Унинг асосий фойдали хусусиятларини кўриб чиқайлик.

⬇️ Қон босимини тушуради
Тадқиқотлар шуни кўрсатадики, шираси таркибидаги нитратлар юқори қон босимини тез тез ва сезиларли даражада пасайтиради. Максимал таъсирга тахминан 3–4 соат ичида эришилади ва бу таъсир суткагача сақланиши мумкин.

🛡️ Ҳужайраларни ҳимоялайди
Лавлагига ёрқин қизил рангини берувчи табиий пигмент бетанин бўлиб, у кучли антиоксидант хусусиятларга эга. Бетанин эркин радикаллар таъсирини камайтиради, ҳужайраларни шикастланишдан сақлайди ва иммунитетни мустаҳкамлайди.

🩸 Қон ишлаб чиқаришни кучайтиради
Лавлаги қадимдан камқонликка қарши восита сифатида қўлланиб келинган. Илмий тадқиқотлар шуни кўрсатадики, 200 грамм лавлаги таркибида тахминан 1,6 миллиграмм темир ва 100 микрограмм фолат мавжуд бўлиб, улар ритроцитлар ҳосил бўлишини ва қондаги гемоглобин даражасининг кўтарилишини таъминлашга ёрдам беради.

🔥Яллиғланишга қарши
Иккиламчи ўсимлик моддалари (бетаин, фенол кислоталари, флавоноидлар, сапонинлар) туфайли лавлаги кучли яллиғланишга қарши таъсирга эга.

🏋️‍♂️ Жисмоний қувватни оширади
Лавлаги шарбати кўпинча "табиий допинг" деб аталади: унинг таркибидаги нитратлар қон томирларини кенгайтиради ва мушакларнинг кислородга бўлган эҳтиёжини камайтиради. Лавлаги шарбатини истеъмол қилган спортчилар ўз натижаларини баъзан 2-3 фоизгача яхшилашлари мумкин.

🥦 Овқат ҳазмида кўмак беради.
Лавлаги клетчаткаларга бой бўлиб (2,4 г на 100 г), у овқат ҳазм қилиш ва ич қотишнинг олдини олиш, ундан халос бўлишда фойдалидир.

🪨Буйракларга ножўя таъсир этиши мумкин.
Лавлаги таркибидаги оксалатлар буйракда тош йиғилишига сабабчи бўлиши мумкин.

⚠️ Аллергик реакция хавфи.
Баъзи одамларнинг лавлагига аллергияси бўлиши мумкин. Агар у истеъмол қилинса, одам танасида қичиш, терида тошмалар ҳатто анапилактик шок каби аллергик реакцияларни бошдан ўтказиши мумкин.

📜 Келиб чиқиш тарихи
- Археологик маълумотларга қараганда, лавлаги (аниқроғи, унинг ёввойи шакллари) Европада неолит даврида, шунингдек Қадимги Мисрда ҳам ишлатилган бўлиши мумкин. Қадимги Юнонистонда (милоддан аввалги 300 йиллар атрофида) асосан лавлагини баргларини истеъмол қилишган, илдизи эса алоҳида қимматга эга бўлганлини учун, уни қуёш мабудаси Аполлонга бағишлаганлар.
- Гиппократ лавлаги барглари билан яраларни боғлаш учун тавсия этган, римликлар эса лавлаги иситмага қарши ва ични юритувчи восита сифатида қўллашган. Машҳур ошпаз Апиций лавлаги ҳақида ўз рецептларида ёзиб қолдирган.
- Дастлабки навлар чўзинчоқ бўлиб, сабзига ўхшаган, бугунги кунда бизга таниш бўлган думалоқ шакл эса ХВИ-XVII асрларга келиб шаклланган. Лавлагининг Европа бўйлаб тарқалишига Рим истилолари туртки бўлган, бироқ у кейинчалик, айниқса Марказий ва Шарқий Европада, янада оммалашиб, кўплаб анъанавий таомларнинг асосий таркибий қисмига айланади. Масалан, боршч ва ботвиня каби таомлар учун лавлаги асосий маҳсулот ҳисобланади.

♻️ Экологик хусусиятлари
🔹IFEU (Гейделбергдаги Энергетика ва экологик тадқиқотлар институти) томонидан ўтказилган тадқиқотларга кўра, кивининг CO₂-эмиссияси даражаси анча паст бўлиб, 100 грамм маҳсулот учун 30 граммдан кам миқдорни ташкил этади. Бу кўрсаткичга маҳсулотни етиштириш, ташиш, сақлаш ва қадоқлаш жараёнлари ҳам ҳисобга олинган.

🛒 Қандай танлаш ва сақлаш керак?
- Зич ва шикастланмаганини танланг.
- Салқин жойда (музлатгич ёки ертўлада) 2 ҳафтагача сақласа бўлади.