Azizbek Mukhtorov

#random_thoughts

While reading a philosophy, it seems to me every line has tons of logical approaches to know more about humanity (almost everything). It is getting exciting as you dive deeper.

I'm not a senior researcher or qualified doctor who does research and discovers something new on his own. As a "naive" in science, I think it is more about learning and memorizing the concepts that already were discovered.

In philosophy, they tell you a line that you have to discover or re-discover on your own. And the most surprising point is scientific truth works out for everyone. But in philosophy you define the truth which may work for only you.

That's why I sometimes prefer to read philosophy rather than science.

Bugun stoiklardan oʻqigan yoqtirgan iqtiboslarimni yozaman.

"Yetishmovchiligi bor odam kambag'al emas, ko'proq xohlayotgan asli kambag'aldir"

"O'rgatganing sari ko'proq o'rganaverasan"

"Bizni haqiqiy hayot emas, balki hayollarimiz qo'rqitadi"

"Biz nima bo'lishini hal qila olmaymiz, lekin unga munosabatimizni hal qila olamiz"

"Aslida umr qisqa emas, shunchaki biz uni ko'p isrof qilamiz"

"Taqdiringni sev (amor fati)"

"Insonlar bo'lgan istalgan joyda hali yaxshilik qilishga imkoniyating bor"

"Gapirganingdan ko'ra ko'proq eshit. Shuning uchun ham ikkita quloq, bitta og'zing bor"

"Unutma: sen har kuni o'lib boryapsan"


Sizga qayi biri yoqdi, yoki qay birini tushunmadingiz?

Biz bir-birlarimizga oynamiz

Oʻzimizda borini boshqalarda ham koʻramiz. 

Kimdadir bir yaxshi xislat yoki qobilyatni koʻrsak, katta ehtimol bilan u bizda ham bor.

Intizomli kishi, boshqalardagi intizomni koʻra oladi.

Samimiy kishi boshqalarda ham samimiyat topa oladi.

Ishtiyoqli kishi boshqalardagi ishtiyoqni seza oladi.

Buyuk kishilar boshqalarda ham buyuklikni koʻrgandi. (Rasulimiz, Shayximiz yorqin misol).

Kimdadir bir yomon xislat yoki xatoni koʻrsak, katta ehtimol bilan u bizda ham bor.

Yolgʻonchilar bir birlarini boshqalardan tezroq bilishadi.

Noluvchilar bir birlari bilan tez topib olishadi.

Negativ kishi faqat boshqalardagi kamchilikni koʻradi.

Gʻiybatchilar hamma joyda topishib ketishadi.

Qandayligingizni bilmoqchimisiz? Siz boshqalarda nimani koʻryapsiz?

Ingliz tili o'quv markazlarida eng ko'pi guruhlar beginner darajasida.

Youtube'da videodars playslist'larining eng ko'p ko'rilganlari boshidagilari bo'ladi. Playlist tugayvergach, ko'ruvlar soni ham kamayib ketaveradi.

Kitoblarning boshidagi 10 varag'i eng ko'p o'qiladi.

Kursdoshlarim bilan self-study guruh tashkil qilgandik. Boshida 11 edik, oxirida 2 kishi qoldik.

Boshlash jarayonning eng oson qismi. Yengni shimarib, yangi daftar, rangli ruchkalarlarni olib boshlashdan mazzasi bo'lmasa kerak.

Jarayondagi tezlik ham eng muhimimas ekan. Yakunlasa "katta gap" ekan.

"Kechagina boshqacha deyotganding-ku" deydi. O'z fikrini umrbod o'zgartirmaydiganlar aytasa kerak bu gapni.

Rivojlanayotgan, o'rganayotgan har bir kishi o'zgaradi. Qarashlari, go'yalari va odatlari o'zgaradi.

"Kechagina ko'chada ichib yurardi, bugun "mulla" bo'lib qoliptimi?" Ha, chunki ichish yomonligini bugun tushunib yetti.

"Kecha shu gapni noto'g'ri degandi, bugun teskarisini aytayaptimi?" Ha, chunki shu payti to'g'ri deb o'ylardi, noto'g'riligini bugun tushinib yetti. Tan oldi.

"Dushanbagi gapi seshanbaga to'g'ri kelymayapti" Ha, chunki u dushanbadagi odammas. U o'rgandi, o'zgardi.

O'rganishning yagona belgisi o'zgarish.

O'zgarishning ustidan kulayotganlar, o'rganishning ham ustidan kulyapti.

Kitoblar, kitoblar, kitoblar...

Qahvani rasmga olib, iqtibos yozishlar rosa urf boʻlgandi.

Hozir shunday urflar kitob bilan boʻlyapti. "Kitobmaniya" boshlandi, shekil. Oʻqish status uchun boʻlib qoldi.

Urfdagi kitoblarning koʻpchiligi bir tiyinga qimmat. Essiz qogʻoz, undan daraxt joyida turgani ma'qul edi.

Toʻgʻri, u kitoblardan ham xulosa olsa boʻladi: Oʻsha kitobni yoki muallifni qayta oʻqimaslik kerakligi haqida.

Yaxshi kitobni ajratishdagi eng muhim belgilarni aytaman:

1. Muallif yozgan mavzusida mutaxassis boʻlishi.

2. Muallifning asosiy ishi kitob yozish boʻlmasligi. Tirikchiligi kitob sotuvidan boʻlmasin. (Badiiy kitoblar istisno)

3. Muallif qancha kam kitob yozgan boʻlsa, shuncha yaxshi. Oʻzingiz bir varaq nimadir yozib koʻring, qanchalik qiyinligini bilasiz. Har oy yangi kitob chiqarayotgan yozuvchilarga qanday ishonsa boʻladi?!

4. Kitobda tadqiqotlar berilgan boʻlsa, orqasida asliga havolalar boʻlishi.

5. Kitob qancha oldin yozilgan boʻlsa, shuncha yaxshi.

Kitoblar soni cheksiz. Umr esa qisqa. Tanlab oʻqishga majburmiz.

Kimdir kitob rasmini storis qoʻyib, xulosalarini yozmagan boʻlsa. Katta ehtimol shunchaki status uchundir. Undaylarga chalgʻimang.

Koʻpchilik dam olishda. Kino koʻrishga vaqt va xohish bor. Oʻzim uchun eng zoʻrini tavsiya qilmoqchiman.

"Shawshank redemption (Shoushenkdan qochish)". Asar shunchaki afsonaviy. Chiqqandan beri IMDb boʻyicha birinchilikni bermay kelyapti.

Darslar va xulosalar boʻyicha koʻpchilik kitoblardan foydali. Kinoni nima haqidaligini ham ayta olmayman. Chunki koʻplab gʻoyalar markaziy qilib, mohirlik bilan yoritilgan. Umid, ozodlik, nafs, ta'lim, sevgi, harakat, siyosat kabi mavzularning eng nozik tomonlari ochib berilgan. Shu paytgacha 3 marta koʻrgan boʻlsam, 3 safar boshqa kinoni koʻrgandek boʻlganman.

Kinoda qiziq sujet, chiroyli grafika, hissiyotlarni oʻynuvchi sahnalar yoʻq. Sabrsiz odam koʻra olmaydi. 3 soatda koʻrib tugatsa boʻladi. Lekin magʻzini chaqish uchun 30 kun yetmasa kerak.

Kinoni diqqat bilan tomosha qiling. Har bir sahnasida ma'no yashiringan. Dialoglar, qahramonlar va voqealarni tahlil qilsangiz, anchagina bilim olsa boʻladi.

Alohida postda oʻzim olgan xulosalar haqida yozaman.

Ps. Oldindan aytib qoʻyay. Agar kinoni koʻrib, "qamoqxonadan qochish haqida ekan" desangiz, hech narsani tushunmapsiz...

"Mastery" degan kitobni oʻqiyapman. Kitob qanday qilib oʻz ishida eng mahoratli boʻlish haqida. Shundagi bir fikrni tahlil qilib bermoqchiman.

Mahoratli boʻlish uchun bir nechta shartlar berilgan ekan. Eng birinchisi oʻz ishini yaxshi koʻrish.

Nega bilim emas? Tajriba emas? Nega ayanan eng muhim shart - yaxshi koʻrish?

Koʻp ishlasak charchaymiz. Charchasak harakat kamayadi. Harakat kamayishi bilim va tajriba ortishini sekinlashtiradi. Bilim va tajriba mahoratli qiladi.

Ishni yaxshi koʻrsak, u ish emas hobbidek boʻladi. Hobbilar charchash uchun emas, dam olish uchun qilamiz. Hobbilarni soatlab, kunlab qilaveramiz. Harakatimiz koʻpayadi. Harakat shu ishda bizni mahoratli qiladi.

"Ishini yaxshi koʻrgan, bir kun ham ishlaymaydi" degan gap ham bor edi.

Shunday ishni toping, u boshqalar uchun ish siz uchun oʻyindek boʻlsin. Atrofdagilaringiz "qanday qilasan shuni qiyin-ku" "Sabring qanday chidaydi" "Shuning nimasi qiziq" "Sen shu ishni zoʻr qilasan, menda ummuman oʻxshaymaydi" deb aytadigan ishlarni toping. Koʻpincha shular siz rostan mahoratli boʻladigan ishlar boʻladi.

Fikringiz juda muhim. Nima deb oʻylaysiz men qaysi ishda eng mahoratli boʻla olaman?

Life is a single player game.

You play with yourself:

You should force yourself to do something.

You should make yourself happy.

You should punish yourself.

You should motivate yourself.

You should award yourself.

If you are self-motivated, you will not need any piece of external motivation.

If you punish yourself, you will not do anything against your own conscious rules.

You and you alone, responsible for everything that you feel and think.

"Hammasi ketarkan, xotiralar qolarkan"

2019 - Kelajagda "kimdir" boʻlishim, jamiyatda biror vazifa bajarishim kerak ekanini tushungan yilim. Hayotimdagi jiddiy qarorlardan birini ilk marta mustaqil qabul qilgandim.

2020 - ilm-fanga, raqobatli dunyoga kirib keldim. Bu yil tez oʻtgandi. Covid paytlari edi. Xotiralar kam.

2021- sterotiplarim buzilishi boshlangandi. Ma'suliyat, intizom kabilar tushuna boshlangan paytlar. Qiymati yuqori boʻlgan hayot darslarni o'rgana boshlagan yilim. Oʻzimdagi muhim qobilyatlarimni shakllantirgandim. Qoʻlimdan ko'p narsa kelishini tushungandim.

2022- shu paytgacha yashagan eng "uzun" yilim. Bu yilda 365 kun emas, 1000 kun yashagandekman. Chunki xotiralarga boy yil. Yangi insonlar, yangi joylar. Bu yilimda olgan ilmiy va hayotiy darslarim qiymatini pulga  tenglashtirib boʻlmasdi.

2023-shaxsiyatimni rivojlantirishga jiddiyroq qarab boshladim. Odatlar, dunyoqarash, kuzatayotgan odamlar, hatto shu paytigacha qilingan orzularim oʻzgargan payt. Intizom, ma'suliyat tushunchalari chuqur tushunilgan davr. Shaxsiyatdagi eng katta oʻzgarishlar shu yili boshlangandi.

2024- amaliy ishlar yili. Shu paytgacha olgan nazariy bilimlar va koʻnikmalar amaliy qoʻllanilib boshlangan yil. Tajriba yigʻish davri. Bu yilda oʻzimni yanada yaxshiroq tanidim.

Oʻylab qarasam shu oʻtgan 5 yillim ichida "eng koʻp yashaganim" 2022-yil boʻlgan ekan. Xotiralar koʻpligi tufayli. Vaqt tez oʻtayotganini aytayapmiz. Aslida vaqt oʻsha, shunchaki yangi xotiralar qilmay qoʻydik.

Hammasi oʻtib ketarkan. Orqaga bir qarasa faqat xotiralar qolganini koʻrar ekan odam. Shunday ekan, xotiralar uchun yashaylik.

Hamma o'rganishi kerak bo'lgan ilmlar (4-qism)

Psixologiya.

Falsafada odam o'zini o'rgansa, psixologiyada boshqalarni ham o'rganadi.

Psixologiya orqali odam o'zida empatiya rivojlantiradi. Empatiya- boshqalarni tushuna olish qobilyati. Boshqaning o'rniga o'zini qo'yib ko'ra olish qobilyati.

Bu orqali boshqalar nima istayotganini tushunish mumkin.

Odamlar qanday o'ylaydi. Qanday qaror qabul qiladi. Inson miyasi qanday ishlashi haqidagi fundamental bilimlar aynan shu qismda o'rganiladi.

Bu bilimlar orqali yashash ancha osonlashadi. Odamlardan nimadir ola olish uchun, birinchi ularga o'zlari istayotgan narsani bering. Buning uchun ular nima istayotganini tushunish kerak bo'ladi.

Marketing, biznes, liderlik, o'qtuvchilik, tushunish va tushuntirish kabi soha va ko'nikmalar aynan shu fan asosida yotadi.

Odamlarni o'rganish uchun kitob varaqlash shart emas. Atrofdagi voqealarni ozgina tahlil qilsa bo'ldi.

Hamma oʻrganishi kerak boʻlgan ilmlar (3-qism)

Tarix.

Oʻtgan har qanday voqea - tarix.

Tarixni oʻrganish - oʻtgan har qanday voqeani tahlil qilish. Oʻz oʼtmishini, xatolarini, boshqalarning xatolarni oʼrganish. Xatolar kelajakda takrorlamaslik uchun oʻrganiladi.

Tarixni yaxshi bilgan kelajakni ham toʻgʻri tahmin qila oladi.

Insoniyat shu paytgacha tarixdan yaxshiroq ustoz koʻrmagan, koʻrmasa ham kerak.

Bu "ustoz"ning darslari qimmat turadi. Narxi odamlarning joni, moli, vaqti bilan toʻlangan.

Amir Temurning nechanchi yil tugʻilganini bilish tarixni oʻrganish emas. Qilgan toʻgʻri ishlari, davlat boshqaruv tizimini oʻrganish-tarix.

Bir xil xatoni qayta-qayta qilmaylik. Bir xil toʻgʻri harakatni qayta-qayta kashf qilmaylik. Tarixni oʻrganaylik.

Hamma oʻrganishi kerak boʻlgan ilmlar (2-qism)

Matematika.

Bu fan raqamlarni o'rgatmaydi, fikrlashni o'rgatadi.

Kuchli matematik istalgan fanni qoyillatadi.

"Tangenes, katangeneslarni hayotda ishlatmasam, nima qilaman o'rganib?" derdim. Ahmoqona fikr boʻlgan ekan. Undan maqsad tangenesni hayotda ishlatishmas ekan, fikrlashni o'rganish ekan.

Fikrlashni men eskidan bor boʻlgan ma'lumotdan yangisini oʻylab topish deb tariflardim.

Agar oʻqilishi kerak boʻlgan yagona fan boʻlganda, shubhasiz u matematika boʻlardi.

Hamma o'rganishi kerak bo'lgan ilmlar (1-qism)

Yangi rubrika boshladim. "Hamma o'rganishi kerak bo'lgan eng zarur ilmlar" deb nomladim. Millatidan, kasbidan, dinidan, jinsidan, yoshidan qatiy nazar hamma o'rganishi kerak bo'lgan ilmlarni aytmoqchiman.

Eng muhimidan boshlayman - falsafa. Falsafa fan emas, undan ancha kattaroq tushuncha...

Kimyoda moddalar o'rganilsa, falsafada inson o'zini o'rganadi.

Insonni bir daraxt desak, ilidiz - insonning falsafasidir. Yashash tarzi, hayotdagi qarorlari, insoniy sifatlari, tanlagan kasbi, fikr va g'oyalari- daraxt shoxlaridir. Shoxlarining o'sishi ilidiziga bog'liq bo'lgandek, inson umri ham shaxsiy falsafasiga ustiga quriladi.

Biologiyani o'qitishdan maqsad jamiyatga olim tayyorlash bo'lsa, falsafadan maqsad jamiyatga foydali fuqora tayyorlashdir. Amerika top universitet ta'limidan maqsadi ham foydali fuqora chiqarish. Bitiruvchilar oladigan mutaxassislik esa shunchaki bonus.

Qisqa qilib aytganda falsafa o'zlikni o'rgatadi. U orqali odam to'g'ri yashashni o'rganadi.

P.s. Faqat iltimos, bizning mahalliy institutlarda o'tiladigan ikki para "falsafa"ni haqiqiy falsafa bilan chalkashtirib yubormang.

Teskari mexanizmlar

Nafsni qancha toʻydirganingiz sari shuncha och qolaveradi.

Bekor yotganingiz sari charchayverasiz.

Koʻp ishlaganingiz sari energiya koʻpayib ketaveradi.

Ehson qilaverganingiz sari pulingiz koʻpayaveradi.

Boriga shukur qilaversangiz undan ham koʻproq beraveradi.

Bilim berganingiz sari bilmingiz koʻpayaveradi.

Boshqalarni baxtli qilaverganingiz sari oʻzingiz baxtli boʻlaverasiz.

Qancha koʻp bilim olsangiz, keyingilarini olish shuncha tez va osonlashaveradi.

P.s. post ko'rganlarim va tushunganlarim asosida yozildi.

Ko'p so'z = muvaffaqiyatli hayot

Tadqiqotda aytilishicha, bolaning (1-3 yosh) kelajakdagi moddiy, ma'naviy va baxtlilik darajasi uning so'z boyligi bilan o'lchanadi. Ya'ni qancha ko'p so'z bilsa u shuncha muvaffaqiyatli bo'ladi degani.

Sababi, biz so'zlar bilan bilan fikrlaymiz. Biz jarayon yoki buyumning nomlanishini bilsagina uni tassavur qila olamiz. Biz tassavur qila olsagina tushunamiz. Qancha ko'p narsani tushunsak, shuncha to'g'ri fikrlaymiz. To'g'ri fikrlar muvaffaqiyatli hayotni ta'minlab beradi.

Bolaning uch yoshigacha tarbiyasi bilan chuqur shug'ullanish kerak. Aynan shu davrda kitob o'qib berish kerak. Maqsad kitobning mazmunini tushuntirib berish emas, bolani so'z boyligini oshirish. Tassavur qilish qobilyatini kuchaytirish.

Bola bilan iloji boricha ko'p muloqat qilish kerak. Savollarining har biriga javob berish kerak.

Bunday e'tibor bolaning so'z boyligini karrasiga oshiradi. So'z boyligi oshgan bola tengdoshlaridan ancha oldinga o'tib ketadi.

Bola tarbiyasi bilan shug'ullanuvchi inson bo'lsangiz sizga ikkita kitob tavsiya qilmoqchiman. M.Ibukaning "Kindergarten is too late" va D.Suskindning "Thirty million words". Yuqoridagi fikrlarim shu kitoblar xulosasidan.

P.s: "Kindergarten is too late" kitobi adashmasam o'zbek tiliga "uchdan keyin kech" deb tarjima qilingan. Suskindning kitobining o'zbek tilidagisini topa olmadim.

Ta'tilim boshlandi. Vaqtincha ijtimoiy faol emasman. Boshqalar bilan muloqat uzulganda miya gaplashishga odam qidiradi. Atrofida hech kim bo'lmagach o'zini topadi.

Bu ko'pincha zavqli bo'lmaydi. Lekin ancha chuqur va qiziq bo'ladi. Eng zo'r fikrlarni o'zidan eshtisha boshlaydi odam. Miya fikrlar paydo qilishga qiladi-yu, tartiblashga qiynaladi. Yozish bilan bu ishni qoyillatsa bo'ladi.

Xullas, menda qo'shimcha vaqt bor. Foydali bo'lsin deb har kuni yozmoqchiman. O'zim uchun foydali bo'lishi aniq. Balki sizlarga ham nafi tegib qolar, kuzatib ko'ring.

30 kun har kuni post yozmoqchiman. Ko'ramiz, har kun ulashishga arziydigan ma'lumot topa olarmikan. Sabr bilan yoza olarmikinman.

Sezyapsizmi? Oʻzbekistonda hamjamiyatlat va yopiq klublarning faoliyati koʻpayishni boshladi. Buni influencer biznesmenlar boshlab berishdi (Abdussator akani "Maqsad", Aziz akani "Parallel Muhit" va shunga oʻxshash boshqalar). Klubdagilar asosan bir birini rivojlantirishadi. Tadbirlar, uchrashuvlar, oʻquv seminarlar kabi birlashtiruvchi networking eventlar qilishadi. Birlashish - har doim foydali boʻlgan. Shuning uchun yer yuzida davlat, mahalla, oila kabi tushunchalar bor.

Yildan yilga bunday yopiq klublar koʻpayib boraveradi. Mavzu va odamlar qamrov doirasi qisqarib boraveradi. Hozir shaxsiy rivojlanuvchilar uchun hamjamiyat boʻlsa, keyingi borib mavzu doirasi qisqaradi. Hozir faqat biznesda boʻlsa keyinchalik science, sportga oʻtib boshlaydi.
Masalan, oftalmologlar hamjamiyati, biologlar yopiq klubi, voleybolchilar klubi, pazanda qizlar yopiq klubi va hokaza kabi.

Qaysidir yili bu tendensiya ham pickka chiqadi. Hamma joyda pulli yopiq klub, hamjamiyat degan gaplar koʻpayadi. Oʻsha paytgacha shunga oʻxshash yopiq klublarga a'zo boʻlvolish kerak. Hozir ancha arzon, keyinga borib sifatli klublarniki qimmatlashadi. Yoki ikkinchi yoʻli oʻzingiz shunday klublar  tashkil qilsangiz boʻladi. Boshlanishiga maqsadi siznikiga oʻxshash kam sonli odamlar bilan. Keyinchalik odam soni ham koʻpayib ketaveradi.

Maksimum birlashishga harkat qilaverish kerak. Yolgʻiz qolib ming zoʻr boʻlganingiz bilan, birlashganlar yutib ketaveradi.

Poygadagi eng hotirjam ishtirokchi qaysi boʻladi, bilasizmi?

Yoʻq, poygada hotirjam ishtirokchi boʻlmaydi.

Birinchi ketayotgan orqasidagi yetib olishidan havotirda boʻlsa, oxiridagi esa oxirida tugalashdan havotirda boʻladi. Poyga tugamaguncha hech qaysisi hotirjam boʻla olmaydi.

Odamlar shunday poygalarda oʻynashmoqda. Status poygalari aytayapman. Bunda ishtirokchilar soni milliardga yetadi. Poyga "Kim zoʻrroq? Kim boyroq? Kim baxtliroq?" degan savollarga javob topish uchun oʻynaladi.

Hamma poygadagidek bunsida ham 'Finish' chizigʻi boʻladi. U qabr bilan belginadi. Bu oʻyinda hotirjamsizlik oʻlgancha davom etadi. Bunda hech kim yutmaydi, hamma yutqazadi.

Lekin aniq yutishning bir yoʻli bor. Oʻynamaslik. Eng zoʻr poygalarda eng mazza qiladiganlar tomashabinlar boʻladi.

Yuilmaydigan poygada oʻynamang. Yaqinlaringiz oʻynayotgan boʻlsa, chiqarishga urining. Poygani toʻxtatishga urinmang, barbir qoʻlingizdan kelmaydi. Bu oʻyinda siz tomoshabin boʻling.

Unutmang, hotirjamlik - baxtning asosi hisoblanadi.

@azizbekmuxtorov_blog

"Koʻnglim sezyapti... bolam" deb boshlagan onamning har bir gaplari toʻgʻri boʻlib chiqqan ekan...

Menikidan yuzta aql boʻlsa ham, onamning bir koʻnglichalik bila olmas ekan...