Nega bizda hamma do'kon ochadi?
Sababi oddiy – odamlar miyasiga bundan originalroq fikr kelmaydi. Bu ta’lim tizimi, ko’chadagi bu muhit, bu fikrlash tarzi bilan ortiqroq narsa kelishi ham mumkin emas.
Buning nimasi yomon dersiz. Iqtisodiy jihatdan yomon tomonlari ko’p:
Birinchidan, hamma kartoshka eksa, bozorda kartoshka narxi
haddan tashqari arzonlab, boshqa sabzavotlar narxi ekilmagani hisobiga haddan tashqari qimmatlab ketadimi?! Magazin ko’payib ketsa ham shunday, daromad nolga tushadi.
Ikkinchidan, bu faoliyat turi
past texnologiyali hisoblanib aqliy mehnatni talab etmaydi, biznes sohibini o’rganishga, ustida ishlashga undamaydi. Boshqa o’z rivojini kutib turgan xizmat turlari esa rivojlanmaydi, o’ta qimmatligicha qolaveradi.
Ota-bobolarimiz savdo orqasidan yutuqlarga erishishganku deyishingiz mumkin. Lekin, ular xalqaro savdo bilan shug’ullangan.
Xalqaro savdo pepsi bilan kolani polkaga terib qo’yib, kun bo’yi kliyent kutib o’tirish emas.
Boshqa davlatlarda odamlar bir xil ish faoliyati bilan shug’ullanishdan qochadi.
Masalan,
Germaniyada butun bir industriya -
creative industry – ijod, kreativlik va madaniyat tarmog’i shakllangan. Unda 3
00 ming korxona ochilgan (O’zbekistonda jami 600 ming korxona mavjud),
1,2 million odam band. Bu industriyada ishlab chiqarilgan biror bir maxsulot va ko’rsatilayotgan xizmatlar bir-biriga o’xshamaydi.
Dizayn, hunarmandlik, video va foto montaj, street art, moda va hokazo.
Go'yoki O’zbekistondagi holat – hamma bir xil ish qilishi – arqonning bir uchi-yu, Germaniyadagi bir-biriga o’xshashi yo’q faoliyat turlarini o’zida jamlagan ijod industriyasi boshqa bir uchi.
Hammamiz bir xil kasb qilishimiz shart emas.
Rivojlanish bu xilma-xillik.
Youtubega kiring, xohlagan, qiziqqan faoliyat turingiz bo’yicha qudiruvga bering. O’rganing, maxsulotingiz/xizmatingiz uchun qayerda talab borligini aniqlang va o’sha bozorga olib chiqing. Sizdan sotib olishadi, chunki
siz birinchisiz!
Alibaba asoschisi Jack Maning
“Eng yaxshi bo’lma, eng birinchi bo’l!” degani bekorga emas. O'zbekistonga hali kirib kelmagan, lekin odamlarga kerak narsalar juda ko'p, siz birinchi bo'ling!
@eresearch_iqtisodiyot
