Jalilov. Qaydlar

"1000 kitob" loyihasi atrofidagi epopeyaning bir qismi tugadi. Yoshlar ishlari agentligi loyiha uchun kontent menejer va moliyaviy menejer lavozimlariga ishga qabul qilish haqida eʼlon berdi.

Iqtisodchi Behzod Hoshimov loyiha atrofidagi adolatsizlik haqida yozibdi. Shaxsiy kuzatishlarim boʻyicha, eng katta adolatsizlik bir yil davomida "yoʻqdan bor" qilgan - oʻzbek tilida analogi yoʻq eng sara ilmiy va ilmiy-ommabop kitoblarning tanlanishi, asliyatdan tarjima va tahrir qilinishi hamda nashrga tayyorlanishiga erishgan Xurshid Yoʻldoshevga nisbatan boʻldi. Unga nisbatan asossiz iddaolar ilgari surildi, gap-soʻzlar koʻpaytirildi va bu voqealar oxiri uning loyihadan ketishi bilan yakunlandi.

"1000 kitob" atrofidagi gaplardan kim qanday maqsad koʻzlagan edi, bilmayman, lekin bir narsa aniq. Loyiha yutqazdi, oʻzbek kitobxoni yutqazdi. Xurshid Yoʻldoshev bilan birga loyihaga kelgan ekspertlar, tarjimonlar, loyiha ofisi xodimlari, bilishimcha, loyihani tark etishdi yoki tark etish niyatida. Men oʻzim ham boʻlib oʻtgan voqealardan keyin loyihada faoliyatimni davom ettira olmayman degan xulosaga keldim.

Yana bir narsa. Nazarimda, bir oilaning ikki vakili davlat (soliq toʻlovchilar) hisobidan moliyalashtiradigan bir loyihada ishtirok etishi potensial manfaat toʻqnashuviga zamin yaratadi, disbalans yaratadi va voqea-hodisalarga obyektiv, ratsional baho berishga toʻsqinlik qiladi. Ayniqsa oila vakil(lar)i respublika darajasidagi davlat organi amaldori boʻlsa.

Umid qilamanki, loyihaning birinchi bosqichida nashr uchun tayyorlangan adabiyotlar kitobxonlar qoʻliga yetib boradi va oʻzbek ilmiy tafakkuriga oʻz hissasini qoʻshadi. Loyihaning uzoq istiqboldagi kelajagi haqida hozir bir narsa deyishim qiyin - nekbiblik, afsuski, yoʻq menda.

Yana PISAga tayyorgarlik masalasida: PISA "dressirovka" qilish orqali tayyorlanadigan test emasligini tushunish lozim

Toshkent shahar Maktabgacha va maktab ta'limi boshqarmasi maktablardagi "cerebry'bozlik" kampaniyasi bo'yicha rasmiy munosabat bildiribdi. Unda "oʻquvchilarni Cerebry platformasi orqali test va topshiriqlarni bajarish jarayonlariga dars yoki taʼtil vaqtlarida majburan jalb etish mumkin emasligi" ma'lum qilingan, lekin masalan, ota-onalardan, o'qituvchilardan mazkur platformadagi testlarni ishlash uchun 8-9 sinf o'quvchilarining (ya'ni aynan PISA tadqiqotiga jalb qilinishi ehtimoli bor o'quvchilarning) ta'til paytida maktabga kelishini ta'minlash talab qilinayotgani haqidagi xabarlarga (masalan, qarang: 1, 2) izoh berilmagan. Qolaversa, ta'lim tizimi vakillaridan biri boshqarma aynan shu masalada onlayn yig'ilish o'tkazganini, yig'ilishda, xususan, o'quvchilari 2-darajaga ham (PISA bo'yicha 15 yashar o'quvchilar uchun savodxonliking minimal darajasi) chiqa olmagan maktablarni "qo'zg'atish" kerakligi qayd etilganini tasdiqladi.

Bundan tashqari, Toshkent shahar maktabgacha va maktab ta'limi boshqarmasi buyrug'iga ko'ra tashkil etilgan ishchi guruh maktablarga chiqib o'rganishi kerak bo'lgan savolnomada ham (ilova qilingan suratga qarang) "ishlab chiqilgan reja asosida “Cerebry” platformasidan foydalanish holati" degan band turibdi. Ya'ni, Singapurdagi bir xususiy kompaniya "onlayn repetitorlik platformasi" (tutoring platform) sifatida ishlab chiqqan platforma nima uchundir bizning rasmiylar tomonidan qandaydir kampaniyabozlik darajasiga olib chiqildi. Mana bu podkast tagidagi ayrim izohlarga qaraganda, shunchaki vazirlik so'rayotgan statistikani berish uchun platformada o'quvchilar o'rniga o'qituvchilar ham test yechishmoqda. Qizig'i, bu platformani Singapurning xususiy kompaniyasi vazirlikka hadya qilganmi yoki undan foydalanish huquqi soliq to'lovchilar hisobidan sotib olinganmi (agar sotib olingan bo'lsa - qanchaga tushgan va nega aynan shu platforma?), degan savollar hozircha ochiq qolmoqda.

Yana bir qiziq narsa. Toshkent shahar maktabgacha va maktab ta'limi boshqarmasi tasdiqlagan so'rovnomaning 3-bandiga ko'ra, maxsus ishchi guruh maktablarda "PISA-2025 xalqaro tadqiqotlarga tayyorgarlik bo‘yicha olib borilayotgan ishlar samaradorligi, yo‘l xarita (reja) ishlab chiqilganligi va uning ijro holati
(15 yoshli o‘quvchilar ro‘yxati shallantilganligi va ular bilan qo‘shimcha mashg‘ulotlar tashkil etilayotganligi)"ni o'rganishi kerak. Ya'ni, ta'limni boshqaradiganlar shu yil bahorda (bir necha oydan keyin) bo'ladigan PISA-2025 tadqiqotlariga 15 yashar o'quvchilarni "qo‘shimcha mashg‘ulotlar tashkil etish" orqali tayyorlash mumkin, deb hisoblamoqda.

PISA - sport emas. Unga o'quvchilarni "dressirovka" yoki "trenirovka" qilish orqali tayyorgarlik ko'rilmaydi. PISA - 15 yashar bolalar shu yoshga kelguncha ularga maktabda berilgan ta'limning sifatini va unga ta'sir qiluvchi omillarni o'rganadigan tadqiqot. PISAdagi natijalarni yaxshilash uchun ta'lim sifatini ko'tarish, aniq maqsadlarga asoslangan o'quv dasturlarini joriy qilish, ta'limning uch muhim komponenti: o'quv dasturlari - metodika - baholash o'rtasidagi uzviylikni ta'minlash va boshqa ko'plab islohotlar (real islohotlar, "islohotlar imitatsiyasi" emas) o'tkazish kerak. Ta'limni boshqaradigan vazirlik nahotki shu oddiy haqiqatni tushunishi qiyin bo'lsa?

Yana oʻsha oʻquvchilarni taʼtil paytida maktabga chaqirib, Cerebry platformasida test yechtirish topshirigʻi haqida yozishmoqda.

Maktabgacha va maktab taʼlimi vazirligi oʻz veb-saytida oʻquvchilar bilimini mazkur platforma yordamida baholash yoʻlga qoʻyilishi haqida yozgan ekan. Platformaning oʻzidagi maʼlumotlarga tayanilsa, u oʻquvchilar bilimini baholash yoki ularni PISA singari tadqiqotlarga tayyorlash maqsadida emas, balki maktabda oʻtilayotgan mavzularni qaytarish va praktika qilish maqsadida ishlab chiqilgan. Yaʼni bu platforma - qoʻshimcha vosita, xolos. Taʼlim standartlari va oʻquv dasturlari "kasha" boʻlib yotgan sharoitda bu platforma samara berishi dargumon. Bu haqida "Tanaffus" podkastida ham fikrlashgan edik.

Xabarlarga qaraganda, shu kunlarda umumtaʼlim maktablarida "cerebry'bozlik" - oʻquvchilarni Cerebry platformasida testlar yechishga majburlash(ga oʻqituvchilarni majburlash) avj olgan. Aytishlaricha, bu navbatdagi PISA tadqiqotlariga tayyorgarlik bilan bogʻliq - vazirlik Oʻzbekistonning PISA tadqiqotlaridagi natijalarini yaxshilash boʻyicha yuqori idoralarga kiritgan takliflari ichida mazkur platformani mahalliylashtirish va undan foydalanish ham boʻlgan.

Aftidan, vazirlik PISA - bu DTM testlariga oʻxshagan "trenirovka" qilinadigan test emas, taʼlim sifatini oʻlchaydigan tadqiqot ekanligini esdan chiqargan koʻrinadi.

Yuqorida yozganimdek, Madina Musayevaning telegram kanalida "Usta va Margarita" romani mutolaa qilinyapti. Romanni oʻqimaganlarga bu buyuk asar bilan tanishish, oʻqiganlarga esa yana bir marta qayta murojaat qilish, oʻzini goh 1930-yillar Moskvasida, goh milodning boshlaridagi Iudeyada his qilish, muhabbat va xiyonat, yaxshilik va yozuvlik, jinoyat va jazo singari mangu mavzular ustida mushohada yuritish uchun yaxshi imkoniyat.

Esingda boʻlsa, asar ikki kishining - adabiy jurnal muharriri Berlioz va shoir Bezdomniyning dim oqshom chogʻidagi suhbati bilan boshlanadi. Shu payt ularning suhbatiga bir ajnabiy aralashadi. Suhbatdan keyin esa (uchinchi bobda), xuddi ajnabiy bashorat qilganidek, Berliozning boshi tanasidan judo qilinadi.

Romanning birinchi bobida zukko kitobxon muallif mohirona ishlatgan bir badiiy usulni payqagan boʻlishi mumkin. Hali ajnabiy paydo boʻlmasidan oldin Berliozning yuragi oʻtmas igna qadalganday zirqirab ogʻriydi, uning vujudini kuchli bir dahshat chulgʻab boradi. Keyinroq esa, ajnabiy bilan suhbat paytida, u bilan "mangu vidolashayotgan" quyoshning siniq shuʼlalarini deraza oynalarida koʻradi. Sal oʻtib esa ajnabiy unga "sizning boshingizni tanangizdan judo qilishadi" deydi.

Kuchli qoʻrquv, manguga xayrlashayotgan quyosh, keyin esa ajnabiyning soʻzlari. Bularning hammasi Berliozning halokatiga ishora qiladi. Badiiy asarda keyinroq sodir boʻladigan voqealarga bunday ishoralar "foreshadowing" deyiladi. Bu usul oʻquvchining diqqatini ushlab turish, hayajonni (suspense) oshirishga yordam beradi.

* Bilishimcha, "foreshadowing" atamasining oʻzbekcha muqobili mavjud emas.

Illyustratsiya sifatida rassom Pavel Orinyanskiy ishlagan suratdan foydalanildi.

Ko'pchiligimizga audiokitoblari va shu kunlardagi "Usta va Margarita"ning jonli o'qilishi bilan tanish Madina Musayeva Artur Konan Doyl qalamiga mansub "Sherlok Xolms" turkumidan "Mallalar uyushmasi" hikoyasini audiolashtiribdi. Mazkur asar 6-sinfning 3-choragida o'qishga tavsiya qilingan.

Hikoya uchun o'ziga xos muqovani esa, Madina Musayevaning yozishicha, uning farzandi ishlagan. Darvoqe, adabiyot darslarida asar uchun muqova yoki illyustratsiya ishlash topshirig'i ham o'quvchilarni asarga chuqurroq kirishni chorlovchi samarali usul bo'lishi mumkin.

Umuman, 6-sinf uchun adabiyot darslari uchun tavsiya qilingan asarlar Madina Mussayeva ijrosida mana bu yerda jamlangan.

Bugungi kundan xulosam: whistleblowing.

Agar hushtak chalinganda bu hushtakka reaksiya bildirishi kerak boʻlganlar bu ishni qilmasa, keyingi safar hushtak chaladigan topilmasligi mumkin.

Ha shu "islohot"lardan biri, Singapur "ta'limi" sabab  dam olish kunlarini ham kompyuter qarshisida o'tkazdim. Nima emish o'quvchilar cerebry platformasida 100% natijaga ega bo'lishi kerak emish. Shu talabni bajarish uchun har bir o'quvchi profilidan kirib o'zimiz yechib chiqyapmiz testlarni.

Kanaldagi va mana bu podkast tagidagi izohlarga qaraganda, "Cerebry" platformasi ham koʻzboʻyamachilikka aylangan. Vazirlik shunday koʻzboʻyamachilik bilan PISAning keyingi siklida Oʻzbekistonning sharmandali oʻrnini yaxshilashga bel bogʻlagan koʻrinadi.

Turli "faollar" "inson qadri uchun, inson baxti uchun" degan shior bilan boshlangan yangi yilni qamoqda kutib olishga majbur boʻlgan Gʻayrat Doʻstovning oilaviy muammolari haqida maʼlumotlar tarqata boshlashdi. "Metodichka" ishga tushdi shekilli. Lekin ijtimoiy tarmoqlardagi izohlarga qaraganda, bu ham teskari effekt berganga oʻxshaydi - koʻpchilik bunday maʼlumotlar nima maqsadda tarqatilayotganini anglab yetdi. Xullas, bu keysda davlat yutqazdi.

Umuman, hukumat va kuch ishlatar tizimlar sal aqlni ishlatsa boʻlardi. Balki ularga tarix fanidan ozgina darslar olish, "tepa" va "past" oʻrtasida qayta aloqaning yoʻqilishi qanday oqibatlarga olib kelishi mumkinligini konkret keyslarda oʻrganib koʻrish kerakdir. Masalan, Mariya Antuanetta keysidan tortib Muhammad Buazizi keysigacha bir nechta shunday tarixiy voqealar tahlil qilib koʻrilsa, zarar qilmasdi, nazarimda.

Bu voqea, menimcha, yana bir narsani koʻrsatdi. Hokimiyatlarning real boʻlinishi - xalqdan mandat olgan va qoʻlidan tugmacha bosishdan koʻra kattaroq ishlar keladigan deputatlar yigʻilgan jonli parlament hamda mustaqil sud naqadar kerakligini. Hamda haqiqiy legal muxofilat - "muxolifat" rolini oʻynashga tayinlanganlar emas - qanchalik muhimligini. Bu "tepa"dagilarning oʻzi uchun ham zarur. Chunki tizginsiz ijro hokimiyatini soʻroqqa tuta oladigan parlamentdagi muxolifat mana shunday noroziliklarni qonuniy va nisbatan xavfsiz yoʻllarga kanallashtira oladi.

"Inson qadri uchun, inson baxti uchun birgalikda harakat qilamiz", degan soʻzlar bilan boshlangan yangi yilning birinchi voqeasi.

Welcome to the old Uzbekistan we all were accustomed to.

Maktabgacha va maktab taʼlimi vaziri Hilola Umarova oʻzining yangi yil tabrigida yana islohotlar vaʼda qilmoqda. Taʼlim sohasiga begona boʻlmaganlar esa "islohot" desa yuragi bezillaydigan boʻlib qolgan.

Kelayotgan yangi yilda vazirlikning mantiqsiz va maqsadsiz islohotlari va nihoyat barham topib, taʼlim normal izga qaytishini, taʼlim sohasi vakillari "koʻksiga shamol tegishini" tilab qolaman.

Kirib kelayotgan yangi, 2025-yil muborak boʻlsin!

Kobul Dusovning yozishicha, Qoraqalpogʻiston Respublikasi Ellikqalʼa tumanida faoliyat yuritayotgan oʻqituvchi tomonidan Maktabgacha va maktab taʼlimi vazirligi ustidan sudga daʼvo arizasi kiritilgan. Daʼvo oʻqituvchilar attestatsiyasiga oid. Ariza Beruniy tumanlararo sudi tomonidan koʻrib chiqilishi kutilmoqda.

"Tanaffus" podkastining kecha eʼlon qilingan soni tagida qoldirilgan izohlardan.

"Mezonlarga asoslangan" deyilayotgan yangi baholash tizimi taʼlimning samarasiga xizmat qilmasligini, aksincha, bolalarni faqat BSB va CHSBlarning tayyor javobini koʻchirib baho olishga oʻrgatayotgani, oʻqishdan sovutayotganini vazirlik tushunishni istamayapti. Vazirlik mutasaddilari bilan dialogga urinishlar foyda bermadi - ular har qanday argumentga "bu sizning shaxsiy fikringiz, bizdagi maʼlumotlar boshqacha" deya javob berishni maʼqul koʻrmoqda. Vazirlik haqiqatdan ham taʼlimning biryoʻla "janozasini oʻqimoqchi" koʻrinadi.

Umumiy o'rta va o'rta maxsus ta'lim tizimlarida (maktab, litsey) faoliyat yuritayotgan ona tili va adabiyot o'qituvchilari uchun so'rovnoma

Hurmatli ustozlar! Ona tili va adabiyot fanlarini o'qitishda qo'llanilayotgan baholash usullarining ta'lim samaradorligiga ta'sirini o'rganish hamda ta'lim samaradorligini oshirishi mumkin bo'lgan baholash usullarini taklif qilishga qaratilgan ilmiy tadqiqot doirasida so'rovnoma o'tkazilmoqda. So'rovnomani to'ldirish uchun bir oz vaqtingizni ayamasdan, tadqiqotga hissa qo'shishingizni iltimos qilaman.

So'rovnoma doirasida yig'ilgan barcha ma'lumotlar faqat umumlashtirilgan holda ilmiy ish doirasida ishlatiladi. Ilmiy etiket qoidalariga muvofiq, so'rovnomada qatnashganlarning shaxsini aniqlashga yordam berishi mumkin bo'lgan ma'lumotlar oshkor qilinmaydi.

So'rovnoma havolasi: https://xalqtaliminfo.uz/questionnaires/14/uform

"Zakovat"ga byudjetdan 50 mlrd?

Har xil faktlarni yodlab olib, buni "intellekt" deb oʻylaydiganlarga nima uchun soliq toʻlovchilar hisobidan pul ajratilishi kerakligini kimdir tushuntirib bera oladimi?