Yosh huquqshunos protsessualistlar

Маънавий зарарни қоплаш тартиби қандай?

Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик кодексининг 1021-моддасида маънавий зарар тушунчаси нима эканлигига ва у қандай тартибда қопланишига доир аниқ тушунтиришлар бериб ўтилган. Унга кўра зарарни қоплаш маънавий зарар уни етказувчининг айби бўлган тақдирда, зарар етказувчи томонидан қопланади, ушбу модданинг иккинчи қисмида назарда тутилган ҳоллар бундан мустасно.

Маънавий зарар уни етказувчининг айбидан қатъи назар, қуйидаги ҳолларда қопланади, агар:

— зарар фуқаронинг ҳаёти ва соғлиғига ошиқча хавф манбаи томонидан етказилган бўлса;

— зарар фуқарога уни қонунга хилоф тарзда ҳукм қилиш, қонунга хилоф тарзда жиноий жавобгарликка тортиш, эҳтиёт чораси сифатида қамоққа олишни ёки муносиб хулқ-атворда бўлиш ҳақида тилхат олишни қонунга хилоф тарзда қўлланиш, қонунга хилоф тарзда маъмурий жазо қўлланиш ва қонунга хилоф тарзда ушлаб туриш, шунингдек ҳар қандай қийноққа солиш ва бошқа шафқатсиз, ғайриинсоний ёки қадр-қимматни камситувчи муомала ҳамда жазо турларини қўллаш натижасида етказилган бўлса;

— зарар ор-номус, қадр-қиммат ва ишчанлик обрў-эътиборини ҳақоратловчи маълумотларни тарқатиш туфайли етказилган бўлса;

— қонунда назарда тутилган бошқа ҳолларда.

Маънавий зарар пул билан қопланади.

Маънавий зарарни қоплаш миқдори жабрланувчига етказилган жисмоний ва маънавий азобларнинг хусусиятига, шунингдек айб товон тўлашга асос бўлган ҳолларда зарар етказувчининг айби даражасига қараб суд томонидан аниқланади.

Зарарни қоплаш миқдорини аниқлашда оқилоналик ва адолатлилик талаблари эътиборга олиниши лозим.

Жисмоний ва маънавий азобларнинг хусусияти маънавий зарар етказилган ҳақиқий ҳолатлар ва жабрланувчининг шахсий хусусиятлари ҳисобга олинган ҳолда суд томонидан баҳоланади.

Маънавий зарар тўланиши лозим бўлган мулкий зарардан қатъи назар қопланади.

https://t.me/fuqarolikvaiqtisodiyprotsess

O‘zbekistonda taxminan 6 ming nafar advokat bor va har 6200 kishiga bitta advokat to‘g‘ri keladi. O‘sha olti ming nafar advokatdan 2600 nafari Toshkent shahrida

Qoraqalpog‘istonda o‘n to‘rt ming, Surxondaryoda yigirma ming, Namanganda o‘n besh ming aholiga bitta advokat bor.

“Daryo” falsafa doktori, advokat G‘ayrat Karomatov bilan sohadagi muammolarni muhokama qildi.

To‘liq maqola — bu yerda. Suhbat videosini esa mana bu havolada tomosha qilsangiz bo‘ladi.

https://t.me/fuqarolikvaiqtisodiyprotsess

🧷“Ўзбекистон – 2030” стратегиясини “Атроф-муҳитни асраш ва “яшил иқтисодиёт” йилида амалга ошириш бўйича давлат дастури ва уни тасдиқлаш тўғрисидаги Ўзбекистон Республикаси Президенти Фармони лойиҳалари ишлаб чиқилиб, кенг жамоатчилик муҳокамаси учун эълон қилинди

Прокуратура органлари ҳузуридаги жамоатчилик кенгашлари фаолиятини белгиловчи норматив-ҳуқуқий ҳужжат лойиҳаси.

Лойиҳада прокуратура органлари ҳузуридаги жамоатчилик кенгашларининг ҳуқуқий мақоми белгиланади.

https://t.me/fuqarolikvaiqtisodiyprotsess

🧷“Ўзбекистон – 2030” стратегиясини “Атроф-муҳитни асраш ва “яшил иқтисодиёт” йилида амалга ошириш бўйича давлат дастури ва уни тасдиқлаш тўғрисидаги Ўзбекистон Республикаси Президенти Фармони лойиҳалари ишлаб чиқилиб, кенг жамоатчилик муҳокамаси учун эълон қилинди


Суд экспертиза соҳасини янада такомиллаштириш мақсадида “Суд-экспертлик фаолияти тўғрисида”ги Қонунга ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш бўйича қонун лойиҳаси

Лойиҳада:

суд экспертларини тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш масалаларини такомиллаштириш;

нодавлат суд-экспертиза ташкилотларининг мақоми, уларга қўйиладиган талаблар, улар томонидан суд экспертизалари ва тадқиқотларини ўтказиш тартиб-таомилларини белгилаш;

нодавлат суд-экспертлик фаолиятини методик таъминлаш ҳамда тартибга солиш механизмини жорий этиш;

жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатларига асосан экспертлар томонидан мутахассис фикрини бериш;

махсус ваколатли органнинг ҳуқуқ ва мажбуриятларини белгилаш;

суд экспертлари томонидан қасамёд қабул қилиш ва касб-этика қоидаларини белгилаш;

суд-экспертлик фаолиятининг янада ишончлилигини ошириш мақсадида аккредитация ва валидация институтларини жорий этиш.

https://t.me/fuqarolikvaiqtisodiyprotsess

🧷“Ўзбекистон – 2030” стратегиясини “Атроф-муҳитни асраш ва “яшил иқтисодиёт” йилида амалга ошириш бўйича давлат дастури ва уни тасдиқлаш тўғрисидаги Ўзбекистон Республикаси Президенти Фармони лойиҳалари ишлаб чиқилиб, кенг жамоатчилик муҳокамаси учун эълон қилинди


Ишни судга қадар юритиш босқичига ахборот технологиялари жорий этиш бўйича норматив-ҳуқуқий ҳужжат лойиҳаси

Лойиҳада:

процессуал ҳаракатларни автоматик қайд этиш;

маълумотларни онлайн олиш имконини яратиш;

маълумотлар ўртасида тафовутлар юзага келишининг олдини олиш;

иш материалларини онлайн узатиш имконини яратиш;

жиноятларни квалификация қилишда сунъий интеллект технологияларидан фойдаланиш;

жиноят ишини қўзғатишни рад этишнинг ягона ҳисобини юритиш;

суд экспертизасини онлайн тайинлаш механизмлари белгиланади.

2025 йил ноябрь

https://t.me/fuqarolikvaiqtisodiyprotsess

🧷“Ўзбекистон – 2030” стратегиясини “Атроф-муҳитни асраш ва “яшил иқтисодиёт” йилида амалга ошириш бўйича давлат дастури ва уни тасдиқлаш тўғрисидаги Ўзбекистон Республикаси Президенти Фармони лойиҳалари ишлаб чиқилиб, кенг жамоатчилик муҳокамаси учун эълон қилинди

Судьялар мустақиллигини таъминлашда судьялар мақомининг ҳуқуқий асосларини янада такомиллаштиришга қаратилган “Судьялар мақоми тўғрисида”ги қонун лойиҳаси.

https://t.me/fuqarolikvaiqtisodiyprotsess

🧷“Ўзбекистон – 2030” стратегиясини “Атроф-муҳитни асраш ва “яшил иқтисодиёт” йилида амалга ошириш бўйича давлат дастури ва уни тасдиқлаш тўғрисидаги Ўзбекистон Республикаси Президенти Фармони лойиҳалари ишлаб чиқилиб, кенг жамоатчилик муҳокамаси учун эълон қилинди


Судьялар ҳамжамияти органларининг ҳуқуқий асосларини белгилаш мақсадида “Судьялар ҳамжамияти органлари тўғрисида”ги қонун лойиҳаси

https://t.me/fuqarolikvaiqtisodiyprotsess

🧷“Ўзбекистон – 2030” стратегиясини “Атроф-муҳитни асраш ва “яшил иқтисодиёт” йилида амалга ошириш бўйича давлат дастури ва уни тасдиқлаш тўғрисидаги Ўзбекистон Республикаси Президенти Фармони лойиҳалари ишлаб чиқилиб, кенг жамоатчилик муҳокамаси учун эълон қилинди

Судлар фаолиятига сунъий интеллект технологияларини жорий этиш, “SMART SUD” концепцияси асосида ишларни босқичма-босқич тўлиқ электрон шаклда юритиш амалиётини жорий қилиш.

Олий суд ҳузурида Ахборот технологиялари марказини ташкил этиш.

https://t.me/fuqarolikvaiqtisodiyprotsess

🧷“Ўзбекистон – 2030” стратегиясини “Атроф-муҳитни асраш ва “яшил иқтисодиёт” йилида амалга ошириш бўйича давлат дастури ва уни тасдиқлаш тўғрисидаги Ўзбекистон Республикаси Президенти Фармони лойиҳалари ишлаб чиқилиб, кенг жамоатчилик муҳокамаси учун эълон қилинди

Адвокатура тизимига ёш малакали кадрларни жалб этиш ва уларнинг адвокатлик фаолиятини амалга оширишда ҳар томонлама қўллаб-қувватлаш мақсадида Ўзбекистон Республикаси Адвокатлар палатаси ҳузурида “Ёш адвокатлар” жамоатчилик кенгашини тузиш таклиф этилмоқда.


https://t.me/fuqarolikvaiqtisodiyprotsess

❗️Суд ҳужжатлари ижросини кучайтириш: Қарзларни ундириш бўйича янги механизм!

Олий Мажлис Қонунчилик палатасининг мажлисида суд ҳужжатлари ва бошқа органлар ҳужжатларини ижро этиш тизимини такомиллаштиришга қаратилган қонун лойиҳаси биринчи ўқишда муҳокама қилинди ва қабул қилинди.

🔹 Ҳозирги ҳолат:
Айни пайтда амалдаги қонунларга мувофиқ, агар қарздорнинг мол-мулки ёки даромадлари бўлмаса, ижро иши тўхтатилади. Бу эса кўп ҳолларда турли эътирозларга сабаб бўлмоқда.

☑️ Киритилаётган ўзгаришлар:
▪️Мажбуриятлар реестрини жорий этиш: Қарздорнинг мол-мулки ёки маблағлари Мажбуриятлар реестрида аниқланган тақдирда, ижро иши қайта тикланади.

▪️Солиқ кодексидаги ўзгариш: Мажбуриятлар реестрига киритилган солиқ қарзлари учун пеня ҳисобланмайди.

👉 Мажбуриятлар реестри: Мажбуриятлар реестри Мажбурий ижро бюроси томонидан юритилади. Унда суд ҳужжатлари ва бошқа органлар ҳужжатлари бўйича ўз мажбуриятларини бажара олмайдиган қарздорлар ҳақидаги маълумотлар сақланади.

❓ Қарздор реестрга қандай киритилади?
▪️Агар қарздорнинг мол-мулки ёки маблағлари йўқ бўлса ва қарзни ундиришнинг имкони бўлмаса, бу ҳақдаги маълумотлар реестрга киритилади.

❓ Реестрга киритилгандан сўнг нима бўлади?
▪️Қарздорга нисбатан қўйилган барча чекловлар ўз кучида қолади:
— Мол-мулкни хатлаш;
— Чет элга чиқишни тақиқлаш;
— Ҳисобварақларни блоклаш.
👆Бу чекловлар қарз тўлиқ қоплангунгача сақланади.

☑️ Қарздорнинг мол-мулки ёки маблағлари аниқланса: Келажакда қарздорнинг мол-мулки ёки маблағлари топилса, ижро ҳаракатлари қайта тикланади ва қарзни ундириш жараёни давом этади.

👆Мажлисда депутатлар ушбу қонун лойиҳасини биринчи ўқишда маъқуллашди.


https://t.me/fuqarolikvaiqtisodiyprotsess

🔹O‘zbekiston fuqarosining biometrik pasporti;
🔹O‘zbekiston fuqarosining identifikatsiyalovchi ID-kartasi;
🔹haydovchilik guvohnomasi;
🔹tug‘ilganlik haqida guvohnoma;
🔹nikoh qayd etilganligi haqida guvohnoma;
🔹nikohdan ajralganlik haqida guvohnoma;
🔹transport vositasining ro‘yxatdan o‘tkazilganligi to‘g‘risida guvohnoma (texnik pasport, texnik talon);
🔹pensiya (nafaqa) guvohnomasi;
🔹fuqaroligi bo‘lmagan shaxsning yashash guvohnomasi (ID-kartasi);
🔹nogironlik to‘g‘risida ma’lumotnoma;
🔹transport vositasining majburiy sug‘urta (fuqarolik javobgarligi) bo‘yicha sug‘urta polisi;
🔹oliy, o‘rta maxsus, kasb-hunar va professional ta’lim olganlik to‘g‘risida davlat namunasidagi rasmiy hujjat;
🔹talabalik guvohnomasi;
🔹yakka tartibdagi tadbirkorning davlat ro‘yxatidan o‘tkazilganligi to‘g‘risida guvohnoma;
🔹o‘zini o‘zi band qilgan shaxs sifatida ro‘yxatdan o‘tganligi to‘g‘risida ma’lumotnoma;
🔹turar joy obyektlarining kadastr pasporti;
🔹jismoniy shaxsning shaxsiy avtomototransport vositasini boshqa shaxslarga boshqarish huquqini beruvchi ishonchnoma.

Ushbu hujjatlarning portaldagi elektron shakllari ham tan olinadi.

https://t.me/fuqarolikvaiqtisodiyprotsess

Энди шахсни тасдиқловчи ва бошқа ҳужжатларнинг электрон шакли ҳам расман тан олинади

1 июлдан шахсни тасдиқловчи ва бошқа ҳужжатларнинг my.gov.uz даги электрон шакли расман тан олинади. Уларнинг қоғоз нусхалари банкларда, нотариал идораларда, аэропорт, вокзал каби тегишли ҳужжатларни сўрайдиган ташкилотларда талаб этилмайди.

Бу президентнинг “Аҳолини ижтимоий қўллаб-қувватлашда “ижтимоий карта” тизимини жорий этиш чора-тадбирлари тўғрисида”ги қарорида назарда тутилган.

Ҳужжатга мувофиқ, “Рақамли ҳукумат” тизими идоралараро интеграциялашув платформаси доирасида шахсий ҳужжатларнинг унификацияланган рақамли сервислари жорий этилади.

https://t.me/fuqarolikvaiqtisodiyprotsess

Давоми..............
Чет мамлакатда жойлашган Ўзбекистон Республикаси консуллик муассасасида никоҳларини қайд этмоқчи бўлган Ўзбекистон Республикаси фуқаролари, агарда Ўзбекистон Республикаси оила қонунчилигида белгиланган никоҳ ёшига етмаган бўлсалар-у, консуллик муассасаси жойлашган мамлакат қонунчилигига кўра никоҳ ёшига етган бўлиб ҳисоблансалар ҳамда ушбу мамлакат (Аргентина, Бразилия) никоҳ тузиш шартларини никоҳ тузиш жойи қонунига ҳавола қилса, никоҳланувчилар ушбу мамлакатнинг ваколатли органларида никоҳларини қайд этиш ҳуқуқига эга бўладилар.

Бундай никоҳ Оила кодексининг 235-моддасига асосан, ҳақиқий деб тан олиниши керак. Аммо никоҳланувчилар томонидан Оила кодексининг 16-моддасида белгиланган якка никоҳлилик, қонунда кўрсатилган қон-қариндошлик даражалари ҳамда никоҳ руҳан соғлом фуқаролар ўртасида тузилиши шартларига риоя қилмаган ҳолда тузилган никоҳлар Ўзбекистон Республикаси ҳудудида ҳеч қандай юридик аҳамиятга эга бўлмайди.

Ўзбекистон Республикасидан ташқарида чет эл фуқаролари ўртасида бошқа давлат ҳудудида ўша давлатнинг қонун ҳужжатларига риоя қилинган ҳолда тузилган никоҳлар Ўзбекистон Республикасида ҳақиқий деб эътироф этилади. Бу ҳолатда, Ўзбекистон Республикаси оммавий тартибига, конституциявий тамойилларига зид равишда тузилган никоҳлар мамлакатимизда ҳақиқий деб эътироф этилиши мумкинми, деган савол келиб чиқади. Мазкур масала бўйича адабиётларда турли хил ёндашувлар мавжуд.

Тўғри, хорижий мамлакатда шу мамлакатнинг қонунчилиги асосида қайд этилган чет эл фуқароларининг никоҳлари, одоб-ахлоқ қоидаларига, умуман олганда, оммавий тартиб қоидаларига зид бўлса ҳам, Ўзбекистон Республикасида ҳақиқий деб тан олинади. Аммо Ўзбекистон Республикасида бундай никоҳлар юридик аҳамиятга эга бўла олмайди. Масалан, кўпхотинлилик ёки бир жинс вакиллари никоҳига йўл қўювчи мамлакат фуқароларининг бу каби муносабатлари Ўзбекистон Республикасида ҳуқуқий аҳамият касб этмайди.

https://t.me/fuqarolikvaiqtisodiyprotsess

Давлатимиз ҳудудидан ташқарида тузилган никоҳлар ҳақиқий деб ҳисобланадими?


Оила кодексининг 235-моддасида, Ўзбекистон Республикаси ҳудудидан ташқарида, бошқа давлат ҳудудида ўша давлатнинг қонунчилигига риоя қилинган ҳолда Ўзбекистон Республикаси фуқаролари ўртасида тузилган ҳамда Ўзбекистон Республикаси фуқаролари билан чет эл фуқаролари ёки фуқаролиги бўлмаган шахслар ўртасида тузилган никоҳлар, агар Оила кодексининг 16-моддасида (никоҳ тузишга: лоақал биттаси рўйхатга олинган бошқа никоҳда турган шахслар ўртасида; насл-насаб шажараси бўйича тўғри туташган қариндошлар ўртасида, туғишган ва ўгай ака-укалар билан опа-сингиллар ўртасида, шунингдек фарзандликка олувчилар билан фарзандликка олинганлар ўртасида; лоақал биттаси руҳият бузилиши (руҳий касаллиги ёки ақли заифлиги) сабабли суд томонидан муомалага лаёқатсиз деб топилган шахслар ўртасида йўл қўйилмайди) назарда тутилган никоҳ тузишга монелик қиладиган ҳолатлар бўлмаса, Ўзбекистон Республикасида ҳақиқий деб эътироф этилиши, шунингдек Ўзбекистон Республикасидан ташқарида чет эл фуқаролари ўртасида бошқа давлат ҳудудида ўша давлатнинг қонунчилигига риоя қилинган ҳолда тузилган никоҳларнинг ҳам Ўзбекистон Республикасида ҳақиқий деб эътироф этилиши белгиланган.

Ушбу модда мазмунига кўра, Ўзбекистон Республикаси фуқаролари чет мамлакатда Ўзбекистон Республикасининг шу мамлакатда жойлашган консуллик муассасасидан ташқари, ушбу мамлакатнинг ваколатли органларида ҳам никоҳларини қайд этишлари мумкин. Бундай никоҳларнинг шакли ва моддий шартлари никоҳ тузиш жойи қонунчилиги асосида ҳақиқий деб эътироф этилади. Аммо Ўзбекистон Республикаси фуқароларидан Ўзбекистон Республикаси Оила кодексининг 16-моддасида акс этган никоҳ тузишга монелик қилувчи ҳолатларга риоя қилиш талаб этилади.

Фуқаролик ҳолати далолатномаларини қайд этиш қоидаларига кўра, Ўзбекистон Республикаси фуқаросининг чет эл фуқароси ёки фуқаролиги бўлмаган шахс билан никоҳини қайд этиш, агар никоҳни қайд этиш консуллик муассасаси жойлашган ўша давлатнинг қонунлари билан тан олинганда, шунингдек ўша давлат ва Ўзбекистон Республикаси қатнашган битим ёки бу халқаро шартномаларга мувофиқ ҳоллардагина консул томонидан амалга оширилади.

Оила кодексининг 203-моддасига мувофиқ, Ўзбекистон Республикасининг чет элда доимий ёки вақтинча яшовчи фуқароларининг фуқаролик ҳолати далолатномаларини қайд этиш консул томонидан, Ўзбекистон Республикаси қонунчилигига мувофиқ амалга оширилади.

Оила кодексининг 235-моддасида кўзда тутилган, никоҳ тузиш жойига ҳавола, никоҳ қайд этилаётган мамлакатнинг никоҳ муносабатларини тартибга солувчи нормаарнинг жамига, яъни коллизион нормалари билан биргаликдаги ҳажмига ҳавола сифатида қаралади. Агарда ушбу мамлакат коллизион нормалари никоҳланувчиларнинг шахсий қонунига ҳавола қилса, шахсий қонун сифатида фуқаролик қонуни мезонини қўлловчи мамлакатлар қонунига асосан Ўзбекистон фуқаросига нисбатан Ўзбекистон Республикаси оила қонунчилигида назарда тутилган никоҳ тузиш шартлари қўлланади.

Демак, чет мамлакатда ушбу мамлакат оила қонунчилигига мувофиқ равишда диний расм-русумларга биноан ёки ушбу мамлакатда белгиланган бошқа шаклда қайд этилган Ўзбекистон Республикаси фуқаролари иштирокидаги никоҳлар Ўзбекистон Республикасида тан олинади.

Фуқаролик ҳолати далолатномаларини қайд этиш Қоидаларига мувофиқ, бошқа давлатда яшовчи Ўзбекистон Республикасининг фуқароси билан мазкур давлатнинг тегишли органларида никоҳни қайд эттирмоқчи бўлган ўша давлат фуқаросининг илтимосига кўра, консул никоҳни қайд этувчи ўша давлат органларига тақдим этиш учун ариза берувчи Ўзбекистон Республикаси фуқароси никоҳда турмаслиги ҳақида маълумотнома бериши мумкин.


Бундай маълумотномалар консуллик муассасаларида мавжуд бўлган маълумотлар асосида берилади. Агар консуллик муассасасида никоҳланувчи шахснинг оилавий аҳволи тўғрисида маълумотлар бўлмаган ҳолларда консул бу маълумотларни Ўзбекистон Республикаси Ташқи ишлар вазирлиги орқали Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлигидан олади.

https://t.me/fuqarolikvaiqtisodiyprotsess