Arxeologiyauz

Айтгандай. 2024 йилда Nature'да туркология бўйича мақола чиқди. Мақола қандайдир инновацион нарса ҳақида эмас — эски туркий ёзма манбалардан бири ҳақида.

Йилдиз техника университети тадқиқотчиси Хайруллаҳ Кяҳьянинг мақоласи Хива хони Абулғози Баҳодирхоннинг "Шажараи Тарокима" китобида ўғуз қабилалари миграциясини этномаданий ва социологик ўрганишга бағишланган.

Олим "Шажараи тарокима" таҳлили асосида ўғузлар миграциясига сабаб бўлган асосий омилларни келтиради:

- истиқодий қийинчилик;

- жазодан қочиш;

- ҳарбий юришлар;

- ҳукмдорларнинг кўчириш сиёсати.

Бу кўчишлар учта асосий натижага олиб келган:

- янги этник гуруҳларнинг шаклланиши;

- янги давлатларнинг ташкил топиши;

- янги ҳудудларда демографик ўзгаришлар.

Ўғузлар янги ўрнашган ҳудудларида интеграциянинг уч асосий моделидан фойдаланган:

- селектив киришим модели — мигрантлар фақат маълум соҳаларга уйғунлашган (масалан, ҳарбий соҳага);

- сегрегация модели — ўғузлар этник ўзига хосликни сақлаб, бошқалардан ажралиб олган;

- мультимаданий модель — бошқа маданиятлар билан яқиндан алоқа қилган.

Хуллас, битта ўрта аср манбасидаги маълумотлар замонавий этномаданият ва жамиятшунослик методлари орқали ўрганилиши натижасида оригинал тадқиқот вужудга келган ва Nature'да чоп этилишга лойиқ кўрилган.

Hayrullah Kahya. The ethnocultural and sociological analysis of migrations documented in Shajara-i Tarākima (Turkmen genealogy)

@AsanovEldar