O‘jarlik bilan ortda qolish (yoki ortda qolganlik) sindromi (masalan, men buni ijtimoiy tarmoqlarda faxr bilan bildirilayotganini ko‘ryapman) faqat assimilyatsiyaga (boshqa madaniyatlarga singib ketishga) olib keladi. Boshqa yo‘l yo‘q.
Dushmanlarimiz tomonidan mag‘lub etilishimiz esxatologik zaruriyat ekanligi, bu holat kamchiliklarimiz uchun jazo bo‘lishini istisno qilmaydi (Afsuski, o‘z fikrlashini mantiq qonunlariga muvofiq tartibga solishga qodir bo‘lmaganlar o‘zlarining bu ojizliklarini anglay olmasliklari muqarrar haqiqatdir – shu sababli ular yo‘q joyda ziddiyat ko‘radilar va shu ziddiyat girdobiga tushib qoladilar ...)
“U kunda sizlar ko'p bo'lasizlar, dengiz toʻlqinlari yuzasida mavjlanayotgan ko'pik kabi hisobsiz bo'lasizlar. Xudo dushmanlaringiz qalbidan sizga boʻlgan qo'rquvni olib tashlaydi va sizning qalbingizga zaiflikni solib qoʻyadi“. Sahobalar u zotdan oʻsha zaiflik tabiati haqida so'radilar. U zot: "Dunyoga muhabbat va o'limdan qoʻrqish", dedilar.
(Imom Ahmad va Abu Dovud rivoyati)
Endi ikkita misol keltiray:
Usmonlilarning Istanbuldagi yer osti metrosi 1875-yilda ochildi (dunyoda ikkinchi bo‘lib)
Va ancha muhimroq darajada,
Usmonlilar 20-asrda ham buyuk davlatlarga qarshi harbiy jihatdan juda raqobatbardosh edi (Gallipoli jangini eslang).
Shunday ekan, keyingi voqealarni qo‘pol va soddalashtirilgan tarzda shunchaki "ortda qolish" deb baholash mumkinmi?
Aslida, bizning keyingi taqdirimiz va bo‘ysunishimizning sabablari buning mutlaqo aksiga yaqinroq: Islomning insoniyat uchun yo‘naltiruvchi g‘oyalari va asosiy qarashlaridan voz kechish, ya’ni jamiyat asosida o‘zgaruvchan haqiqatlar va iymonni o‘rnatish hamda yer yuzida ma’naviy (va tashqi) xalifalikni barpo etishdan voz kechish – bularning barchasi moddiy taraqqiyotni insoniyat sivilizatsiyasining yagona tabiiy maqsadi deb bilishning yetarlicha tanqidiy bo‘lmagan o‘zlashtirilishi va, aslida, falsafiy jihatdan ko‘r-ko‘rona ergashish natijasida yuz berdi. Bu esa, pirovardida, bizning haqiqiy vahiyga asoslangan hayot tarzimiz va jamiyatimizning maqsadlarini to‘liq yashirib qo‘ydi.
Biz Frensis Bekonning bilimni moddiy foydalanishga keltirish g‘oyasini bejiz qabul qilmadik; tabiatdan yakuniy va rasmiy sabablarni chiqarib tashlash yo‘lini bejiz tanlamadik; iymon va (vositaga aylantirilgan) aqlni bejiz ajratmadik; tabiatni birlamchi sifat mexanizmi sifatida ko‘rish yo‘lini bejiz tanlamadik; dunyoviy hokimiyatni ma’naviy hokimiyatdan bejiz ajratmadik; ruhni tabiatdan bejiz ajratmadik.
Agar bizda yaxlitlik bo‘lganda, parchalanishga ehtiyoj boʻlmasdi; ufqlarda va o‘zimizda belgilar namoyon bo‘lganda, inson tasavvurini aniqlashtirishga zarurat boʻlmasdi.
Islomda inson mohiyatining bunday mislsiz va abadiy tengsiz namoyon bo‘lishi faqatgina o‘zingiz inson mohiyatini ko‘zdan qochirganingizda "taraqqiyotdan ortda qolish"ga aylandi.
Ha, biz "ortda qolib ketganimiz" deb hisoblangan zamonaviy Betaraf Ilmiy Liberal Sivilizatsiya haqidagi xomxayolingizning o‘zi, siz "quvib yetib olish" orqali xalos bo‘lmoqchi bo‘lgan o‘sha hukmronlikning eng umidsiz ko‘rinishidir.
Hasan Spiker
@Tafakkur_chizgilari
Dushmanlarimiz tomonidan mag‘lub etilishimiz esxatologik zaruriyat ekanligi, bu holat kamchiliklarimiz uchun jazo bo‘lishini istisno qilmaydi (Afsuski, o‘z fikrlashini mantiq qonunlariga muvofiq tartibga solishga qodir bo‘lmaganlar o‘zlarining bu ojizliklarini anglay olmasliklari muqarrar haqiqatdir – shu sababli ular yo‘q joyda ziddiyat ko‘radilar va shu ziddiyat girdobiga tushib qoladilar ...)
“U kunda sizlar ko'p bo'lasizlar, dengiz toʻlqinlari yuzasida mavjlanayotgan ko'pik kabi hisobsiz bo'lasizlar. Xudo dushmanlaringiz qalbidan sizga boʻlgan qo'rquvni olib tashlaydi va sizning qalbingizga zaiflikni solib qoʻyadi“. Sahobalar u zotdan oʻsha zaiflik tabiati haqida so'radilar. U zot: "Dunyoga muhabbat va o'limdan qoʻrqish", dedilar.
(Imom Ahmad va Abu Dovud rivoyati)
Endi ikkita misol keltiray:
Usmonlilarning Istanbuldagi yer osti metrosi 1875-yilda ochildi (dunyoda ikkinchi bo‘lib)
Va ancha muhimroq darajada,
Usmonlilar 20-asrda ham buyuk davlatlarga qarshi harbiy jihatdan juda raqobatbardosh edi (Gallipoli jangini eslang).
Shunday ekan, keyingi voqealarni qo‘pol va soddalashtirilgan tarzda shunchaki "ortda qolish" deb baholash mumkinmi?
Aslida, bizning keyingi taqdirimiz va bo‘ysunishimizning sabablari buning mutlaqo aksiga yaqinroq: Islomning insoniyat uchun yo‘naltiruvchi g‘oyalari va asosiy qarashlaridan voz kechish, ya’ni jamiyat asosida o‘zgaruvchan haqiqatlar va iymonni o‘rnatish hamda yer yuzida ma’naviy (va tashqi) xalifalikni barpo etishdan voz kechish – bularning barchasi moddiy taraqqiyotni insoniyat sivilizatsiyasining yagona tabiiy maqsadi deb bilishning yetarlicha tanqidiy bo‘lmagan o‘zlashtirilishi va, aslida, falsafiy jihatdan ko‘r-ko‘rona ergashish natijasida yuz berdi. Bu esa, pirovardida, bizning haqiqiy vahiyga asoslangan hayot tarzimiz va jamiyatimizning maqsadlarini to‘liq yashirib qo‘ydi.
Biz Frensis Bekonning bilimni moddiy foydalanishga keltirish g‘oyasini bejiz qabul qilmadik; tabiatdan yakuniy va rasmiy sabablarni chiqarib tashlash yo‘lini bejiz tanlamadik; iymon va (vositaga aylantirilgan) aqlni bejiz ajratmadik; tabiatni birlamchi sifat mexanizmi sifatida ko‘rish yo‘lini bejiz tanlamadik; dunyoviy hokimiyatni ma’naviy hokimiyatdan bejiz ajratmadik; ruhni tabiatdan bejiz ajratmadik.
Agar bizda yaxlitlik bo‘lganda, parchalanishga ehtiyoj boʻlmasdi; ufqlarda va o‘zimizda belgilar namoyon bo‘lganda, inson tasavvurini aniqlashtirishga zarurat boʻlmasdi.
Islomda inson mohiyatining bunday mislsiz va abadiy tengsiz namoyon bo‘lishi faqatgina o‘zingiz inson mohiyatini ko‘zdan qochirganingizda "taraqqiyotdan ortda qolish"ga aylandi.
Ha, biz "ortda qolib ketganimiz" deb hisoblangan zamonaviy Betaraf Ilmiy Liberal Sivilizatsiya haqidagi xomxayolingizning o‘zi, siz "quvib yetib olish" orqali xalos bo‘lmoqchi bo‘lgan o‘sha hukmronlikning eng umidsiz ko‘rinishidir.
Hasan Spiker
@Tafakkur_chizgilari