CEEN

Gollandiyalik meteorologlar kuzatuvlar uchun ko‘ngillilarni (volontyor) jalb qilmoqda

Niderlandiya Qirollik Meteorologiya Instituti (KNMI) ob-havo kuzatuvlarini amalga oshirish uchun ko‘ngillilarni faol ravishda jalb qilmoqda. Ko‘ngilli kuzatuvchilar yog‘ingarchilik miqdorini o‘lchashda muhim rol o‘ynaydi. Ular har kuni o‘z bog‘ida yoki tabiatda ushbu o‘lchovlarni amalga oshiradi. Ko‘ngillilar to‘plagan ma’lumotlar KNMI tomonidan turli hududlardagi yog‘ingarchilik miqdori xaritalarini tuzishda qo‘llaniladi. Bu esa ob-havo prognozlarini tuzish va iqlim tadqiqotlarini olib borishda yordam beradi.

Tashkilot ma’lumotlariga ko‘ra, ko‘ngillilar oldin foydalanib kelgan qo‘lda ishlatiladigan yomg‘ir o‘lchagichlarning xizmat muddati tugagan. O‘lchov sifati kafolatlanishi uchun ular yangilanmoqda. Yangi yomg‘ir o‘lchagichlar Jahon Meteorologiya Tashkiloti (WMO) talablariga javob beradi va yanada qulayroq tuzilishga ega. Umuman olganda, ushbu yangilanish kuzatuvchilarga Niderlandiyadagi yog‘ingarchilik miqdori haqidagi qimmatli ma’lumotlarni yanada kengroq yig‘ishga imkon beradi.

KNMI eski va yangi qo‘lda ishlatiladigan yomg‘ir o‘lchagichlarini sinchkovlik bilan sinovdan o‘tkazdi. Shuningdek, keyingi 2 yil davomida 8 ta joyda ham eski, ham yangi yomg‘ir o‘lchagichlar yordamida o‘lchovlar olib boriladi va natijalar solishtiriladi. Bu KNMI ga yomg‘ir o‘lchagichlar orasidagi mumkin bo‘lgan farqlarni tushunish imkonini beradi.

Qo‘lda ishlatiladigan yomg‘ir o‘lchagich qor miqdorini ham aniq o‘lchaydi. Har kuni ertalab soat 9:00 dan oldin (yozda esa bir soat kechroq), 300 dan ortiq ko‘ngilli yomg‘ir o‘lchagichdan foydalanib, zarurat tug‘ilganda, chizg'ich yordamida qor qoplamining qalinligini ham o‘lchaydi. Shuningdek, ular do‘l yog‘gan-yog‘maganini ham qayd etadi. Ko‘ngillilar o‘z o‘lchov natijalarini har kuni raqamli formatda KNMI ga yuboradi.

@ceen_news

Joriy yilning fevral oyida O‘zbekiston aholisini qanday ob-havo kutmoqda?

Bu yil fevral oyi 6-7 kun davomida saqlanib taradigan quruq ob-havo bilan boshlanadi.

Ushbu davr boshida havo harorati kechalari 0-5 daraja sovuq, kunduz kunlari 3-8 daraja iliq atrofida bo‘ladi. 6-7 fevral kunlariga kelib, nisbatan iliqlashadi, kunduz kunlari havo 12-15 daraja iliqqacha, shimolda 5-8 daraja iliqqacha isiydi.

Keyinchalik, oyning oxirigacha, harorat kechalari 2-7 daraja iliqdan 3-8 daraja sovuqqacha, kunduz kunlari 10-15 daraja iliqdan 0-5 daraja iliqqacha, shimolda kechalari 2 daraja sovuq-3 daraja iliqdan 8-13 daraja sovuqqacha, kunduz kunlari 5-10 daraja iliqdan 0-5 daraja sovuqqacha o‘zgarib turishi kutilmoqda.

Respublika hududi bo‘yicha birinchi o‘n kunlik oxirida asosan yomg‘ir ko‘rinishidagi yog‘ingarchilik bo‘ladi. Ikkinchi va uchinchi o‘n kunliklarda har o‘n kunlikda 2-3 kundan yog‘ingarchilik (yomg‘ir, qor) bo‘lishi kutilmoqda.

Fevral oyida respublika hududi bo‘yicha oylik yog‘ingarchilik miqdori o‘rtacha ko‘p yillik qiymatlardan ko‘p bo‘lmaydi.

O'zgidromet

@ceen_news

🌊 O‘zbekiston, Tojikiston va Turkmaniston Qozog‘istonga 2025-yil apreligacha 11 mlrd. kub metr suv yuboradi

1,5 mlrd. kub metrdan ortiq suv Orol dengiziga tushadi, deb xabar bermoqda Qozog‘iston Suv xo‘jaligi va irrigatsiya vazirligi.

@ceen_news

Yomg'ir suvlaridan foydalansak...

Yomg‘ir suvidan foydalanib, bir kishi kuniga o‘rtacha 71 litrgacha ichimlik suvni tejashi mumkin. Hozir, bir kishining kunlik o‘rtacha suv sarfi 130 litrni tashkil etadi. Agar biz hozir toza ichimlik suv sarflayotgan ishlab chiqarish jarayonlari, maishiy, uy-xo‘jaligi, avtomobillarni yuvish kabilar yog‘ingarchilik suvi hisobidan bo‘lsa, mamlakat bo‘yicha sezilarli miqdorda toza ichimlik suv tejaladi.

Xorijiy davlatlarda yomg’ir suvidan keng foydalaniladi. Xususan, Avstraliya, Hindiston, Braziliya, Singapur va AQSH davlatlari yomg’ir suvini yig’ish va foydalanish bo’yicha uzoq yillik tajribaga ega. Bu davlatlarda ko’plab uy xo’jaliklari va korxonalar, davlat tashkilotlari yomg’ir suvidan foydalanishadi. Misol uchun, Turkiyada 2 ming kvadrat metrdan ortiq ko‘p qavatli uylar hamda yangi qurilayotgan binolarda yomg‘ir suvini yig‘ish tartibi belgilangan. Germaniyada Frankfurt aeroportida yig‘ilgan yomg‘ir suvi aeroportning ko‘kalamzorlashtirilgan hududlarining 60 foizini sug‘orish va texnik suv o‘rnini qoplash imkonini beradi. Avstraliyada esa yomg‘ir suvi shaharlarda 9 foiz, shahardan tashqarida 63 foiz suvga bo‘lgan talabni qondiradi.

@ceen_news

Global miqyosdagi eng muhim (xavfli) 10 ta ob-havo va iqlim hodisalari quyidagilar:

- 2024-yil sentabr oyida Sahroi Kabir choʻli 50 yil ichida kamdan-kam kuzatiladigan suv toshqiniga uchradi;
- “Yagi” supertayfuni koʻplab Osiyo mamlakatlariga zarar yetkazdi;
- Fors koʻrfazida yozgi jazirama odamlarning salomatligini xavf ostiga qoʻydi;
- Afrikaning janubiy hududlari oxirgi yuz yillikdagi eng kuchli qurgʻoqchilikni boshdan kechirdi;
- 2024-yilning aprel oyida Birlashgan Arab Amirliklarida oxirgi 75 yildagi eng kuchli yogʻin kuzatildi;
- Global harorat rekordi yana yangilandi, chunki iqlim tobora isib bormoqda;
- Kuz faslida Ispaniyada kuchli yomgʻir va suv toshqinlari yuz berdi;
- Kamdan-kam hodisa – 2024-yil 12-noyabr kuni Tinch okeanining shimoli-gʻarbiy qismida bir vaqtning oʻzida 4 ta tayfun kuzatildi;
- AQShning koʻplab hududlarida tornadolar va kuchli doʻl kuzatildi;
- Oxirgi yigirma yildagi eng kuchli geomagnit boʻron kuzatilib, noodatiy shimol yogʻdusi paydo boʻldi.

📝@ceen_news

2025-yilda jami ishlab chiqarilayotgan energiyada "yashil" energiya ulushi 26% ga yetkaziladi

So‘nggi yillardagi jadallik tufayli mamlakatimizning jami quvvatlarida “yashil” energiya ulushi 16 foizga yetdi. Bu yil uni 26 foizga chiqarish rejalashtirilgan. Buning uchun yana 3,5 gigavattli 16 ta yirik quyosh va shamol stansiyasi, 160 megavattli 5 ta yirik GES va 1,8 gigavattli energiya saqlash quvvatlari ishga tushiriladi.

Davlatimiz rahbari bunga qo‘shimcha yana 1 gigavatt quvvatli loyihalarni shakllantirish bo‘yicha ko‘rsatma berdi.

Shuningdek, davlat korxonalari, sanoat va xizmat ko‘rsatish majmualari hamda xonadonlarda quyosh panellari o‘rnatishni rag‘batlantirish davom ettiriladi. Bunga 2 trillion so‘m kredit ajratiladi.

Sirdaryo viloyati Boyovut tumanidagi 19-maktab tajribasi asosida bog‘cha, maktab va shifoxonalarda issiqlik nasosini joriy qilish ommalashtiriladi.

“Yashil iqtisodiyot” bu nafaqat toza energetikani rivojlantirish, balki tarmoqlarda energiya samaradorligini oshirish hamdir.

Bu yil kamida 6 foiz iqtisodiy o‘sish surʼatini saqlab qolib, yalpi ichki mahsulotni 125 milliard dollardan oshirish maqsad qilingan. Bunga erishishda omilkorlik va tejamkorlik juda muhim.

Shu bois Bosh vazir o‘rinbosari – iqtisodiyot va moliya vaziriga energiya samaradorligi hisobiga xarajatlarni 15-20 foizgacha qisqartirish va qo‘shilgan qiymatni ko‘paytirish bo‘yicha dastur ishlab chiqish topshirildi.

Davlatimiz rahbari resurs tejamkor iqtisodiyot modeliga o‘tish vaqti kelganini taʼkidladi.

Misol uchun, elektrotexnika, avtomobilsozlik, farmatsevtika va oziq-ovqat sanoatida 1 tonna energiya sarfiga to‘g‘ri keladigan qo‘shilgan qiymat kimyo, qurilish materiallari, to‘qimachilik tarmog‘idagidan 15-20 barobar yuqori.

Yuqoridagi sohalarda ham resurslarni tejash, kam energiya sarflab, ko‘p qo‘shilgan qiymat olayotgan tarmoqlarni rivojlantirish vazifasi qo‘yildi. Energiya isteʼmoli yuqori bo‘lgan 400 ta yirik sanoat korxonasi energiya auditdan o‘tkazilib, tejamkor texnologiyalar joriy qilinishi belgilandi.

Yaqin kelajakda rivojlangan davlatlar faqat “yashil texnologiya” asosida ishlab chiqarilgan mahsulotlarni oladi. Shu bois hozirdan bunga alohida eʼtibor qaratilmoqda. Bu yil ishlab chiqarish va infratuzilma loyihalarining 15 foizi, 2027-yildan 30 foizi, 2030-yildan 55 foizi “yashil” bo‘ladi. Kam uglerodli loyihalarni qo‘llab-quvvatlash uchun Yevropa tiklanish va taraqqiyot banki, Jahon banki va boshqa tashkilotlardan 300 million dollar resurs jalb qilinadi.

Energetika majmualarini barpo etishda 4 milliard dollarlik uskuna va butlovchi qismlar mahalliy korxonalarda ishlab chiqariladi. Bu orqali yirik loyihalarda “yashil komponent” ulushi 25 foizdan 31 foizga yetadi.

“Yashil makon” dasturi doirasida har yili 200 million tup daraxt ekilmoqda. O‘tgan 3 yilda 698 ta bog‘ va 316 ta jamoat parki tashkil etildi. Orol dengizining qurigan tubida qariyb 2 million gektarli butazor barpo etildi.

Buni davom ettirgan holda, bu yil ko‘chatchilikka ixtisoslashgan 18 ta o‘rmon xo‘jaligi tashkil qilinadi. Ularda “ilm-loyiha-amaliyot” tamoyili asosida genetik seleksiya ishlari kuchaytirilib, urug‘chilik laboratoriyalari, intensiv tajriba uchastkalari va “onalik” plantatsiyalari yo‘lga qo‘yiladi.

Ushbu xo‘jaliklarda joriy yilda 123 million tup ko‘chat tayyorlanadi. “Yashil olam” platformasi ishga tushirilib, ularni onlayn sotib olish yo‘lga qo‘yiladi.

Hududida daraxt ekkan, ishlab chiqarishda ekologik toza uskuna va materiallardan foydalanganlarga “yashil tadbirkor” maqomi beriladi. Bu tadbirkorlar reytingida ham inobatga olinadi. Ularga tashqi bozorlarga chiqishi uchun “yashil sertifikat” olish, bozor topishda har tomonlama yordam beriladi.

📝@ceen_news