Kecha Jontemir Jondorda o’qidim: “Har holat, vaziyat, og’riq, hayajon,ehtirosni har kim o’zi yashab o’tmaguncha fahmlamaydi xullas”.
Menda bir narsa bor va doim bunga qoyil qolaman hayotimda qanday vaziyat hukm surayotgan, fikrlarimning vektori qay tarafda yo’nalgan yoki qaysidir kitobni o’qiyotgan bo’lsam oldimdan faqat shunga oid nuqtayi nazarlar chiqaveradi.
Kecha “Qarzga olingan umr” ni tugatdim.
Asar boshdan oyoq kontrast asosida qurilgan. Ikki xil tadqir egalarining hayoti bir-biriga bevosita zidlangan. Zidlik shundaki, Lilian kasal bo’lib, ajaldan qochishga urinar ( asarda go’zal o’xshatish bor: ajal Lilianning end sadoqatli oshig’i edi), Klerfe esa aksincha ajalga oshiq edi, u poyga o’yinlarida qatnashar, hayotini garovga qo’yib, O’lim tomon yurardi.
Ya’ni bosh qahramon Lilian sil kasali chalingan bo’lib, atigi bir necha kunlari qolgan edi U hayotining har bir lahzasini qadrlab yashashga urinar, bir kunda bir oylik zavqni yashashni istar edi. Ya’ni uning uchun erta kelishi mavhumigini bilgan holda lahzalar ovchisiga aylangan edi.
Klerfe ham boshida lahzalarda yashardi, hayotning har bir zavqini bir gramm ham to’kmay simirishni istardi. Lekin u keyin u umrboqiy yashaydigandek, lahzalarga ahamiyatsiz qaray boshlaydi. Uy qurish, biznes qilish kabilarni o’ylab hozirga e’tibor qaratmaslikni boshladi.
Lahzalar ovchisi sifatida Lilianni mahliyo eta olgan, uni sanatoriaydan ketib, hayotini xavfga qoldiriishga undagan ohanrabo endi so’ngandi go’yo.
Lilian poygada o’tirarkan xayolidan quyidagilar o’tardi: “ Atrofidagi odamlarning yuzida shov-shuvga tashnalikni ko’rdi. Ular uchun o’lim ermak edi. Ular o’limdan ochiqsasiga bo’lmasa-da zavqlanishardi. Bu tuyg’uni soxta afsuslanish bilan niqoblahsrdi, yolg’on qo’rquv va o’zlariga ajal solmagani uchun ichki quvonch bilan zavqlanishardi” Klerfedam jahli chiqardi.
Shuningdek, Lilian odatiy ayollar kabi mayda yumushlarga, maishiy muammolarga o’ralashib qolib, hayotni unutmaslikni xohlardi. U o’ylardiki, “ Ularda yoshlik gulxani yonadi, lekin ortlaridan ko’rinmas sharpa ham ergashyapti- manfaatparastlik soyasi hamda tez orada ular orttiradigan o’n kilo vazn, oilaviy hayotdan zerkish soyasi, mayda maqsad va mayda gaplar, ruhiy charchoq va o’z-o’zini tinchlantirish, hadsiz bir xillik va sekin-asta yaqinlashayotgan keksalik sharpasi” U ular kabi yashashni istamasdi.
U boqi-beg’am, bezakli, niqobli dunyodagi insonlarga qarab shunday o’ylardi: “ U yana qor bosgan sanatoriyni esladi. “ U yerda hammasi boshqacha, u yerdagi odamlarning nigohi sizni tushunadi. Nahotki, biror narsani anglash uchun kishi fojiani, qashshoqlikni, azobni, o’limni boshidan o’tkazishi kerak?” deydi.
Klerfe o’ziday qololmadi, u dunyodagi niqoblarga, hirsga aldandi, olomonga ergashdi. Shuning uchun Lilian undan zerikdi, eski Klerfeni sog’indi va uni tark etishga qaror qildi. Ammo Lilian doim bir xil qoldi, aynan shundayligi uchun u har ko’rganida Klerfe uchun mo’jizaday, lottoreya chiptasiday tuyilarverdi.
Eng qizig’i, asar oxirida birinchi sildan Lilian emas, ajalni quvgan Klerfe poygada vafot edi.
Asar ko’p kodli, ya’ni undan rang-barang xulosalar qilish mumkin. Inson o’zi o’zligicha qolgandagina mo’jizaligi bir yon bo’lsa , “carpe diem” – “lahzalarda yashash” esa ikkinchi eng katta xulosadir.
Eng muhimi bir narsa Har bir insonning bosib o’tishi kerak bo’lgan sahrosi bo’ladi va bu sahroni qarzga olgan umrimiz davomida albatta bosib o’tishimiz shart.
Qolgan xulosalarni o’zingizga havola qilaman.
