Forward from: Ahmedov Rizoliddin
Bu o'zbekcha sharxi
Yozuv devorda
Desht-i Qipchoq, erkin ko'chmanchilar o'lkasi.
18-iyun, 2020-yil
Neonomad
18-iyun, 2020-yil
Toshkent jangi va Olimqulning o‘limi.
Tarixchi Aziziy qirg‘iz Olimqulining og‘ziga aytgan ramziy ibora:
“Mening maqsadim Qo‘qonni bosib olish va hokimiyatdan zavqlanish emas, balki ruslarga qarshi kurashishdir” [Tarix-i ‘Azizi., s. 297].
***
Chimkent yurishi davrida qo‘qonliklar orasida rus harbiylari bilan munosabatlarga turlicha yondashuvlar paydo bo‘ldi. Sartlar (shuning uchun shartli nomi - "Sart partiyasi" yoki "Rossiyaparast partiya", asosan Rossiyada savdo bilan bog'liq bo'lgan savdogarlar sinfidan chiqqan) qiziqishini bildirgan o'rta bo'g'in qo'mondonlarining katta qismi. ixtilofni tinch yo‘l bilan tezroq hal etish tarafdori bo‘ldi. Yana bir “partiya”, asosan qipchoq-qirg‘iz harbiy elitasi (amirlari) Qo‘qon rus qo‘shinlariga munosib qarshilik ko‘rsatishga tayyor ekanligini e’lon qilib, urushni davom ettirishni talab qildi [B.M.Bobojonov, “Qo‘qon xonligi”. T., 2010].
Bu kurash natijasida “Qipchoq-qirgʻiz partiyasi gʻoliblikni qoʻlga kiritib, sartovlar partiyasining ruslar bilan tinchlikka erishmoqchi boʻlgan olti nafar eng muhim vakilini oʻldirdi” [1864 yil 7 sentyabrdagi Chernyaevdan Dugamelga maʼruza. 76].
***
Chernyaev, ayniqsa, Qo‘qon artilleriyasining sifati, uning o‘q otish tezligi va aniqligi hamda “katta kalibrli yassi-rikoshet-portlovchi snaryadlar” qo‘llanilishi sezilarli darajada yaxshilanganini alohida ta’kidladi. So‘ng u Toshkentga “evropalik, obro‘li va qurol quyish bo‘yicha mas’ul” kelgani haqida xabar berib, uning mavjudligi Qo‘qon artilleriyasining takomillashganini tushuntirib berdi.Chernyaev yana bir maktubida qo‘shin kuchlarini yetarlicha baholamaslik xavfini ko‘rsatadi. Qo‘qon xonligi: “Ularning boshliqlari biznikidan kam emas, artilleriyasi ancha yaxshi, buning isboti miltiqli miltiqlar, nayzalar bilan qurollangan piyodalar va bizdagidan ancha ko‘p resurslardir. Agar biz ularni hozir tugatmasak, bir necha yildan keyin ikkinchi Kavkaz paydo bo'ladi" [Chernyaevning 1864 yil 26 sentyabrdagi maktubi, p. 116].
https://t.me/Ahmedov_Risoliddin
Yozuv devorda
Desht-i Qipchoq, erkin ko'chmanchilar o'lkasi.
18-iyun, 2020-yil
Neonomad
18-iyun, 2020-yil
Toshkent jangi va Olimqulning o‘limi.
Tarixchi Aziziy qirg‘iz Olimqulining og‘ziga aytgan ramziy ibora:
“Mening maqsadim Qo‘qonni bosib olish va hokimiyatdan zavqlanish emas, balki ruslarga qarshi kurashishdir” [Tarix-i ‘Azizi., s. 297].
***
Chimkent yurishi davrida qo‘qonliklar orasida rus harbiylari bilan munosabatlarga turlicha yondashuvlar paydo bo‘ldi. Sartlar (shuning uchun shartli nomi - "Sart partiyasi" yoki "Rossiyaparast partiya", asosan Rossiyada savdo bilan bog'liq bo'lgan savdogarlar sinfidan chiqqan) qiziqishini bildirgan o'rta bo'g'in qo'mondonlarining katta qismi. ixtilofni tinch yo‘l bilan tezroq hal etish tarafdori bo‘ldi. Yana bir “partiya”, asosan qipchoq-qirg‘iz harbiy elitasi (amirlari) Qo‘qon rus qo‘shinlariga munosib qarshilik ko‘rsatishga tayyor ekanligini e’lon qilib, urushni davom ettirishni talab qildi [B.M.Bobojonov, “Qo‘qon xonligi”. T., 2010].
Bu kurash natijasida “Qipchoq-qirgʻiz partiyasi gʻoliblikni qoʻlga kiritib, sartovlar partiyasining ruslar bilan tinchlikka erishmoqchi boʻlgan olti nafar eng muhim vakilini oʻldirdi” [1864 yil 7 sentyabrdagi Chernyaevdan Dugamelga maʼruza. 76].
***
Chernyaev, ayniqsa, Qo‘qon artilleriyasining sifati, uning o‘q otish tezligi va aniqligi hamda “katta kalibrli yassi-rikoshet-portlovchi snaryadlar” qo‘llanilishi sezilarli darajada yaxshilanganini alohida ta’kidladi. So‘ng u Toshkentga “evropalik, obro‘li va qurol quyish bo‘yicha mas’ul” kelgani haqida xabar berib, uning mavjudligi Qo‘qon artilleriyasining takomillashganini tushuntirib berdi.Chernyaev yana bir maktubida qo‘shin kuchlarini yetarlicha baholamaslik xavfini ko‘rsatadi. Qo‘qon xonligi: “Ularning boshliqlari biznikidan kam emas, artilleriyasi ancha yaxshi, buning isboti miltiqli miltiqlar, nayzalar bilan qurollangan piyodalar va bizdagidan ancha ko‘p resurslardir. Agar biz ularni hozir tugatmasak, bir necha yildan keyin ikkinchi Kavkaz paydo bo'ladi" [Chernyaevning 1864 yil 26 sentyabrdagi maktubi, p. 116].
https://t.me/Ahmedov_Risoliddin