Dilmurod DO'ST | she'rlar

“Сен гўзал ўғрисан, энг олғир ўғри”

Классик шоирлар ёрни гулга ўхшатдилар, ўхшади. Ойга ўхшатдилар, ўхшади. Қобоғини бодомга, сочини сумбулга, бошдин оёқ гулга менгзадилар. Гоҳ қаддини сарвга, гоҳи шамшодга ўхшатдилар, лабларини хандон пистага, хаттини майсага, кулгичини найзага менгзадилар. Кўзларини оҳудан олиб, кипригини ёй, қошларини қилич қилдилар. Мабодо мумтоз шеъриятдаги Ёрнинг портретини Сунъий интеллектда тикламоқчи бўлсангиз, зоҳирий маъносидан келиб чиқиб, тасвирда қурол-аслаҳа омборини кўрсатса, ажабмас.

Лекин шеърият тилида дарахтлар ҳам, гуллар ҳам, ҳатто тиғлар ҳам нақадар нафосат ва назокатга йўғрилганини кўриб, лириканинг кучидан ҳайратланади одам.

Мумтоз ташбеҳлар бир ёнда қолди. Шунда бир шоир Ёрни “ўғри”га ўхшатди. “Сен гўзал ўғрисан”, деди. Шеъриятнинг тили нақадар сирли. Бир қизга бориб дабдурустдан сен ўғрисан десангиз, бу туҳмат бўлади, нақ қиёмат қойим қўпади. Лекин шу “туҳмат”нинг олдига битта сифат қўшиб қўйсангиз, воқелик бошқача тус олади, масалан, “гўзал ўғри”. Ана энди бу сўзга эътироз қилишга қизнинг кучи етмайди.

Бу шеър муаллифи – Дилмурод Дўст. Жуда кам ёзади, охирги пайтлар деярли ёзмай қўйгандай таассурот уйғотади. Аммо Дилмурод аканинг ижодида оҳорли ташбеҳларга тўла, севги кечинмаларига бой, муҳаббат ҳақида ёниқ шеърлар кўп. “Васлинг билмадим, аммо Ҳижронинг ҳам чиройли”, дейди шоир.

“Балки севмасдирсан жон қадар, аммо
Биламан, сен мени ёмон кўрмайсан...”

Шу билан бирга чуқур мушоҳада билан йўғрилган дунёни англаш ҳақидаги лирик-фалсафий шеърлари ҳам кўп. “Фақат ҳайрат берар менга, майдонда Эшагин тулпор деб ўйлаётганлар”, “Ва шунда билдимки, мен озод бир руҳ,
Тан — шунчаки, йўлда урф бўлган кийим“...
Дарвоқе, “гўзал ва олғир ўғри”га мурожаат ва бу ўғриликнинг ечими ҳам ажойиб. Бир қадар аламли ҳам:

“Сен гўзал ўғрисан, нетай, энди ҳеч
Кўнгилни ўғридан тозалаб бўлмас.
Энг алам қилгани сендек ўғрини,
Ҳеч бир қонун билан жазолаб бўлмас!”

Ёзишдан ҳеч қачон тўхтаманг, Дилмурод ака!

👉 @xurshidabdurashid

“ПОЕЗД БИЗНИ КУТИБ ТУРМАЙДИ АХИР...”

Илк бор эшитганим шу шеър эди:

“Поезд кетиб бўлди. Энди қайтамиз.
Кел, энди, дўстимми, инимми, оғам...
Ҳеч ким кузатгани келмади, тушун,
Атай поездига кечиккан одам!..”

Тахминан 8 йиллар олдин. Миллий университетнинг 2-ётоқхонасида эшитгандим.
Кейин қанча поездлар келиб кетди. Қанча йўловчи қўлида билетини ғижимлаганча вокзалда қолди. Ночор, умидсиз.

Дадахон Муҳаммадийнинг севимли мавзуси эса ўзгармади. Келиш ва кетиш оралиғидаги қандайдир исмсиз туйғу. Номлаб бўлмайдиган ҳис. Эҳтимол, ном қўйсанг, унинг сирлилиги, жозибаси йўқоладигандай. Ёлғизлик десанг, соғинчга яқинроқ. Соғинч десанг ўлчами кичиклашади.

Дадахон аканинг шеърларида инсоннинг руҳий кечинмалари – асосий тасвир объекти. Ичкинлик, бироз тушкунлик, бироз ғам-ғусса аралаш тасвирлар. Бу изтироб тасвири қалбнинг энг тубигача сизиб киради. Бу тасвирлар шунчаки қисмат жафоларию муҳаббат азоблари эмас, уларнинг ичида шоирнинг дунёни англашга бўлган иштиёқи, қилган хулосалари мужассам. Қалб – еттинчи қитъа. Ҳар бир шоирнинг ичида эса битта Колумб яшайди.

“Боғларда ловуллаб гуллади хазон,
Майсалар қайтадан ниш урмоққа шай.
Ёмғирлар осмонга кетмоқда қайтиб,
Сенинг келишингни сезаётгандай”.

Дадахон аканинг лирик қаҳрамони “Осмондаги болалар”даги режиссёрни (Ҳожиакбар Нурматов) эслатади: “Мен ўзимни ўтган асрдаги вокзал йўловчисига ўхшатаман. Ҳамма поездлар кетиб бўлган, вокзал эса бўм-бўш”. Лекин нимадандир умид қилади. Умиднинг ўлимини сўнгги лаҳзага қолдиради.

Лирик қаҳрамоннинг руҳиятида тазод яшайди. Унинг ҳиссий ҳолати парадоксларга тўла. “Сен мактублар ёзасан ҳар кеч, Ўқимайман уларни аммо”, дея туриб, “Мен термайман рақамингни ҳеч, Келишингни кутаман ҳамон”, дейди. Гўё у фақат кутиш учун туғилган. Унга кутиш ва соғиниш жазоси берилган. У эса бу жазони неъмат деб билади:

“Кутиш ва кетишнинг оралиғида
Бир истак, бир имо, биргина қадам.
Муаллақ лаҳзани яшаб ўтди ва
Узоқ йўл юргандай чарчади одам”.

Шоирнинг шеърларида драматик ҳолатлар, драматик элементлар кўп. Шеърда драматизм ва поэзиянинг уйғунлашуви таъсирчанликни кучайтиради. Бу жиҳат муаллифда саҳна асари ё кино учун адабий матнлар ёзадиган потенциал ҳам борлигидан дарак. Шоирга узоқ умр ва баракали ижод йўлини тилайман.

👉 @xurshidabdurashid