O'ZBEKISTONDA SOG'LIQNI SAQLASH - ЗДРАВООХРАНЕНИЕ УЗБЕКИСТАНА газетасининг расмий канали

Учта кучланиш регулятори олингани электр таъминотини меъёрда ушлаб туришга хизмат қилмоқда. Бундан ташқари, муассаса томига ўттиздан ортиқ қуёш батареялари ҳам ўрнатилган.

Стоматолог болалар билан тил топишиши керак  
Болаларда кучли ҳаяжон ва қўрқув шифокорнинг ишига халақит бермай қўймайди. Ваҳоланки, инъекция йўли билан оғриқсизлантиришнинг фаол усуллари амалиётга тадбиқ этилган. Миядаги кучли қўзғалишлар натижасида оғриқсизлантириш воситаларининг таъсир кучи иккинчи даражага тушиб кетиши ҳам мумкин. Шу боис муолажа олдидан болаларнинг руҳий барқарорлигига эришиш биринчи ўринга қўйилган. Тишларни даволаш жараёнида беморни чалғитиш ва қўрқув ҳиссини бартараф этиш учун хоналарга телевизорлар ўрнатилган бўлиб, болалар бу ерда мультимедияларни томоша қилишлари мумкин.
Тиббиётда стерилизациянинг роли устувор. Бугунги кунда мавжуд замонавий атоклавлар хавфсиз стерилизацияни таъминлашда муҳим омил бўлиб, эски авлод жиҳозларидан бир қатор афзалликлари билан ажралиб туради. Бир марталик эксплуатацияга мўлжалланган тиббий тўпламлар гепатит, ОИТС ва бошқа юқумли касалликлардан беморларни муҳофаза этишда анча қўл келади. Тишлар имплантацияси бўйича ҳам мутахассислар тажриба орттирган бўлиб, бу йўналишда ҳам амалий ишлар бошлаб юборилган.

Замонавий даволаш усуллари туманларга ҳам тадбиқ этилаяпти
Поликлиника шифокорлари шаҳар ва туманларга кураторлик иши бўйича доимий амалий ҳамда услубий ёрдам кўрсатиб келаётир. Туман тиббиёт бирлашмаларида чуқурлаштирилган тиббий кўриклар уюштириб, болаларни соғломлаштириш ишларига ҳисса қўшишмоқда. Туман марказий поликлиникаларида фаолият юритаётган терапевт, хирург ва ортодонт каби мутахассисларнинг кўникмаларини ошириш, соҳага тадбиқ этилаётган замонавий даволаш усулларини уларга таништириш ишларига алоҳида эътибор берилмоқда. “Маҳорат дарслари” орқали жағ ва тишда туғма нуқсони бор беморларни даволаш методлари тарғиб этилаяпти.
Бухоро шаҳридаги мавжуд мактабларнинг 18тасида стоматологик хизмат кўрсатувчи хоналар ташкил этилишига эришилди. У ерда тишларида муаммоси бор ўқувчиларга тиббий ёрдам кўрсатиш билан бир қаторда улар учун оғиз бўшлиғи гигиенаси дарслари ҳам олиб борилмоқда. Ўтказилган тиббий кўриклар натижасида ортодонтик, жарроҳлик амалиётига муҳтож болалар йўлланма билан марказга юборилмоқда.
Профилактик ишларнинг анчайин фаоллашуви натижасида эндиликда болаларда кариес касаллигининг олдини олишга эришилмоқда.

Ҳамзабек ТУРДИЕВ, журналист

ТИШЛАР САЛОМАТЛИГИ
кўплаб касалликларнинг олдини олишга хизмат қилади

Самарали усул  -  профилактика
Тиш касалликлари ва унинг асоратлари бугун бутун дунёда долзарб бўлиб турибди. Мамлакатимизда ҳам болалар орасида жадаллашаётган стоматологик касалликларни камайтириш йўлида саъй-ҳаракатлар давом этмоқда. Тиббиёт олимларининг фикрича, 12 ёшгача бўлган болалар орасида кариес касаллигининг ривожланиш даражаси қишлоқ болаларида шаҳарда яшовчи болаларга қараганда кўпроқ.
Юқори малакали даволаш ишларини амалга ошириш билан касаллик жадаллигини пасайтириб бўлмайди. Уларни камайтиришнинг ягона йўли касалликлар олдини олишда самарали усулларни топиш, профилактика орқали тиш касалликларини ва асоратларини бартараф қилиш.
Бухоро вилоят ихтисослаштирилган Болалар стоматология маркази тиш касалликларини эрта аниқлаш, олдини олиш ҳамда самарали даволаш бўйича ташкилий-услубий марказдир. Бундан ташқари, мазкур муассаса Стоматология институти талабалари учун ўқув базаси ҳисобланади.
Президентнинг 2011 йил 28 ноябрдаги “Соғлиқни сақлаш тизимини ислоҳ қилишни янада чуқурлаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги ПҚ-1652-сонли қарорида тиббиёт муассасалари фаолияти самарадорлигини ошириш, замонавий талаблар ва стандартларга мувофиқ аҳолига юқори сифатли тиббий ёрдам кўрсатишни таъминлаш каби устувор вазифалар белгиланган бўлиб, марказда унинг ижросини таъминлашга катта эътибор қаратилмоқда.

Бемор шифокорга бориш учун тонг отишини кутмайди
Бир кунда 350 нафар беморни қабул қилиш қувватига эга муассасада стоматология йўналишида барча турдаги тиббий ва сервис хизматлари, тиш даволаш, протезлаш, жарроҳлик, имплант қўйиш хизматлари, Дентал рентген, 3D панорам рентген, физиотерапевтик муолажалар йўлга қўйилган.
Марказда 1 ва 2-даволаш, профилактика, пуллик тиббий хизмат кўрсатиш каби бўлимлар, ортодонтия, рентген, техник лаборатория, физиотерапия, гигиена ва бошқа хоналар фаолият юритмоқда.
Тиббиётга қаратилаётган эътибор ва ислоҳотлар самараси ўлароқ, бугун вилоятда болалар стоматологияси ҳам жадал ривожланмоқда.
Таъкидлаш жоизки, илгари бу ерда шошилинч стоматология хонаси бўлмаган. Эндиликда беморлар тиш оғриғидан қийналганда стоматолог қабулига бориш учун тонг отишини кутиб ўтиришга мажбур бўлмайди. 24 соатлик режимда хизмат кўрсатувчи мазкур хона байрам кунлари ҳам фаолият кўрсатади. У керакли асбоб-ускуналар ва тажрибали мутахассислар билан таъминланган бўлиб, шошилинч ҳолатдаги 40 нафар беморни қабул қилишга мўлжалланган. 
–Баъзи кишилар тишлар саломатлигига жиддий эътибор қаратмайди. Ҳатто яроқсиз ҳолга келиб қолган тишлар олиб ташлаганидан кейин ҳам уларнинг ўрнини протез тишлар билан тўлдиришга аҳамият бермайди. Соғлом овқатланишнинг энг муҳим шартларидан бири эса таомнинг талаб даражасида чайналишидир. Тишлар мукаммал бўлмагач, бу борадаги муаммолар бўй кўрсатаверади. Оқибатда организмда бир қатор тизимларнинг фаолияти бузилиши, касалликлар вужудга келиши кузатилади, – дейди вилоят ихтисослаштирилган Болалар стоматология маркази директори Элбек Воҳидов.

Илгари беморлар аралаш қабул қилинарди
Муассаса биноси икки қаватдан иборат бўлиб, биринчи қаватда 18 ёшгача бўлган болаларга бепул тиббий хизмат кўрсатилади. Ёши катталарга эса иккинчи қаватда пуллик хизмат ташкил этилган. Стоматолог жарроҳлар томонидан жағ-тил ости юганчаси нуқсонини хирургик йўл билан даволаш, тиш суғуриш, тиш остида ҳосил бўлган йирингларни бартараф этиш, амбулатор шароитда қилиш мумкин бўлган барча амалиётлар шу ерда бажарилаяпти. Оғир асоратлар билан келган, стационар муолажага муҳтож беморлар эса вилоят Болалар кўп тармоқли тиббиёт марказига йўлланади.
Илгари бу ердаги шароит бугунгисидан кескин фарқ қилган. Болалар ва катталар хирургияси ҳам аралаш бўлганлиги сабабли шифокор қабулидаги навбатлар ошиб кетар, бу эса мутахассисларга ҳам, беморларга ҳам бирдек ноқулайликлар туғдирган. Эндиликда бу каби ўнғайсизликларга чек қўйилган. Стоматологик креслолар, бормашиналар, рентген аппаратлари, компьютерлар ва бошқа жиҳозлар янгисига алмаштирилган. Стоматологик тўпламлар сони ҳозирда қирқтага етган.

Қандай озиқ-овқатлар кучли аллергияга сабаб бўлади?

Озиқ-овқат аллергияси — дунёда тобора кенг тарақалаётган патологиялар сирасидан. Таҳлилларга кўра, бундан асосан болалар, айниқса, эмизикли гўдаклар кўп азият чекади

  Республика ихтисослаштирилган аллергология ва клиник иммунология илмий-амалий тиббиёт маркази директори Илмира Разикова кучли аллерген ҳисобланган озиқ-овқат маҳсулотлари ҳақида маълумот берди.

— Болаларда бу турдаги касаллик ривожланишига кўп ҳолларда онанинг ҳомиладорлик ёки эмизикли даврида нотўғри овқатланиши сабаб бўлади, — дейди мутахассис. 

  —  Қолаверса, гўдак сунъий аралашмалар билан озиқлантирилса, чала туғилса ёки ошқозон-ичак, ўт, жигар хасталикларидан азият чекса ҳам, озиқ-овқат аллергияси юзага келиши мумкин.

Сигир сути — кучли аллергия қўзғатувчи маҳсулот ҳисобланади. Таркибида f2, Bos d 4, Bos d 5, Bos d 6, Bos d 8, Bos d 9, Bos d 10, Bos d 11, Bos d 12 аллергенлари мавжуд.  Уларга 5-6 ёшгача бўлган ўғил-қизларда аллергия кузатилади.

Товуқ тухуми ҳам кенг тарқалган аллергенлар жумласидан. У овальбумин, овомуеоид, овотрансферрин ва овомуцин оқсиллар гуруҳларини ўз ичига олади. Бу моддалар молекуляр даражада ўрганилганда, Gal d1, Gal d2, овомукоид, Gal d3, Gal d4 аллергенлари реакцияларни юзага келтириши маълум бўлди.

Балиқ — кучли аллерген. Унинг гўштида парваальбумин ва тропомиозин оқсил гуруҳлари мавжуд. Молекуляр даражадаги ўрганишлар унинг таркибида Cyp c1, Gad c 1, Gad m 1 аллергенлари борлигини тасдиқлади.

Буғдой ва соя ҳам баъзида аллергик реакцияларни келтириб чиқаради. Масалан, соя таркибини молекуляр даражада ўрганиш натижасида унинг таркибида  Gly m 1, Gly m 5, Gly m 6 аллергенлари мавжудлиги аниқланди.

Гўшт маҳсулотлари орасида эса парранда ва от гўшти бошқаларига нисбатан кўпроқ аллерген хусусиятга эга.

Цитрус мевалар, қулупнай ва ертут ҳам кўпроқ аллергия қўзғайди. Ёнғоққа аллергияси бўлганларнинг аксарияти эса ушбу мева дарахти чангига ҳам таъсирчан бўлади.

Катталарда аллергия ривожланишига сабаб бўлувчи озиқ-овқат маҳсулотларидан биринчиси ерёнғоқдир. Бу маҳсулот кўп ҳолларда анафилактик реакцияни келтириб чиқаради.

Ундан сўнг турли хил ёнғоқлар, кунжут, асал, шафтоли, узум, малина, сабзи, шоколад, кофе ва какао аллергия чиқарувчи маҳсулотлар рўйхатидан жой олган.

Озиқ-овқат аллергиясидан азият чекадиган ёки бунга мойил кишилар шифокорлар кўригидан ўтиб, уларнинг тавсия ва кўрсатмаларига қатъий амал қилишлари лозим.

Ҳозир марказимизда касалликка аниқ ва тезкор ташхис қўйиш ҳамда уни самарали даволаш учун барча зарур шароитлар яратилган.