🇺🇳
BMT: tinchlikni ta’minlolma(yot)gan “tinchlik elchisi”
Birlashgan Millatlar Tashkiloti aʼzolari — mustaqil davlatlardir. BMT aʼzosi boʻlgan davlat xalqaro munosabatlarning asosiy tamoyillari aks etgan BMT Nizomida bayon etilgan majburiyatlarni qabul qiladi. Nizomga binoan, BMT 4 ta asosiy maqsadga amal qiladi:
1️⃣
xalqaro tinchlik va xavfsizlikni taʼminlashga koʻmaklashish;
2️⃣
millatlar oʻrtasida doʻstona aloqalarni rivojlantirish;
3️⃣
xalqaro muammolarni hal etishda va inson huquqlarini hurmatlashni ragʻbatlantirishda;
4️⃣
xalqaro hamkorlikni barqaror etish hamda ushbu umumiy maqsadlarga erishishda millatlar saʼy-harakatlari, kelishuvlari uchun markaziy rolni oʻynash.
• BMT butunjahon hukumati emas va u qonunlar qabul qilmaydi, biroq xalqaro mojarolarni bartaraf etishga va barcha davlatlarga daxldor boʻlgan masalalarni hal etish siyosatini ishlab chiqish uchun yordam bera oladigan mablagʻga ega. Taassufki, mazkur tashkilot faoliyati mobaynida o‘z funksiyalarini amalda to‘liq bajara olmayotganini guvohimiz. Shuningdek, a’zolarning vakolatlari taqsimotida tenglik yo‘qligi, ya’ni faqatgina BMT Xavfsizlik Kengashining doimiy 5 a’zosi –
AQSh, XXR, Rossiya, Buyuk Britaniya va
Fransiyada
veto huquqi mavjudligi ularning tashkilotdagi rolini sezilarli darajada oshiradi. Shu boisdan ayrim davlat rahbarlari, xususan, Turkiya Prezidenti
Rejeb Tayyib Erdog‘an ham BMT sammitlarida “
dunyo beshdan buyukdir” deya tashkilotni isloh qilishga chorlamoqda.
• BMT dunyodagi yagona
universal tashkilot hisoblansa-da, asosiy maqsad – jahonda tinchlikka erisha olgani yo‘q. Voqeliklar shundan dalolat bermoqdaki, BMT dunyoning turli mintaqalaridagi qurolli mojarolarni oldini oluvchi emas, balki u alanga olgandan keyin shunchaki unga munosabat bildiruvchi tashkilotga aylanib qolmoqda.
