AGRO LABORATORIYA|XOLDOROV_SH


Channel's geo and language: Uzbekistan, Uzbek
Category: Blogs


Yerdan foydalanuvchi tomorqa egalari, dehqonlar, fermerlar va klasterlar uchun
-Tuproq, O'simlik, Sug'orish suvi laboratoriya tahlili
- Agro Konsalting
📧 @agrolaboratoriya_admin
📮 sh.m.xoldorov@gmail.com

Related channels  |  Similar channels

Channel's geo and language
Uzbekistan, Uzbek
Category
Blogs
Statistics
Posts filter


🌍 Azotli o‘g‘itlar va issiqxona gazlari chiqindilari

Azotli o‘g‘itlardan foydalanish nafaqat qishloq xo‘jaligi uchun foydali, balki iqlimga ham jiddiy zarar yetkazmoqda. 2018-yilda azotli o‘g‘itlar tufayli hosil bo‘lgan issiqxona gazlari chiqindilari quyidagicha bo‘lgan:

🔹 Azot oksidi (N₂O) – Tuproqdagi azotli o‘g‘itlardan foydalanish natijasida:
- 576.3 million tonna CO₂-ekvivalent gaz chiqindisi.

🔹 Karbonat angidrid (CO₂) – O‘g‘it ishlab chiqarish va transport jarayonlaridan:
- 468.3 million tonna CO₂ gaz chiqindisi.

💡 Tahlil:
Azotli o‘g‘itlar qishloq xo‘jaligida unumdorlikni oshirsa-da, ularning ishlatilishi iqlim o‘zgarishiga katta hissa qo‘shmoqda. Tuproqdan nitrifikatsiya oksid ajralib chiqishi va ishlab chiqarish jarayonidagi karbonat angidrid chiqindilari iqlimga salbiy ta’sir ko‘rsatadi.

AGROLABORATORIYA-ILM BILAN

©️Shovkat_Xoldorov

Bizni ijtimoiy tarmoqlarda kuzating👇
💬Telegram| 💬Facebook|
📷Instagram| 📺Youtobe|


Tuproqsiz kartoshka o‘stirish usuli
1. Aeroponika nima?
Aeroponika – bu o‘simliklarni, jumladan, kartoshkani, tuproq o‘rniga havoda o‘stirish usuli bo‘lib, ularning ildizlari oziqa moddalar eritmasi bilan purkaladi. Bu usul tezroq o‘sish va yuqori hosil olishni ta’minlaydi.

2. Zarur materiallar:
Aeroponika tizimi, kartoshka tugunaklari yoki kurtaklari, oziqa moddalar eritmasi, pH darajasini tekshiruvchi moslama va eritmalar, teshikli idishlar (net idishlar).

3. Aeroponik kartoshka o‘stirish bosqichlari:
- Tayyorlash: Aeroponika tizimini yig‘ing.
- Ekish: Tugunak yoki kurtaklarni teshikli idishlarga joylashtiring.
- Oziqa moddalar eritmasi: Eritmani tayyorlang va uning pH darajasini moslang.
- Purkalish: Ildizlar muntazam oziqa eritmasi bilan purkalayotganiga ishonch hosil qiling.
- O‘sishni kuzatish: Oziqa moddalar darajasi va pH ni muntazam tekshiring.
- Hosil yig‘ish: O‘simlik gullab, qurib tusha boshlaganda hosilni yig‘ib oling.

4. Aeroponik kartoshka o‘stirishning afzalliklari:
Kasallik xavfini kamaytiradi, yuqori hosil beradi, joyni tejamkorlik bilan ishlatadi, suvni tejaydi.

Xulosa:
Aeroponik kartoshka o‘stirish samarali va barqaror usul bo‘lib, kelajakdagi fermerlik amaliyotlari uchun yangi yo‘nalish ochadi.

AGROLABORATORIYA-ILM BILAN

©️Shovkat_Xoldorov

Bizni ijtimoiy tarmoqlarda kuzating👇
💬Telegram| 💬Facebook|
📷Instagram| 📺Youtobe|


🌾 Fosfor: Hayot uchun zarur bo‘lgan resurs

Fosfor qishloq xo‘jaligi va sanoat uchun juda muhim element hisoblanadi. Uning asosiy manbalari va foydalanish sohalari global ahamiyatga ega.

🔹 Fosfor manbalari (million tonna/yil):
- Fosforit jinslari: Eng asosiy manba, 1960-yildan boshlab undan foydalanish keskin oshgan.
- Go‘ng: Tabiiy manbalardan biri.
- Qush chiqindilari: Cheklangan miqdorda foydalaniladi.
- Odam chiqindilari: Fosforning kichikroq, ammo ishlatilayotgan manbasi.

🔹 Fosforning ishlatilishi (2014-yilda, foizda):
- O‘g‘itlar: 85% (asosiy qo‘llanilish sohasi)
- Hayvonlar ozuqasi qo‘shimchalari: 10%
- Tozalash va yuvish vositalari: 1.9%
- Oziq-ovqat va ichimlik qo‘shimchalari: 1.2%
- Metall ishlab chiqarishda: 0.5%
- Suvni tozalashda: 0.5%
- Boshqalar: 1.0%

💡 Xulosa:
Fosfor resurslari cheklangan bo‘lib, ayniqsa fosforit jinslariga bo‘lgan talab juda yuqori.

AGROLABORATORIYA-ILM BILAN

©️Shovkat_Xoldorov

Bizni ijtimoiy tarmoqlarda kuzating👇
💬Telegram| 💬Facebook|
📷Instagram| 📺Youtobe|


🌍 Kim to‘laydi? Azotli o‘g‘itlar importi va eksporti: Afrika va global ta’minotchilar

Azotli o‘g‘itlar qishloq xo‘jaligi uchun muhim resurs hisoblanadi, ayniqsa Sub-Sahroyi Afrikada. Quyidagi ma’lumotlar 2022-yilda azotli o‘g‘itlarning eng yirik importchilari va eksportchilari haqida:

🔹 Sub-Sahroyi Afrikadagi eng yirik importchilar (ming tonna):
- Janubiy Afrika – 1,400
- Efiopiya – 496
- Misr – 492
- Zambiya – 459
- Keniya – 317

🔹 Afrikaga eng yirik eksportchilar (ming tonna):
- Xitoy – 799
- Misr – 492
- Rossiya – 421
- Qatar – 367
- Janubiy Afrika – 517

💡 Tahlil:
Sub-Sahroyi Afrika mamlakatlari azotli o‘g‘itlarga katta darajada bog‘liq, chunki bu qishloq xo‘jaligi unumdorligini oshirishning asosiy manbalaridan biridir. Biroq, global ta’minotchilar, xususan, Xitoy va Rossiya, ushbu ta’minotda yetakchilik qilmoqda. Ushbu resursning yuqori narxlari va cheklangan ta’minoti Afrikaning oziq-ovqat xavfsizligiga tahdid solishi mumkin.

AGROLABORATORIYA-ILM BILAN

©️Shovkat_Xoldorov

Bizni ijtimoiy tarmoqlarda kuzating👇
💬Telegram| 💬Facebook|
📷Instagram| 📺Youtobe|


🌾 Yirik pestitsid ishlab chiqaruvchilar: Yutuqlar va xavfli savdo

Dunyodagi eng yirik pestitsid ishlab chiqaruvchi kompaniyalar – BASF Agricultural Solutions, Bayer CropScience, va Syngenta Group – o‘z foydasini 2022-yilda sezilarli darajada oshirdi. Ammo bu kompaniyalar qabul qilayotgan qarorlar global ekologik xavfsizlik uchun xavf tug‘dirishi mumkin.

🔹 2022-yilda foyda o‘sishi:
- BASF Agricultural Solutions – +71%
- Syngenta Group – +46%
- Bayer CropScience – +32%

🔹 O‘g‘it kompaniyalari foyda marjasi:
- 2020: 20.7%
- 2021: 29.8%
- 2022: 35.8%

🔸 Muammo:
BASF, Bayer, va Syngenta kompaniyalari xavfli deb topilgan va Yevropa Ittifoqida taqiqlangan pestitsidlarni global janubdagi mamlakatlarga sotishda davom etmoqda. Ushbu pestitsidlar atrof-muhit va inson sog‘lig‘iga jiddiy xavf tug‘dirishi mumkin.

AGROLABORATORIYA-ILM BILAN

©️Shovkat_Xoldorov

Bizni ijtimoiy tarmoqlarda kuzating👇
💬Telegram| 💬Facebook|
📷Instagram| 📺Youtobe|


Қуёш нури миқдори харитаси

Қуёш нури ва қишлоқ хўжалиги
Қуёш нурларининг миқдори катта бўлганлиги сабабли, ўсимликларда фотосинтез жараёни юқори даражада амалга ошади. Бу ғалладонли экинлар (масалан, буғдой, жўхори), полиз маҳсулотлари (масалан, памидор, бодринг), ва мева-сабзавотларнинг ҳосилдорлигига ижобий таъсир кўрсатади.
Ўзбекистоннинг қуёшли иқлими юқори ҳарорат талаб қиладиган экинлар учун мосдир.
Икки мавсумли ҳосил етиштириш имкониятини беради.

🌞 Ўзбекистон: Қуёшли ҳудуднинг қишлоқ хўжалик имкониятлари
Қуёш нури: 3000–3600 соат (ҳосилдорлик учун қулай иқлим).

AGROLABORATORIYA-ILM BILAN

©️Shovkat_Xoldorov

Bizni ijtimoiy tarmoqlarda kuzating👇
💬Telegram| 💬Facebook|
📷Instagram| 📺Youtobe|


Уруғларни фотоактивация қилиш

Уруғларни фотоактивация қилиш – бу юқори ҳосилдорликка эришиш ва харажатларни камайтиришнинг замонавий усули.
Фотоактивация уруғларни қуёш ёки сунъий ультрабинафша нурлар билан ишлов бериш усули бўлиб, ўсимликларнинг ўсиши, ривожланиши ва ҳосилдорлигини оширишга хизмат қилади.

Асосий вазифалари:
▪️Уруғларнинг тезроқ унги ва кучли бўлиши.
▪️Уруғ устидаги зарарли микроорганизмларни йўқ қилиш.
▪️Ўсимликларни қурғоқчилик ва касалликларга чидамли қилиш.


🌱 Ҳосилдорликни ошириш:
Ғалла: 10-11%
Ёғли ва полиз экинлари: 20-35%
Шакар қанд лавлаги: 20-22%

🌿 Экологик тоза маҳсулот етиштириш. 💧 Ўсимликларнинг касаллик ва қуриғиликка чидамлилигини ошириш.

Қандай амалга оширилади?
Уруғлар ультрабинафша нурлар билан қайта ишланади, бу ҳосилдорлик ва ўсиш жараёнларини жадаллаштиради.

AGROLABORATORIYA-ILM BILAN

©️Shovkat_Xoldorov

Bizni ijtimoiy tarmoqlarda kuzating👇
💬Telegram| 💬Facebook|
📷Instagram| 📺Youtobe|


🌱 Sog‘lom tuproq: Suv saqlash qobiliyati va cho‘llanish xavfi

Tuproqning tarkibiga qarab, sog‘lom tuproq har gektarida 3.75 million litr suv saqlash qobiliyatiga ega bo‘lishi mumkin. Tadqiqotlarga ko‘ra, tuproqdan har bir gramm organik modda yo‘qolganda, tuproqning suvni saqlash qobiliyati 10 millimetrga kamayadi.

AGROLABORATORIYA-ILM BILAN

©️Shovkat_Xoldorov

Bizni ijtimoiy tarmoqlarda kuzating👇
💬Telegram| 💬Facebook|
📷Instagram| 📺Youtobe|


🌱 Nega xelatlangan mikroelementlar muhim?
Xelatlangan mikroelementlar (EDTA, EDDHA, DTPA va boshqalar) tuproqdagi og‘ir metallar va yuqori pH sharoitlarida mikroelementlarning o‘simliklar tomonidan o‘zlashtirilishini osonlashtiradi.
📌 Qo‘llash holatlari:
- Kislota yoki ishqorli tuproqlar: O‘g‘it tuproqdagi ionlar bilan bog‘lanib, o‘simlik ildizlari tomonidan tez so‘riladi.
- Issiq iqlim zonalari: O‘simlik stresslarini kamaytiradi va barglarning yashil bo‘lishiga yordam beradi.
- Mevali daraxtlar: Xelatlangan temir va ruxni qo‘llab, o‘simlikning vegetativ o‘sishini yaxshilang.
Natija: Hosildorlikni oshirish, barglarni yashil va sog‘lom saqlash.


Xelatlanmagan mikroelementli o‘g‘itlar 🛠
🌾 Oddiy va samarali tanlov!
Xelatlanmagan o‘g‘itlar (Rux, Mis, Temir sulfati va boshqalar) oddiy o‘simlik parvarishida samaradorlikka ega va oson ishlatiladi.
📌 Qo‘llash holatlari:
- Yashil sabzavotlar: Rux sulfat — hosilni mustahkamlaydi va zararkunandalarga qarshilikni oshiradi.
- Don ekinlari: Temir sulfat — don sifatini oshirib, o‘simlikdagi xloroz kasalligini oldini oladi.
- Bog‘dorchilik: Mis sulfat — qo‘ziqorin kasalliklariga qarshi tabiiy himoya!
Natija: Arzon narxdagi samarali oziqlantirish va o‘simlik himoyasi.



Aralash mikroelementli o‘g‘itlar 🧪
🌿 O‘simliklaringizga muvozanatli parvarish!
Aralash mikroelementlar (Rux + Temir, Mis + Marganets va boshqalar) bir necha elementni bir vaqtda yetkazib beradi, bu esa o‘simlik rivojlanishi uchun ideal yechimdir.
📌 Qo‘llash holatlari:
- Paxtachilik: Rux + Temir aralashmasi tuproq sharoitini yaxshilaydi va hosil hajmini oshiradi.
- Kartoshka yetishtirish: Mis + Marganets aralashmasi ildizlarning o‘sishini rag‘batlantiradi.
- Yangi bog‘ ekish: Bor + Molibden aralashmasi o‘simlik stressini kamaytiradi.
Natija: Ko‘p tomonlama oziqlantirish va mustahkam o‘sish.


Sekin ajraladigan mikroelementli o‘g‘itlar 🕒
🪴 Davomli ta’sirga ega yechim!
Sekin ajraladigan mikroelementlar (polimer qoplangan yoki organik) o‘simlikka vaqt o‘tishi bilan zarur mikroelementlarni yetkazib beradi.
📌 Qo‘llash holatlari:
- Tez-tez sug‘orish kerak bo‘lgan maydonlar: O‘g‘it sekin erib, yo‘qotishlarni kamaytiradi.
- Meva yetishtirish: Polimer bilan qoplangan o‘g‘itlar uzumzorlar va sitrus mevalar uchun ideal.
- Organik dehqonchilik: Sekin ajraladigan organik o‘g‘itlar tuproqni sog‘lom saqlashga yordam beradi.
Natija: Kamroq qo‘llash va uzoq muddatli samaradorlik.


Yaproqqa purkaladigan mikroelementli o‘g‘itlar 💦
🍃 Tezkor va samarali oziqlantirish!
Yaproqqa purkaladigan o‘g‘itlar (suyuq yoki suvda eriydigan) o‘simliklarga mikroelementlarni to‘g‘ridan-to‘g‘ri yetkazadi.
📌 Qo‘llash holatlari:
- Zararkunanda yoki stressdan keyin: Tezkor oziqlantirish uchun idealdir.
- Tuproq sharoitlari noqulay bo‘lganda: Yaproqqa purkash bilan oziqlantirish tez va samarali bo‘ladi.
- Sabzavotlar va mevalar: Suyuq mikroelementlar hosil sifatini yaxshilaydi.
Natija: Tezkor ta’sir va o‘simlikning oziqlanish ehtiyojini tez qondirish.


AGROLABORATORIYA-ILM BILAN

©️Shovkat_Xoldorov

Bizni ijtimoiy tarmoqlarda kuzating👇
💬Telegram| 💬Facebook|
📷Instagram| 📺Youtobe|


🌱 Mikroelementli o‘g‘itlar haqida bilasizmi? 🌱

Mikroelementli o‘g‘itlar o‘simliklarning sog‘lom o‘sishi va hosildorligini oshirish uchun muhimdir! Quyidagi turlari mavjud:

1️⃣ Xelatlangan mikroelementli o‘g‘itlar:
- EDTA Xelatlangan mikroelementlar
- EDDHA Xelatlangan mikroelementlar
- DTPA Xelatlangan mikroelementlar
- IDHA Xelatlangan mikroelementlar
- HEDP Xelatlangan mikroelementlar
- Boshqalar

2️⃣ Xelatlanmagan mikroelementli o‘g‘itlar:
- Rux sulfat
- Mis sulfat
- Temir sulfat
- Marganets sulfat
- Bor (Boraks)
- Molibden
- Boshqalar

3️⃣ Aralash mikroelementli o‘g‘itlar:
- Rux + Temir aralashmalari
- Mis + Marganets aralashmalari
- Bor + Molibden aralashmalari
- Rux + Marganets aralashmalari
- Mis + Rux aralashmalari
- Boshqalar

4️⃣ Sekin ajraladigan mikroelementli o‘g‘itlar:
- Polimer bilan qoplangan mikroelementli o‘g‘itlar
- Organik sekin ajraladigan mikroelementli o‘g‘itlar
- Qoplangan mikroelementli o‘g‘itlar
- Boshqalar

5️⃣ Yaproqqa purkaladigan mikroelementli o‘g‘itlar:
- Suyuq mikroelementli o‘g‘itlar
- Suvda eruvchan kukun shaklidagi o‘g‘itlar
- Suspenziya shaklidagi mikroelementli o‘g‘itlar
- Boshqalar

✅ Har bir o‘g‘it turi o‘ziga xos ehtiyojlarga javob beradi. Sizning tuproq sharoitingiz va o‘simliklaringiz talabiga qarab mosini tanlang! 🌾

AGROLABORATORIYA-ILM BILAN

©️Shovkat_Xoldorov

Bizni ijtimoiy tarmoqlarda kuzating👇
💬Telegram| 💬Facebook|
📷Instagram| 📺Youtobe|


🌍 Quruq hududlar: Global muammo

Dunyodagi quruq hududlarda taxminan 3 milliard kishi yashaydi. Ushbu hududlarning 70% qismi Osiyo va Afrika qit’alarida joylashgan.

🔹 Hududlar tasnifi:
- Nam hududlar (humid) – Ko‘k rang bilan ko‘rsatilgan.
- Qisman quruq hududlar (dry sub-humid) – Sariq rangda.
- Yarim quruq hududlar (semi-arid) – To‘q sariq rangda.
- Quruq hududlar (arid) – Qizil rang bilan belgilangan.
- O‘ta quruq hududlar (hyper-arid) – Qoramtir qizil rangda.

🔹 Eng katta quruq hududlar qit’alari:
- Afrika: Sahroi Kabir va boshqa quruq hududlar ulkan maydonni egallaydi.
- Osiyo: Markaziy Osiyo va Yaqin Sharq hududlari yirik quruq mintaqalarni tashkil qiladi.

💡 Xulosa: Quruq hududlar iqlim o‘zgarishi, resurslarning yetishmasligi va qishloq xo‘jaligi muammolari tufayli dunyo aholisining katta qismini murakkab sharoitlarda yashashga majbur qilmoqda.

AGROLABORATORIYA-ILM BILAN

©️Shovkat_Xoldorov

Bizni ijtimoiy tarmoqlarda kuzating👇
💬Telegram| 💬Facebook|
📷Instagram| 📺Youtobe|


🌍 Yer resurslaridan foydalanish: Cheklangan imkoniyatlar

Dunyodagi yer resurslari cheklangan bo‘lib, ularning turli maqsadlarda ishlatilishi muvozanatni talab qiladi. Quyida global yer resurslarining foizli taqsimoti keltirilgan:

🔹 Yerning umumiy taqsimoti:
- Muzliklar: 10%
- Toshloq va unumsiz yerlar: 19%
- Yashash uchun yaroqli yerlar: 71%

🔹 Yashash uchun yaroqli yerlar taqsimoti:
- O‘rmonlar: 38%
- Butazor va tabiiy o‘tloqlar: 14%
- Qishloq xo‘jaligi: 46%

🔸 Qishloq xo‘jaligi yerlarining taqsimoti:
- Ekin maydonlari: 23%
- Chorvachilik uchun yerlari: 77%

💡 Xulosa: Yer resurslari juda cheklangan va ulardan samarali foydalanish barqaror rivojlanishning muhim sharti hisoblanadi.

AGROLABORATORIYA-ILM BILAN

©️Shovkat_Xoldorov

Bizni ijtimoiy tarmoqlarda kuzating👇
💬Telegram| 💬Facebook|
📷Instagram| 📺Youtobe|


🌾 Kim taomimizga ta’sir qilmoqda: Qishloq xo‘jaligi gigantlari va iqlim siyosati

Qishloq xo‘jaligi sohasidagi yirik kompaniyalar global oziq-ovqat tizimi va tuproq sog‘lig‘i bo‘yicha o‘z ta’sirini kuchaytirmoqda. Bu kompaniyalar nafaqat qishloq xo‘jaligi texnologiyalarida yetakchi, balki iqlim o‘zgarishiga qarshi siyosatni shakllantirishda ham faol ishtirok etmoqda.

🔹 Eng yirik kompaniyalar va yillik daromadlari (2020):
- Syngenta Group (Shveytsariya) – $30.7 mlrd (pestitsidlar bo‘yicha yetakchi)
- John Deere (AQSh) – $22.3 mlrd (qishloq xo‘jaligi texnikasi yetkazib beruvchi)
- Kubota (Yaponiya) – $14.1 mlrd (qishloq xo‘jaligi texnikasi)
- Nutrien (Kanada) – $9.5 mlrd (o‘g‘it ishlab chiqaruvchi)
- Yara (Norvegiya) – $8.4 mlrd (o‘g‘it ishlab chiqaruvchi)

🔹 Iqlim siyosatidagi roli:
2023-yilda Dubayda o‘tkazilgan BMTning 28-iqlim o‘zgarishi konferensiyasida ushbu kompaniyalar o‘z faoliyatlarini faol namoyish etdilar:
- International Fertiliser Association oziq-ovqat tizimlariga bag‘ishlangan maxsus tadbirlarni o‘tkazdi.
- OCI, OCP, Nutrien, Yara, BASF, Bayer va Syngenta kabi yirik kompaniyalar "Tuproq sog‘lig‘i kuni"ni tashkil qildi va o‘zlarini tuproqni yaxshilash bo‘yicha asosiy o‘yinchilar sifatida targ‘ib qilishdi.

💡 Tahlil:
Bu kompaniyalarning iqlim siyosatida ishtirok etishi ijobiy ko‘rinishi mumkin. Biroq, ular ko‘pincha asosiy e’tiborni ekologik barqarorlikka emas, balki o‘z mahsulotlarini targ‘ib qilishga qaratishi mumkin. Tuproq sog‘lig‘i va ekologik muvozanatni ta’minlash uchun mustaqil va ilmiy asoslangan yondashuv zarur.

AGROLABORATORIYA-ILM BILAN

©️Shovkat_Xoldorov

Bizni ijtimoiy tarmoqlarda kuzating👇
💬Telegram| 💬Facebook|
📷Instagram| 📺Youtobe|


🌱 Tuproqdagi biologik xilma-xillik: Hayotning asosi

Tuproq barcha ekotizimlarning yuragi bo‘lib, unda biologik xilma-xillikning katta qismi yashaydi. 2023-yilgi tadqiqotga ko‘ra:

🔹 Umumiy turlar: Tuproqda barcha turlarning 59% yashaydi.
🔹 Zamburug‘lar (Fungi): Zamburug‘larning 90% tuproqda yashaydi.
🔹 O‘simliklar (Plantae): O‘simliklarning 86% tuproqda mavjud.
🔹 Mayda halqali qurtlar (Enchytraeidae): Ushbu qurtlarning 99% yashash muhiti tuproqdir.
🔹 Bakteriyalar va nematodalar: Bakteriyalarning 43%, nematodalarning esa 43% tuproqda joylashgan.

🔸 Kamroq tarqalgan turlar:
- Tuproqda artròpoda (19%), molluskalar (20%) va sutemizuvchilarning atigi 4% yashaydi.

🌍 Xulosa: Tuproq biologik xilma-xillik uchun asosiy poydevor bo‘lib, yer yuzidagi hayotning ko‘pchiligini qo‘llab-quvvatlaydi.

AGROLABORATORIYA-ILM BILAN

©️Shovkat_Xoldorov

Bizni ijtimoiy tarmoqlarda kuzating👇
💬Telegram| 💬Facebook|
📷Instagram| 📺Youtobe|


📊 Suv unumdorligi: Markaziy Osiyo davlatlari kesimida tahlil

Suv unumdorligi (Water Productivity) - Suv unumdorligi deganda iqtisodiyotda suvning samarali ishlatilishini ifodalovchi ko‘rsatkich tushuniladi. Bu ko‘rsatkich odatda ma'lum bir hududda yoki mamlakatda ishlab chiqarilgan yalpi ichki mahsulotning (YIM) har bir kub metr suvga to‘g‘ri keladigan qiymati bilan o‘lchanadi.

Yuqoridagi diagramma har 1 m³ suv uchun YIM (AQSh dollari) bilan ifodalangan suv unumdorligini ko‘rsatadi.

🔹 Markaziy Osiyo davlatlari:
- Qozog‘iston – 8.4
- Qirg‘iziston – 1.0
- Tojikiston – 1.1
- Turkmaniston – 1.7
- O‘zbekiston – 1.9

Markaziy Osiyoning o‘rtacha suv unumdorligi – 2.8, bu esa boshqa mintaqalar bilan taqqoslaganda juda past ko‘rsatkich.

🌍 Xulosa: Markaziy Osiyoda suvdan foydalanish samaradorligini oshirish juda muhimdir.

Manba: World Bank (2015)

AGROLABORATORIYA-ILM BILAN

©️Shovkat_Xoldorov

Bizni ijtimoiy tarmoqlarda kuzating👇
💬Telegram| 💬Facebook|
📷Instagram| 📺Youtobe|


🌊 Suv zahirasi – o‘zgaruvchan sharoitlarni boshqarish uchun muhim vosita

Evropa va Markaziy Osiyoda suv omborlari quvvati jahon o‘rtacha ko‘rsatkichidan 25% past (1,128 kub metr kishi boshiga). Yomon yer boshqaruvi natijasida cho‘kindilar ko‘payishi ayrim hududlarda zahira quvvatini 27% gacha kamaytirmoqda.

Markaziy Osiyo: Diagrammada Markaziy Osiyo hududi o‘rtacha 1,300 m³/kishi suv ombori hajmi va yuqori o‘zgaruvchanlik ko‘rsatkichi (0.55) bilan ajralib turadi. Bu ko‘rsatkichlar suv resurslari bo‘yicha barqarorlikka erishishda katta muammolar borligini ko‘rsatadi.

❄️ Muzliklar va qor – mintaqaning asosiy suv zahiralari – global isish sababli kamayib bormoqda. Shuningdek, yer osti suvlari, tabiiy suv omborlari, yetarlicha tartibga solinmagan va ifloslanish hamda ortiqcha ishlatish xavfi ostida.

Manba: AQUASTAT, 2024.

AGROLABORATORIYA-ILM BILAN

©️Shovkat_Xoldorov

Bizni ijtimoiy tarmoqlarda kuzating👇
💬Telegram| 💬Facebook|
📷Instagram| 📺Youtobe|


Assalomu alaykum,
Siz va siz orqali yaqinlaringizni kirib kelayotgan yangi 2025-yil bilan samimiy muborakbot etaman. Yangi yilda sizni tinchlik, oilaviy farovonlik va mustaxkam sog‘lik tark etmasin.

Hurmat bilan,
Shovkat Xoldorov


Tuproq zamburug‘lari va ularning stresslarga javobi 🌾🛡

🔬 Tuproq zamburug‘lari – o‘simliklar bilan birga ishlaydigan foydali mikroorganizmlar bo‘lib, ular o‘simliklarga tuproqdan ozuqa moddalarini olishga yordam beradi va ularni turli stresslardan himoya qiladi.

Tuproq zamburug‘larining uch asosiy turi:

1️⃣ Raqobatchi zamburug‘lar
- Tuproq ichida uzun tarmoqli mitseliylarni o‘stiradi (masalan, Gigasporaceae).
- Energiya ko‘proq tuproqdagi mitseliylarni o‘stirishga sarflanadi, ildizlarga esa kamroq.

2️⃣ Tez rivojlanadigan zamburug‘lar (ruderal)
- Qisqa muddatda ildiz bilan aloqani tiklaydi (masalan, Glomeraceae).
- Tez rivojlanadi va qisqa umr aylanishiga ega.

3️⃣ Stressga chidamli zamburug‘lar
- Qiyin sharoitlarda yashashga moslashgan (masalan, Paraglomerales).
- Sekin rivojlanadi va resurslarni tejaydi.

---

### Iqlim o‘zgarishlari tuproq zamburug‘lariga qanday ta’sir qiladi?

1️⃣ Havodagi karbonat angidrid (CO2) ko‘payganda
- Zamburug‘lar sekin o‘sadi, yosh ildizlarga tez ishlaydigan ruderal zamburug‘lar ko‘proq tarqaladi.

2️⃣ Suv tanqisligi bo‘lganda
- Zamburug‘lar soni kamayadi, tuproqdan fosforni o‘simliklarga yetkazish qiyinlashadi.
- Tez rivojlanadigan zamburug‘larning ulushi ortadi.

3️⃣ Harorat oshganda
- Stressga chidamli zamburug‘lar ko‘payadi, lekin ildiz bilan bog‘lanish kamayadi.

4️⃣ Bir nechta stresslar bo‘lganda
- Stressga chidamli va tez rivojlanadigan zamburug‘lar ko‘payadi.

---

🌱 Nega tuproq zamburug‘lari muhim?
Tuproq zamburug‘lari o‘simliklarning o‘sishiga yordam beradi, ularni ozuqa moddalar bilan ta’minlaydi va qiyin sharoitlarda omon qolishiga yordam beradi. Ular tuproqni sog‘lom saqlash va iqlim o‘zgarishiga moslashishda muhim rol o‘ynaydi.

AGROLABORATORIYA-ILM BILAN

©️Shovkat_Xoldorov

Bizni ijtimoiy tarmoqlarda kuzating👇
💬Telegram| 💬Facebook|
📷Instagram| 📺Youtobe|


Tuproqdagi azotni qayta tushunish uchun mikroblar asosidagi yondashuv 🔄

🚜 So'nggi tadqiqotlar tuproqdagi azot aylanishi haqida tasavvurlarimizni o'zgartirdi. Ilgari bu jarayon asosan noorganik moddalarga asoslangan deb qaralgan bo'lsa, endi tuproqdagi organik moddalarning (SOM) muhim ahamiyati tan olindi.

📊 Qishloq xo'jaligi tuproqlari odatda yillik o'g'it sifatida qo'llanadigan azotdan 15-20 baravar ko'p azotni organik moddalar shaklida o'z ichiga oladi. Bu esa azot unumdorligini boshqarishda yetarli darajada foydalanilmagan resurs hisoblanadi.

🦠 Tuproqdagi organik azotning dinamikasi mikroblar tomonidan boshqariladigan doimiy aylanish bilan tavsiflanadi. O'g'it sifatida kiritilgan noorganik azotning 40% gacha qismi tezda mikroblar biomassasiga singdiriladi yoki tuproq zarrachalarida barqarorlashadi.

1️⃣ AZOTNI BOG‘LASH
Azotni bog‘lovchi mikroorganizmlar (simbiotik yoki erkin yashovchi bakteriyalar) tuproqdagi azotni tabiiy ravishda oshirib, qishloq xo'jaligi tizimlarida azot chiqimlarini muvozanatlashtiradi.

2️⃣ CHIRINDIYNI PARCHALASH
Har xil mikrob jamoalari tuproqdagi azotni harakatga keltiradi. Ular organik kislotalarni ishlab chiqarish, o‘simlik qoldiqlarini parchalanishi va turli azot shakllarini o‘zlashtirish orqali azotni o‘simliklarga yetkazib beradi.

3️⃣ MIKORRIZALAR SIMBIOZI
Mikoriza zamburug‘lari o‘simliklarning ozuqa moddalari olish qobiliyatini oshiradi. Ularning gipalar tarmog‘i tuproqdagi himoyalangan organik moddalarga kirish, o‘simlik qoldiqlarini qayta ishlash va azotni ildizlarga yetkazishda muhim rol o‘ynaydi.

4️⃣ SIGNALIZATSIYA
Ba'zi mikroorganizmlar ildiz zonalarida kimyoviy signallar orqali o‘simliklar bilan “muloqot qiladi”. Bu ildizlarning o‘sishini va oziq moddalarni qabul qilishni yaxshilashda muhim ahamiyatga ega.

5️⃣ AZOTNI O‘ZGARTIRISH
Mikroblarning bir qismi azotning turli shakllarini o‘zgartiradi (masalan, nitratdan ammoniyga). Bu esa ularning biofaolligini boshqaradi va atrof-muhitga yo‘qotilishini kamaytiradi.


👨‍🌾 Tuproqdagi azotni boshqarishda muvaffaqiyatli yondashuv quyidagilarni muvozanatlashni talab qiladi:
1. Hosildorlikni oshirish.
2. Tuproqdagi organik moddalar miqdorini ko‘paytirish.
3. Azot ifloslanishini minimallashtirish.

Bu yondashuv azotning o‘simlik ehtiyojlari bilan sinxron holda yetkazilishini ta'minlaydi va tuproq unumdorligini saqlashga yordam beradi.

AGROLABORATORIYA-ILM BILAN

©️Shovkat_Xoldorov

Bizni ijtimoiy tarmoqlarda kuzating👇
💬Telegram| 💬Facebook|
📷Instagram| 📺Youtobe|


🌾 Qurg‘oqchilik va invaziv turlar dinamikasi 🏜🗺

📌 Biologik invaziyalar ekotizim tuzilishi va funksional murakkabligini o‘zgartirib, bioxilma-xillikning sezilarli darajada kamayishiga olib kelishi mumkin.

⚠️ Invaziv turlar ekotizimni shunchalik o‘zgartirishi mumkinki, bu boshqa noan’anaviy organizmlarning kirib kelishiga imkon yaratadi.

🦠 Tuproq mikroblari bilan kuchaygan mutualistik aloqalar invaziv o‘simliklarga yangi ekologik imkoniyatlarni samaraliroq egallashga yordam beradi, ayniqsa, qurg‘oqchilik kabi qiyin sharoitlarda.

🏜 Ekstremal qurg‘oqchilik noan’anaviy turlarga quyidagilar orqali ekologik imkoniyatlar yaratadi:
➡️ Ozuqa moddalarining mavjudligini o‘zgartirish,
➡️ Mahalliy turlar xilma-xilligini kamaytirish,
➡️ Ochiq ekologik makonlarni shakllantirish.

🔄 Invaziv va mahalliy turlar o‘rtasidagi umumiy evolyutsion tarixning yo‘qligi invaziv o‘simliklarga noyob raqobat ustunligi va biologik cheklovlardan ozodlikni taqdim etadi.

🌎 Invaziya mexanizmlarini tushunish mahalliy ekotizim yaxlitligini saqlash uchun yo‘naltirilgan ekologik boshqaruv strategiyalarini ishlab chiqish uchun muhim ilmiy asos yaratadi.

🌾 Oddiy xulosa:
Qurg‘oqchilik va boshqa qiyin sharoitlarda begona (invaziv) o‘simliklar mahalliy o‘simliklarga qaraganda tezroq tarqalib, tuproqdan ko‘proq foydalana oladi. Bu mahalliy o‘simliklarning kamayishiga olib keladi va ekotizim muvozanatini buzadi. Shuning uchun, tuproq va o‘simliklarni to‘g‘ri boshqarish invaziv turlarni nazorat qilish va mahalliy o‘simliklarni himoya qilish uchun juda muhim.

AGROLABORATORIYA-ILM BILAN

©️Shovkat_Xoldorov

Bizni ijtimoiy tarmoqlarda kuzating👇
💬Telegram| 💬Facebook|
📷Instagram| 📺Youtobe|

20 last posts shown.