Aspiron

#ibora

Amma-xola yigʻilib dangona qilur, boʻlib ololmay hangoma qilur

Dangona – ov, uloqchi keltirgan uloq goʻshti, xullas, gʻoyibdan qoʻlga kirgan, oʻrtaga qoʻyib baham koʻriladigan narsa. Bundan tashqari, bir necha kishi oʻrtada pul yigʻib, mol olib soʻyib, goʻshtini boʻlib olishini ham; oʻgʻri va qaroqchilar topgan oʻljalarini oʻzaro oʻrtada boʻlishib olishlarini ham “dangona” deydilar.

Maʼnosi: amma-xolalar ota-onadan qolgan merosni tinchgina, hamjihatlik bilan boʻlishib ololmay, bir-birlari bilan kelishmay, nari-beri gap – hangomaga boradilar, yaʼni urush-janjal chiqaradilar.

Manba: “Maʼnolar maxzani”

@aspiron_az

#fakt

Ayamajuz – olti kun, qahr aylasa qattiq kun

Ayamajuz – ayyomi ajuz (arabcha ajuz – kampir) kunlari. Oʻrta Osiyo xalqlari qishni 90 kun hisoblab, “toʻqson” deb ataganlar. Yana bunga ehtiyot yuzasidan 10 kun qoʻshib, yuz kunga toʻlgʻazib, “sad pok” deb yuritganlar. Toʻqson hozirgi hisob boʻyicha 13-dekabrdan 13-martgacha boʻlgan davrga toʻgʻri keladi. Shu toʻqson kunning oxirgi olti kunida qattiq sovuq boʻlib, yer yaxlaydigan odati bor (baʼzi yillarda sovuq boʻlmay ham oʻtadi). Ana shu 6 kunni “Shasha” deb ham, “Ayamajuz” deb ham ataganlar.

Abu Rayhon Beruniy “Qadimgi xalqlardan qolgan yodgorliklar” asarida shubot (fevral) oyi haqida shunday yozadi: “Shu oy ichida “kampir kunlari” boʻlib, uning boshi yigirma oltinchi shubotdir. U ketma-ket yetti kun boʻladi. Yil kabisali boʻlsa, toʻrt kuni shubotdan, uch kuni ozor oyidan boʻladi. Yil kabisali boʻlmasa, uch kuni shubotdan, toʻrt kuni ozordan boʻladi...

Qadimgilar hikoyasicha, bu kunlarning “kampir kunlari” deb atalishining sababi shuki, bularni xudo oʻz kitobida “yetti kecha va sakkiz nahs kun” (Qurʼon. Al-Haaqqoh surasi, 7-oyat) deb bayon etgan. Od qavmi shu kunlarning qattiq sovuq shamoli, girdoblari va dahshatlari bilan halok boʻlgan. Ular jumlasidan bir kampir tirik qolib, halok boʻlganlarga marsiya aytib, yigʻlagan. Shuning uchun bu kunlar “kampir kunlari” deb atalgan.

Baʼzilarning gumonicha, shu kunlarning “kampir kunlari” deb atalishiga sabab shuki, bir kampir havoning isiganini koʻrib, paxtalik kiyimini yechib tashlagan va shu kunlarning sovugʻida vafot etgan.

Baʼzi arablar gumonicha, “kampir kunlari”ning bunday deb atalishiga sabab, bu kunlar qishning “kampiri”, yaʼni oxiridir”.

Variantlari:

– Ayamajuz olti kun, olti oy qishdan qattiq kun
– Ajum momo olti kun, sakanglasa – sakkiz kun, toʻqanglasa – toʻqqiz kun
– Yozning pashshasidan ehtiyot qil, qishning – shashasidan

Toʻqson, bir kunimcha yoʻqsan degan maqolni esa xalq ayamajuz tilidan aytgan.

Manba: “Maʼnolar maxzani”

@aspiron_az

#fakt

Boliviyada Salar de Uyuni deb ataluvchi qurib qolgan va dunyodagi eng katta (maydoni 4000kv. mil) sho‘r ko‘l bor. Uning suvi yuqori chiqqanda shunchalik tiniqlashadiki, aynan shu aks ettirish qobiliyati bois koinotdagi ilmiy asbob-uskunalarni kalibrlashda ko‘ldan foydalaniladi. Mazkur ko‘l dunyo bo‘yicha litiy ishlab chiqarilishining yarmini ta’minlaydi.

@aspiron_az

#fakt

Braziliyada oila bilan ovqatlanish - madaniyatning muhim qismi, shuning uchun maktablar ertalab soat 07:00 da boshlanadi va tushgacha tugaydi, shunda bolalar ota-onalari bilan tushlik qilishlari mumkin boʻladi.

@aspiron_az

#fakt

Aka-uka Grimmlarning ertagi chin bo'ldi

Aka-uka Grimmlarning "Bremen musiqachilari" ertagi ko'pchilikka tanish.
Xo'jayinlarining o'ziga yomon munosabatda bo'lganidan bezgan eshak, it, mushuk va xo'roz bir yoqadan bosh chiqarib, Bremenga borib musiqachi bo'lishga ahd qilishadi. Ular bu voqea tufayli qalin do'st bo'lishadi va bir-biridan ajralmaydi. AQShning Kolorado shtati Boulder qishlog'ida yashovchi bir odam ushbu ertakdagi voqealarni haqiqatga aylantirdi. U it, mushuk va sichqonni do'st qilishning uddasidan chiqdi. O'zining aytishcha, u bu hayvonlarni tug'ilishi bilan birga parvarishladi. Aslida tabiatda bir-biriga dushman bo'lgan sichqon, mushuk va it qalin do'stga aylanishdi. Bu odam hozirda bu g‘ayritabiiy do'stlikni insonlarga tomosha qildirmoqda. Kuchuk ustida mushuk, mushukning ustida sichqon, ular shu tariqa sayr qilishib, yaxshigina pul ishlamoqda.

Siz bu ertakning "Susambil" nomli variantini ko‘proq eshitgansiz.

@aspiron_az

Comebackiston🇺🇿

Good Bellingem!

Kechikkan post😁

@aspiron_az