#haqida
Marksizm maktabi (Marksizm, yoki Marksist nazariya)
Karl Marks va Fridrix Engels tomonidan asos solingan falsafiy, ijtimoiy va iqtisodiy nazariyalar yig‘indisidir. Ushbu maktab insoniyat jamiyatining rivojlanishini tarixiy materializm tamoyillari asosida tushuntiradi va ijtimoiy tuzumlar o‘zgarishini iqtisodiy ziddiyatlar natijasida sodir bo‘lishi bilan izohlaydi.
Marksizmning asosiy tamoyillariga quyidagilar kiradi:
1. Tarixiy materializm: Jamiyatning rivojlanishida asosiy omil moddiy ishlab chiqarish vositalari va ishlab chiqarish munosabatlari ekanligi ta’kidlanadi. Marksizmga ko‘ra, ijtimoiy-iqtisodiy tuzumlar (quldorlik, feodalizm, kapitalizm, sotsializm va kommunizm) ishlab chiqarish usulining o‘zgarishi bilan almashinadi.
2. Sinflar kurashi: Ijtimoiy taraqqiyotning asosiy harakatlantiruvchi kuchi sifatida sinflar o‘rtasidagi kurash ko‘riladi. Kapitalistik tuzumda bu kurash asosan burjuaziya (boy sinf) va proletariat (ishchilar sinfi) o‘rtasida kechadi.
3. Kapitalizm tanqidi: Marksizm kapitalizmni ekspluatatsiya tizimi deb ko‘radi, chunki unda ishchilar mehnatidan ortiqcha qiymat olinadi va bu qiymat kapital egalari tomonidan egallanadi. Bu tizim sinfiy ziddiyatlarni kuchaytiradi va oxir-oqibat inqilobga olib keladi.
4. Sotsializm va kommunizm: Marksizmga ko‘ra, kapitalizmning inqirozidan so‘ng sotsializmga o‘tish sodir bo‘ladi, bunda ishlab chiqarish vositalari davlat yoki jamoat mulkiga aylanadi. Kommunizm esa jamiyatning oxirgi bosqichi bo‘lib, unda sinflar, davlat va ekspluatatsiya yo‘q bo‘ladi.
Marksizmning ta'siri:
Marksizm XX asr davomida siyosiy, ijtimoiy va iqtisodiy hayotga katta ta’sir ko‘rsatdi. Unga asoslangan ko‘plab harakatlar va partiyalar tashkil qilindi. Ayniqsa, Sovet Ittifoqi va boshqa sotsialistik davlatlarning shakllanishida Marksizm nazariyalari muhim rol o‘ynagan.
Marksizm maktabi (Marksizm, yoki Marksist nazariya)
Karl Marks va Fridrix Engels tomonidan asos solingan falsafiy, ijtimoiy va iqtisodiy nazariyalar yig‘indisidir. Ushbu maktab insoniyat jamiyatining rivojlanishini tarixiy materializm tamoyillari asosida tushuntiradi va ijtimoiy tuzumlar o‘zgarishini iqtisodiy ziddiyatlar natijasida sodir bo‘lishi bilan izohlaydi.
Marksizmning asosiy tamoyillariga quyidagilar kiradi:
1. Tarixiy materializm: Jamiyatning rivojlanishida asosiy omil moddiy ishlab chiqarish vositalari va ishlab chiqarish munosabatlari ekanligi ta’kidlanadi. Marksizmga ko‘ra, ijtimoiy-iqtisodiy tuzumlar (quldorlik, feodalizm, kapitalizm, sotsializm va kommunizm) ishlab chiqarish usulining o‘zgarishi bilan almashinadi.
2. Sinflar kurashi: Ijtimoiy taraqqiyotning asosiy harakatlantiruvchi kuchi sifatida sinflar o‘rtasidagi kurash ko‘riladi. Kapitalistik tuzumda bu kurash asosan burjuaziya (boy sinf) va proletariat (ishchilar sinfi) o‘rtasida kechadi.
3. Kapitalizm tanqidi: Marksizm kapitalizmni ekspluatatsiya tizimi deb ko‘radi, chunki unda ishchilar mehnatidan ortiqcha qiymat olinadi va bu qiymat kapital egalari tomonidan egallanadi. Bu tizim sinfiy ziddiyatlarni kuchaytiradi va oxir-oqibat inqilobga olib keladi.
4. Sotsializm va kommunizm: Marksizmga ko‘ra, kapitalizmning inqirozidan so‘ng sotsializmga o‘tish sodir bo‘ladi, bunda ishlab chiqarish vositalari davlat yoki jamoat mulkiga aylanadi. Kommunizm esa jamiyatning oxirgi bosqichi bo‘lib, unda sinflar, davlat va ekspluatatsiya yo‘q bo‘ladi.
Marksizmning ta'siri:
Marksizm XX asr davomida siyosiy, ijtimoiy va iqtisodiy hayotga katta ta’sir ko‘rsatdi. Unga asoslangan ko‘plab harakatlar va partiyalar tashkil qilindi. Ayniqsa, Sovet Ittifoqi va boshqa sotsialistik davlatlarning shakllanishida Marksizm nazariyalari muhim rol o‘ynagan.