Islom.uz

Бурҳониддин Кирмоний мероси

Мирзо Улуғбек даврида Самарқанд илм-фан марказларидан бирига айланган эди. Ана шу даврда шаҳарга Шарқ мамлакатларидан етук олимлар ташриф буюриб, маҳаллий олимлар билан ҳамкорлик қилган. Уларнинг орасида тиббиёт соҳасининг йирик намояндаларидан бири – Бурҳониддин Нафис ибн Аваз Ҳаким Кирмоний ҳам бор эди.

Эроннинг Кирмон шаҳрида туғилган бу аллома Самарқандда тиббиётни чуқур ўрганиб, Ибн Сино ва Нажибуддин Самарқандий асарларига шарҳлар ёзган. У Ибн Синонинг машҳур "Тиб қонунлари" асарига ёзган шарҳини Мирзо Улуғбекка ҳадя қилган. Ҳозирда мазкур асар қўлёзмасининг бир нусхаси Вашингтондаги тиббиёт кутубхонасида сақланмоқда. Унинг "Шарҳул-амрозил-жузъия" ("Жузъий касалликлар шарҳи") асари эса Дамашқдаги "Аз-Зоҳирия" кутубхонасида мавжуд.

Бу буюк олимнинг илмий меросини ўрганиш нафақат Шарқ табобати тарихини ёритиш, балки Темурийлар, айниқса, Мирзо Улуғбек давридаги илм-фан ривожи ва халқаро илмий алоқаларни англашга ёрдам беради.

Ҳозирда Ўзбекистондаги Ислом цивилизацияси маркази Бурҳониддин Кирмонийнинг илмий фаолиятини тадқиқ этиш, унинг асарлари бўйича музей экспозицияси яратиш устида иш олиб бормоқда. Мавжуд қўлёзмаларнинг факсимиле нусхалари тайёрланиб, улар марказ экспозициясидан ўрин олади.

🔗 https://islom.uz/maqola/23492

🕋 @islomuz

#Саҳобалар_ҳаёти

Улар шундай эдилар

Ҳазрати Абу Бакр розияллоҳу анҳу ва ҳазрати Али розияллоҳу анҳу ораларидаги мунозара.

Бир куни Абу Бакр розияллоҳу анҳу Расулуллоҳ алайҳиссолату вассаломнинг уйларига келдилар. Энди ичкарига кираман деб турганларида ҳазрати Али ибн Абу Толиб розияллоҳу анҳу ҳам келиб қолдилар. Ҳазрати Абу Бакр розияллоҳу анҳу орқага тисарилиб:

- Эй Али, марҳамат сиз киринг, дедилар.

Ҳазрати Али ҳам жавоб бердилар, натижада ораларида шундай узун диалог бўлди:

- Эй Абу Бакр! Сиз аввал киринг. Ҳар яхшиликда аввалда бўлган, ҳар хайрли ишда илғор бўлган, ҳар кимдан илгарилаб кетган Сизсиз.

🔗 Тўлиқ ўқиш: https://islom.uz/maqola/23490

🕋 @islomuz

Қозоғистон банкларида «Ислом дарчалари» тизимини жорий этиш режалаштирилмоқда

Молия бозорини тартибга солиш ва ривожлантириш давлат агентлиги раиси биринчи ўринбосари Нурлан Абдрахманов 2025 йил 31 март куни Сенатда бўлиб ўтган ҳукумат йиғилишида ислом молияси соҳасида қонунчиликда амалга оширилиши лозим бўлган чора-тадбирлар ҳақида айтиб ўтган. Бу ҳақда Zakon.kz манбаси хабар берди.

Нурлан Абдрахмановнинг таъкидлашича, бугунги кунда ислом банк-молия муассасаларини очиш ва улар фаолият юритиши учун зарур бўлган тўлиқ қонуний меъёрлар яратилган, аммо ислом банклари улуши бутун банк тизими активларининг атиги 0,4%ини ташкил қилмоқда.

«Биз кўряпмиз, кўп мамлакатларда ислом банк-молия тизими анъанавий банклар билан параллел равишда фаолият юритади — бу тизим биз таклиф этаётган «ислом дарчалари» орқали амалга оширилади. Шу муносабат билан «Банклар ва банк фаолияти тўғрисидаги қонун»нинг янги таҳририни ишлаб чиқиш жараёнида мазкур масала қамраб олинган. Қонун лойиҳаси жорий йилнинг август ойида Парламентга тақдим этилиши режалаштирилган. Унда анъанавий банкларда «ислом дарчалари» ташкил этиш меъёрлари кўзда тутилмоқда. Бу чора маҳаллий тижорат банкларига ҳам анъанавий, ҳам ислом банк хизматларини тақдим этиш имконини беради ҳамда ислом молия хизматларининг қамровини кенгайтиришга ёрдам беради», — деди Нурлан Абдрахманов.

🔗 Тўлиқ ўқиш: https://islom.uz/maqola/23491

🕋 @islomuz

#Мерос

Қачон бобо учун учдан бир афзал бўлади?

Биз зикр қилиб ўтган саккиз кўринишдан бошқа ҳолатларнинг барчасида бобо учун молнинг учдан бирини олиш афзалдир. Агар марҳум ортидан бобони ва учта ёки ундан кўп ака-укани қолдирса ёки бобо ва бешта ёки ундан кўп опа-сингиллар қолса ёки бобо ва икки ёки ундан кўп ака-ука ва опа-сингиллар қолса, шунда бобо молнинг учдан бирини олади. Ва қолган мол ака-ука ва опа-сингиллар ўртасида «бир эркакка икки аёл улушича» қоидаси асосида тақсимланади. Агар биз ушбу ҳолатларда бобога муқосама асосида меросни берсак, у зарар кўради, чунки бунда бобонинг улуши молнинг учдан биридан камайиб кетади. Бу эса бобонинг фойдасига бўлмайди.

Мулоҳаза. Туғишган ака ёки ука, ёки опа, ёки сингил йўқ бўлиб, ота бир ака-ука ва опа-сингиллар бобо билан бирга қолишининг ҳукми юқорида ўтган ҳукм кабидир.

🔗 Тўлиқ ўқиш: https://islom.uz/maqola/23488

🕋 @islomuz

#Суннат_ва_замонавий_илм

Чумоли Аллоҳ таолонинг мўъжизаси

Аллоҳ таоло чумолига бир қанча линзаларга эга бўлган кўзлар ато этган. Аллоҳ таоло чумолига ундаги рангсиз қонни ҳайдайдиган юрак берган. Чумолида асаб тизими ва яшаб қолиш, ҳаётини давом эттиришда ҳашаротлар орасида кўпроқ муваффақият қозонишига сабаб бўладиган тизимлар мавжуд. Ҳашаротлар орасида ҳажмига қиёслаганда чумолининг мияси энг катта мия ҳисобланади. Чумолининг мияси 250 минг асаб ҳужайрасига эга. Баъзи тадқиқотчиларнинг таъкидлашича, чумоли мияси дунёдаги ҳар қандай компьютердан афзал кўринишда ишлар экан. Чумоли ўз вазнидан 100 баробар оғирликка тенг бўлган юкни кўтара олади ва у юқори даражадаги маҳоратларга эга. Чумолида ўзини мудофаа қилиш учун ҳарбий воситалар ва режалар мавжуд.

🔗 Тўлиқ ўқиш: https://islom.uz/maqola/23489

🕋 @islomuz

#Силаи_раҳм

Амакининг ўрни ва унга яхшилик қилиш

عَنْ مُجَاهِدٍ قَالَ: أَتَى يَعْلَى بْنُ أُمَيَّةَ بِأَبِيهِ إِلَى النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يُبَايِعُهُ عَلَى الْهِجْرَةِ بَعْدَ الْفَتْحِ، فَقَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «لَا هِجْرَةَ بَعْدَ الْفَتْحِ». فَقَالَ: يَا رَسُولَ اللهِ، بَايِعْ أَبِي عَلَى الْهِجْرَةِ. فَقَالَ: «لَا هِجْرَةَ بَعْدَ الْفَتْحِ». فَأَتَى الْعَبَّاسَ يَسْتَشْفِعُ بِهِ عَلَى النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، فَأَتَى الْعَبَّاسُ النَّبِيَّ فَقَالَ: أَقْسَمْتُ عَلَيْكَ يَا رَسُولَ اللهِ، لَمَّا بَايَعْتَ أَبَا يَعْلَى عَلَى الْهِجْرَةِ، فَبَسَطَ يَدَهُ وَقَالَ: «قَدْ أَطَعْتُ عَمِّي، وَلَا هِجْرَةَ بَعْدَ الْفَتْحِ».

Мужоҳиддан ривоят қилинади:

«Яъло ибн Умайя фатҳдан кейин Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларига отасини у зотга ҳижрат учун байъат қилдиргани олиб келди. Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Фатҳдан сўнг ҳижрат йўқ», дедилар. «Эй Аллоҳнинг Расули! Отамнинг ҳижрат учун байъатини қабул қилинг», деди. «Фатҳдан сўнг ҳижрат йўқ», дедилар.

Шунда у Аббоснинг олдига бориб, Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларида шафоатчилик қилишини илтимос қилди. Аббос Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларига келиб, «Эй Аллоҳнинг Расули! Мен қасам ичиб айтаманки, Яълонинг отасининг ҳижрат ҳақидаги байъатини қабул қилинг», деди.

Шунда у зот қўлларини узатдилар ва: «Амакимга итоат қилдим. Барибир фатҳдан кейин ҳижрат йўқ», дедилар».

Шарҳ: Ушбу ривоятдан маълум бўляптики, амаки ҳам отанинг ўрнига ўтар экан. Расули акрам соллаллоҳу алайҳи васаллам ўзлари икки марта қайтарган нарсага амакилари воситачи бўлиб келганлари учун рози бўлганлар. Ўша иш қилиб бўлмайдиган нарса эканини билиб туриб ҳам, хўп деб, «Мен амакимга итоат қиляпман, лекин барибир Аллоҳнинг ҳукми бу эмас», деб бўлса ҳам байъатни қабул қилганлар.

🔗 Тўлиқ ўқиш: https://islom.uz/maqola/23487

🕋 @islomuz

#Муслималар_саҳифаси

«Уммул Киром» лақабли олима

Уммул Киром Карима бинт Аҳмад ибн Муҳаммад Марвазия фақийҳа, олима ва ҳадис илми билимдонидир. Юз йил яшади ва бокира ҳолда вафот этди.

Ислом дини ва шаръий илмлар хизматида катта ўрин тутгани учун тарихчи олимлар олимага «Уммул Киром» лақабини беришган.

Карима Маккадаги Масжидул Ҳаромга қўшни бўлган ва илм талабида отаси билан бирга кўп ўлкаларга сафар қилган. Умрини илм ёдлаб, ривоят қилиб, ўрганиб, кўпчиликка ўргатиб ўтказди. Олиманинг ўша даврда кўплаб шогирдлари йирик фақиҳ бўлиб етишдилар.

Замондошлари Каримани фаҳми ўткир, зийрак муҳаддиса ва фозила дея сифатлаганлар.

🔗 Тўлиқ ўқиш: https://islom.uz/maqola/23486

🕋 @islomuz

#Бахтиёр_оила

Никоҳ тўйи

Никоҳни эълон қилиш ва бошқа бир неча хайрли мақсадларда тўй қилиш шариатда тавсия қилинган амаллардан ҳисобланади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам оналаримизга уйланганларида, ўша вақтнинг шароитидан келиб чиқиб, ўзлари оддий ва содда тўйлар қилганликлари маълум ва машҳур.

Анас розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам Хайбар билан Мадина орасида уч (кун) турдилар ва София бинту Ҳуяйга уйландилар. Мен мусулмонларни валиймага даъват қилиб келдим. Унда нон ҳам, гўшт ҳам йўқ эди. У зот тери дастурхонларни ёзишга амр қилдилар. Уларнинг устига хурмо, қурт ва сарёғ ташланди. У зотнинг валиймалари шундан иборат эди».

Бешовларидан фақат Абу Довуд ривоят қилмаган.

🔗 Тўлиқ ўқиш: https://islom.uz/maqola/10186

🕋 @islomuz

#Мўминларга_эслатма

Ҳаётий ҳикматлар

Ҳаёт жуда ғаройиб. Ҳеч нарсасиз келамиз. Сўнг ҳамма нарса учун курашамиз. Кейин ҳамма нарсани тарк этиб, ҳеч нарсасиз кетамиз.

Нажиб Маҳфуз

Ёмонлик қилиш “маданияти”ни унчалик эплолмайман. Лекин унинг ўрнига билмасликка олиш принципини пухта ва шиддат билан амалга ошира оламан.

Достоевский

Аёл хиёнат қилишни истаса, мингта девор ҳам уни бу ишдан қайтара олмайди. Агар у вафони истаса, эркаклардан иборат қўшин ҳам уни ёмонликка бошлай олмайди.

Низор Қаббоний

Ҳамма нарса биз орзу қилгандек бўлавермайди. Лекин биз “Аллоҳ бизга гўзалроғини яшириб қўйган” деган ишончдамиз.

Мустафо Маҳмуд

Аёл киши ўзининг мингта душманини кечиради. Лекин севган ва аёлнинг қалбини синдирган кишини кечириши қийин.

Низор Қаббоний

Юлдузларни фақат тунда кўриш мумкин бўлгани каби ҳаётимиздаги баъзи шахсларнинг асл ҳоли машаққат пайтида билинади. Қийин лаҳзаларда анча одамлар тўкилиб қолади.

Нажиб Маҳфуз

🔗 https://islom.uz/maqola/23485

🕋 @islomuz

Саҳобалар энг салоҳиятли, энг илмли кишига эргашишган

Мазҳабга эргашмайдиганлар саҳобаларнинг раъйдан, шахсий фикрдан қайтарганини нақл қилиб: «Мана, саҳобалар ҳам раъйдан қайтаришган, сизлар, яъни мазҳабда юрувчилар эса ўз раъйингиз билан гапирасизлар, ваҳоланки, саҳобалар бундан қайтарган», дейишади.

Абу Бакр розияллоҳу анҳу: «Аллоҳнинг Китоби борасида илмим бўлмаган нарсаларни сўзласам, мени қайси ер кўтаради, қайси осмон мени соялайди?» деганлар.

Умар ибн Хаттоб розияллоҳу анҳу: «Раъй соҳибларидан, яъни дин ҳақида ўз фикри билан гапирадиганлардан эҳтиёт бўлинглар», деганлар.

🔗 Тўлиқ ўқиш: https://islom.uz/maqola/23479

🕋 @islomuz

#Мўминларга_эслатма

Шифокордан ажойиб тавсия

Шифокор ҳузурига безовталикдан шикоят қилган хаста келди. Бажариши зарур бир дунё юмуши борлигини, лекин улгуролмаётгани, ишлар эса кутиб турмаслигини куюниб айтди. Шифокор сўради:

- Бу ишларни бошқа биров қилолмайдими ёки биронтаси ёрдам берса-чи?
- Йўқ, уларни фақат ўзим уддалай оламан. Бошқасининг эплашига кўзим етмайди.
- Сизга бир рецепт бераман, - деди шифокор. - Унга тўлиқ амал қилсангиз, даво топасиз.
Бемор рецептни ўқиб, ҳайрон қолди. Унда ҳар куни икки соат сайр қилиш ва ҳафтада ярим кунни қабристонда ўтказиш тавсия этилган эди.
- Сайрни-ку тушундим, лекин қабристон нега керак? - сўради шифокордан.
- Қабристонга бориб, мозорларга боқинг. У ер ўзини ҳаммадан керакли билган одамлар билан тўла. Сиз ҳам қабрга киргач, фақат менгина қодирман, деб ўйлаган ишларингизни бошқалар давом эттиришига амин бўласиз...

🔗 https://islom.uz/maqola/23478

🕋 @islomuz

#Тарих

Шарқий жабҳа

«Шарқий жабҳа» деганда Мовароуннаҳр юртлари, Синд юрти, Ҳиндистон кўзда тутилади. Икки дарё – Сайҳун ва Жайҳун дарёлари орасидаги ва унинг атрофидаги ерлар Мовароуннаҳр юртлари ҳисобланади. У ерда ўша пайтда Тоҳористон (пойтахти Балх), Софониён (пойтахти Шумон), Сўғд (пойтахти Самарқанд ва Бухоро), Фарғона (пойтахти ўша вақтда Хўжанд бўлган), Хоразм (пойтахти Журжония), Ашрусна (Усрушона, пойтахти Панжикент), Шош (пойтахти Бинкет) каби юртлар машҳур бўлган.

Ўша пайтларда мазкур ўлкаларда истиқомат қилувчи аҳолининг кўп қисми бутпарастлардан иборат эди. Мусулмонлар Мовароуннаҳр юртларини фатҳ қилишни ҳижрий 41 (милодий 661) йилда бошладилар. Улар, аввало ҳижрий 43 (милодий 663) йилда Сижистонни фатҳ қилдилар. Ҳижрий 45 йилда Тоҳористоннинг баъзи юртлари фатҳ қилинди. Ниҳоят, улар Куҳистонга етиб бордилар. Ҳижрий 55 (милодий 675) йилда Убайдуллоҳ ибн Зиёд Бухорогача етиб борди. Ҳижрий 44 йилда мусулмонлар Синд ва Ҳинд юртларига қадам босдилар. Бу юртларнинг аҳолиси маълум бир вақт бўйсуниб туришди, сўнг яна орқага қайтиб, вазият барқарор бўлмади. Ниҳоят, Валид ибн Абдулмаликнинг даврига келиб мусулмонлар у ерларда ўз ҳукмларини мустаҳкамладилар.

🔗 https://islom.uz/maqola/23477

🕋 @islomuz

Андижонда туман-шаҳар бош имом-хатибларининг навбатдан ташқари тезкор йиғилиши ўтказилди

Бугун, 1 апрель куни Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Шайх Нуриддин Холиқназар ҳазратлари иштирокида Андижон вилоятидаги туман-шаҳар бош имом-хатибларининг масжидларда хавфсизлик техникасига риоя қилишга бағишланган навбатдан ташқари йиғилиши бўлиб ўтди.

Йиғилишда масжид мўмин-мусулмонлар ибодат қиладиган жамоат жойи бўлгани туфайли унинг хавфсизлигини таъминлаш доимо долзарб вазифа экани таъкидланди. Жумладан, масжид хонақоҳлари, қўшимча бинолари, таҳоратхоналари ва буларга туташ ҳудудларда техник жиҳатдан осойишталикни таъминлаш устувор масала эканига алоҳида урғу қаратилди.

Муфтий ҳазратлари ҳудудлардаги барча масжидларнинг техник ва ёнғин хавфсизлиги талабларига мувофиқлиги, жумладан, иссиқ сув ҳамда иссиқлик энергияси билан таъминлаш тизимлари ва қозонхоналарни тўлиқ назоратдан ўтказишни тегишли масъулларга топширдилар. Шунингдек, янгидан бунёд этилаётган ва жорий таъмирланаётган жомеларда қурилиш-архитектура меъёрларига эътибор қаратиш зарурлиги алоҳида қайд этилди.

Шайх Нуриддин Холиқназар ҳазратлари келгyсида Избоскан туманидаги масжид таҳоратхонасида бўлгани каби бахтсиз ҳодисаларнинг олдини олиш, масжид маъмуриятининг масъулиятини ошириш, ҳар бир объект ва техник хизмат кўрсатиш қурилмаларига алоҳида жавобгар шахс тайинлаш юзасидан кўрсатмалар бердилар. Шунингдек, мутасадди ташкилотларнинг мунтазам назоратидан ўтказиб туриш муҳимлигини билдирдилар.
Мамлакатимизда жойлашган масжидларда хавфсиз шароит яратиш, иссиқ сув ҳамда иссиқлик энергияси билан таъминлаш талабларини назорат қилишга оид Диний идора буйруғини бажариш алоҳида таъкидланди.

Баён этилган топшириқ ва кўрсатмалар республиканинг барча худудларидаги имом-хатибларга ҳам етказилиб, ижроси назоратга олингани маълум қилинди.

Муҳокама қилинган масалалар юзасидан тегишли қарорлар қабул қилинди.

🔗 https://islom.uz/maqola/23476

🕋 @islomuz

#Ислом

Молик ибн Динор ва ғордаги киши

Молик ибн Динор раҳимаҳуллоҳ айтадилар: «Ҳажга бордим. Кенг саҳрода юрсам, оғзида нон бўлагини тишлаган қарғани кўриб қолдим. Ўзимга ўзим: «Бу қарға оғзида нон бўлаги билан учади. Бунинг бир сабаби бўлса керак» дедим-да, унинг ортидан эргашдим. Қарға учиб бориб, бир ғорнинг олдига тушди. Мен ҳам ўша ғорнинг олдига бордим. Қарасам, оёқ-қўллари боғланган бир киши турибди. Ҳар қанча уринса ҳам арқонни ечолмаяпти. Нон бўлаги эса, унинг олдида турарди. Мен ундан: «Кимсиз? Қайси шаҳардансиз?» деб сўрадим.

🔗 Тўлиқ ўқиш: https://islom.uz/maqola/23475

🕋 @islomuz

#Ҳикматлар

Солиҳа аёлнинг сифати

Ҳар қандай кичик ва катта масалаларда эри билан маслаҳатлашадиган, унинг рухсатисиз хонадонидан ташқарига чиқмайдиган, хонадон сирларини фош қилмайдиган аёл солиҳа аёл деб аталади, хўрланган аёл дейилмайди.

🔗 https://islom.uz/maqola/23474

🕋 @islomuz