotgani bilan do‘kondor saviyali asarlarni sotishim kerak demaydi. Balki, talabga qarab kitob olib keladi. Hamda arzonroq olib, qimmatroq sotish imkoni bor kitoblarni tanlaydi.
🤎Oldimizda vazifa paydo bo‘ldi:
Oxirida kitob sotib oladigan chekka hududlardagi kitobxon(lar)ni kitobga qiziqtirish va kitob do‘konga borib so‘rashi uchun qanday harakatlarni amalga oshirishimiz zarur? Biz kitobxonni qiziqtiraylik, talabni ko‘rgan do‘kondor kitobni bozordan so‘rasin, bozor nashriyotdan olsin. Vazifa aniq.
Shu yerda,
“Asaxiybooks”ni aytib oʻtish lozim, online doʻkon borligi sababli ularda B2B va B2C deyarli bir xil. Chekka hududlarga ham kitoblarni oʻzlari sota olishadi.
🐝
Nashriyotlarda marketing holati qanday? Brend qurish uchun ustozim aytganidek:
“Yillar va pullar ketadi”. Doʻkonga kirib hech ikkilanishsiz bir mahsulotni olishingiz uchun kompaniya yillarini va pullarini sarflagan.
Koʻpchilik
“Qamar” kitob doʻkonini gapiradi va maqtaydi.
Nashriyot bilan kitob doʻkon farqini aytib oʻtdim. “Qamar”ning marketingi haqiqatdan ham ajoyib, lekin ular nashriyot emas.
Afsuski, nashriyotlarda deyarli marketing yoʻq, brendning taniqlilik darajasi yor-u birodarlardan nariyoqqa oʻtmagan. Kitob chiqarishni e’lon qilish yoki undan iqtibos berish bilan ish bitmaydi.
🤎Yana vazifa qo‘yildi:
Marketing tadqiqoti olib borish, mijoz portretini yaratish, kitob o‘qiydigan qatlam qanday kayfiyatda yuradi, nimalarni xohlaydi, hammasini o‘rganish. Shu vaqtgacha nashriyotlarda birorta tadqiqot amalga oshirilganining guvohi bo‘lmadi. O‘z-o‘zidan bo‘lib qolmaydi, vaqt va moliya zarur. Mijozlar uchun savollar tayyorlash, ular bilan muloqot qilish, kelgan javoblarni o‘rganib chiqish, xulosalarni olib marketing strategiya tuzib olish. Ish ko‘p. Bu ishlar har qanday biznes egasi uchun ortiqchadek tuyulishi mumkin, ammo brendingizni tushlarida ko‘rishini xohlasangiz erinmang.
Hozir o‘rganganlarim asosida marketing tadqiqotini boshlaganman. Bir o‘zim bo‘lganim uchun biroz kechishi mumkin, lekin 2030-yilgacha bo‘lgan nashriyot qadamlarini rejalashni maqsad qildim. Shundan keyin sekinlik bilan jamoa yig‘ishni boshlab yuboraman. Yaqinda
Abdurashid aka bilan yangi dars boshladim va birinchi darsdagi vazifa aynan yuqoridagilar edi. Endi rejalarni ustoz yordamida tahlil qilish imkoni bor.
🔸Hurmat bilan
Choponli aka (
Ilhom Sharifov)
P.S: Darsda, "Xariddan keyin mijozga g‘amxo‘rlik", degan mavzuga kelganda, miyamda chiroq yondi. Kitobxon nashriyot kitobini bir qancha kitoblar bilan olganida dastlab qaysini o‘qiydi, ya’ni nashriyotimiz kitobi shunchaki javonni bezaydimi yoki tezda o‘qiladimi? O‘qilishi uchun nimalar qilishimiz zarur? Kitobning faqat sotilishi emas, o‘qilishi ham muhim, shunda biz doimiy mijozlarga ega bo‘lamiz.👉
KitobHouse👈
