PEDIATR_DOCTOR_AZIZOV

♦️Тиббий нуқтаи назардан

1. Мажбурий эмас – Чақалоқнинг сочини олиш тиббий жиҳатдан зарур эмас. Соч ўсиши ва сифати уни олган-олмаганига боғлиқ эмас.
2. Гигиена учун олиш мумкин – Агар чақалоқнинг сочи жуда қaлин бўлса ёки терлашига сабаб бўлса, ёки унинг бош терисида чақнама (себорея) мавжуд бўлса, сочни қисқартириш ёрдам бериши мумкин.
3. Терини ҳимоя қилиш – Янги туғилган чақалоқларнинг бош териси сезувчан бўлади, шунинг учун ўта қисқа олиш ёки устара билан олмаслик тавсия қилинади. Бу терини шикастланишдан сақлайди.

✨Диний қарашлар

Ислом динида янги туғилган боланинг сочини ҳаётнинг 7-кунида олиб, унинг оғирлигида тилла ёки кумуш садақа бериш анъанаси бўлган. Бу амал болага барака келтиради деб ҳисоблашган.
Баъзи халқларда чақалоқнинг биринчи сочини махсус маросим билан олиш анъанаси бор, лекин бу тиббий жиҳатдан шарт эмас.

📋Болалар соғлиғига эътибор бериш – ота-онанинг мажбурияти
Исломда болаларга ғамхўрлик қилиш ва уларнинг соғлиғини муҳофаза қилиш ота-онанинг асосий вазифаларидан бири ҳисобланади.
Пайғамбаримиз (с.а.в.) шундай деганлар:
“Ҳар бирингиз раҳбарсиз ва ҳар бирингиз ўз қўл остидагилардан масъулдир.” (Бухорий ривояти)
Болаларга яхши тарбия ва етарли парвариш бериш – Исломда ота-она учун улкан масъулият ҳисобланади.

📋Болалар туғилишидан олдин тиббий ва шаръий тавсиялар
Исломда соғлом фарзанд дунёга келиши учун ота-онанинг соғлиғига ва ҳаёт тарзига катта аҳамият берилади:
Ҳалол ризқ ва пок озуқа – она ҳомиладорлик даврида тоза ва ҳалол таомлар истеъмол қилиши керак.
Дуо қилиш – фарзанд соғлом ва солиҳ бўлиши учун Аллоҳдан сўраш тавсия қилинади.
Ҳомиладорликка эътибор бериш – она ва бола соғлиғини асраш учун тиббий кўрикдан ўтиш муҳим.

📋Янги туғилган чақалоққа Исломдаги биринчи ғамхўрликлар
Чақалоқ дунёга келганидан сўнг Исломда қуйидаги амаллар тавсия қилинади:
Азон ва иқомат айтиш – чақалоқнинг ўнг қулига азон, чап қулига иқомат айтилса, бола аввал эшитадиган сўзлар Аллоҳнинг калималари бўлади.
Таҳник қилиш – Пайғамбаримиз (с.а.в.) янги туғилган боланинг оғзига хурмо суртишни одат қилганлар. Бу боланинг иммун тизимини мустаҳкамлаш учун ҳам фойдали ҳисобланади.
Исм қўйиш – болага гўзал маъноли исм қўйиш суннат.
Ақийқа қилиш – чақалоқ туғилганидан кейин 7-куни 1 ёки 2 та қўй (ўғил болага – 2, қиз болага – 1) сўйиб, садақа қилиш суннатдир.

📋Эмлаш ва профилактика
Ислом шариатида тиббий чора-тадбирларни олиб бориш, жумладан, эмлаш ҳам ривожланган тиббиётнинг бир қисми сифатида қабул қилинади:
Пайғамбаримиз (с.а.в.) шундай деганлар:
“Аллоҳ ҳар бир касаллик учун даво яратган.” (Бухорий ривояти)
Ҳозирги кунда эмлаш болаларни юқумли касалликлардан ҳимоя қилади. Бу Ислом таълимотига зид эмас, аксинча, болаларнинг ҳаётини сақлаб қолиш учун зарур чорадир.

📋Болаларга соғлом турмуш тарзини ўргатиш
Ислом болаларга тоза ва соғлом ҳаёт кечиришни ўргатишни тарғиб қилади:
Гигиена ва тозалик – болаларга қўл ювиш, таналарини пок тутиш ва кийимларини тоза сақлашни ўргатиш керак.
Тоза озиқ-овқатлар – болалар зарарли ва ҳаром маҳсулотлардан сақланиши керак.
Фаол ҳаёт тарзи – болаларга спорт билан шуғулланиш, тоза ҳавода кўпроқ бўлиш ва жисмоний фаолликни ошириш тавсия қилинади.

📋Болаларнинг руҳий ва жисмоний саломатлиги
Исломда боланинг нафақат жисмоний, балки руҳий саломатлигига ҳам катта эътибор қаратилади:
Муҳаббат ва меҳр-оқибат – Пайғамбаримиз (с.а.в.) болаларга меҳрибонлик ва мулойимлик билан муомала қилишга чақирганлар.
Жазолаш эмас, ўргатиш – болаларни қаттиқ жазолаш эмас, уларни тушуниш ва уларга тўғри йўл кўрсатиш тавсия қилинади.
Дуо ва таълим – болаларга Аллоҳни танитиш, уларга яхши хулқ-атворни ўргатиш ота-онанинг бурчидир.

📋Болалар касалликлари ва Исломий ёндашув
Шифокорга мурожаат қилиш – Пайғамбаримиз (с.а.в.) тиббий даволанишни қўллаб-қувватлаганлар. Агар бола касал бўлса, унинг давосини излаш керак.
Дуо ва руҳий қувват – тиббий даволаш билан бирга, Аллоҳдан шифо сўраш ҳам муҳим.
Қора седана, асал ва ҳижома – бу усуллар айрим касалликларнинг олдини олиш ва даволашда фойдали бўлиши мумкин.

Ҳар куни витаминли овқатланиш одатини шакллантириш

Саид ва Азиза ўз фарзандлари Сарвинознинг кўп касал бўлиб қолишига хавотирда эдилар. Улар боласига мунтазам витаминларга бой озиқ-овқатлар бериш одатини шакллантиришди: мевалар, сабзавотлар ва жигар каби маҳсулотлар асосий овқатланишга айланди. Улар шунингдек, унинг ҳар куни кўпроқ сув ичишига ва тоза ҳавода сайр қилишига аҳамият берди. Натижада, Сарвинознинг иммунитети кучайиб, у камроқ касал бўла бошлади.

Фарзандга биринчи ёрдам кўрсатишни ўргатиш

Меҳрибон опа ва унинг турмуш ўртоғи ўғли Азизжонга ёшлигидан тиббий ёрдам кўрсатиш асосларини ўргатишди. Масалан, кесилган жойни дезинфекциялаш, иситма кўтарилганда тўғри чоралар кўриш каби кўникмаларни тушунтириб беришди. Бир куни Азизжон ўртоғининг қўлини кесиб олганини кўриб, қўрқиб қолмасдан, уни тўғри ёрдам кўрсатишга олиб борди. Бу унинг тезкор фикрлаш қобилиятини ривожлантиришга хизмат қилди.

Тўғри уйқу ва кун режаси билан касалликларнинг олдини олиш

Дилфуза опа фарзандлари билан уйқу режимига жиддий эътибор қаратишди. Болалар кечқурун эрта ухлашни ва ҳар куни бир вақтда туришни одат қилдилар. Улар кундалик ҳаёт режасида мактабга, ўқишга ва дам олишга вақт ажратган ҳолда балансли тартиб жорий қилишди. Натижада, болалар ҳаддан ташқари чарчашдан қочишди ва уларнинг ақлий ҳамда жисмоний саломатлиги яхшиланиб борди.

Ўрганиш жараёнини қизиқарли қилиш

Мустафо ака қизлари Саидага тиббий маълумотларни қизиқарли йўл билан ўргатди. Масалан, у билан инсон органлари ҳақидаги оддий расмли китоблардан бошлади, кейин эса микроскоп орқали клеткаларни кўришга имкон берди. Саида нафақат тиббиётга қизиқиб қолди, балки ўз соғлиғини яхшироқ тушуниб, унга эътибор қаратди.

Профилактика ва вакцинациянинг аҳамиятини тушунтириш

Шоҳруҳ ва Зулфия фарзандларига ҳар бир профилактика чораси ва вакцинация нима учун муҳим эканлигини аниқ тушунтиришга ҳаракат қилишди. Улар болаларини шифокор билан таништириб, вакцинация жараёнини қўрқинчли эмаслигини кўрсатишди. Натижада, болалар ўзлари ҳам шифокорга ишонч билан мурожаат қилишга одатланишди ва ҳар хил инфекцияларнинг олдини олишга эришишди.