Alkanlar. Olinishi. Ishlatilishi.

🔘Sanoatda tabiiy va yo'ldosh gazlar, neft tarkibidan ajratib olinadi.

1897 yili to'g'ridan to'g'ri sintez qilindi 👉🏻 Grafitga H2 ni biriktirib: C + H2 =(Ni, t`)=> CH4; Sintez gazidan (suv gazidan) olinadi (Fisher - Tropish reak.)

🔘Laboratoriyada: Metanni 1858 - yili M.Bertlo birinchi marta CS2 + 2H2S + 8Cu => CH4 + 4Cu2S reaksiya boyicha olgan. Hozirda alkanlar quyidagi usullarda olinadi.

1. Dekarboksillanish reaksiyasi yordamida. (Dyuma reak)
CH3COONa + NaOH => CH4(gaz) + Na2CO3

2. Karbidlardan (Al4C3, Be2C) metan olish mumkin.
Al4C3 + 12H2O => 4Al(OH)3 + 3CH4(gaz)

3.Vyurs reaksiyasi.
CH3 - I + 2Na + I - CH3 (metil yodid, yodmetan) = CH3 - CH3 (etan) + 2NaI
3CH3 - I + 6Na + 3I - C2H5 => CH3 - CH3 + C2H5 - C2H5 + CH3 - C2H5(C3H8) + 6NaI

4. To'yingan karbon k-ta tuzlarini elektroliz qilib (Kolbe).
4RCOOK + 2H2O => R - R + 2CO2 + 2KOH + H2

🔘Orlov - Fisher - Tropish sintezi.
nCO + (n2 + 1)H2 =(t, kat)=> CnH2n+2 + nH2O


☑️ metan - asosiy yoqilg'i hisoblanadi.
☑️ xloroform - tibbiyotda narkoz sifatida.
☑️ yodoform - tibbiyotda yaralarni bitkazish uchun.
☑️ etil bromid - milklarni og'riqsizlantirishda.
☑️ dixlormetan -> trixlormetan -> tetraxlormetan = erituvchi sifatida.