SQL Indexlar va Ularning Turlari
SQL index — bu jadvalda tezkor qidiruvni ta’minlash uchun ishlatiladigan maxsus tuzilma. Indexlar jadval ustunidagi ma'lumotlarni saralash va ularga tezkor kirishni ta’minlaydi. Bunday qilib, katta hajmdagi ma’lumotlarga ega jadvallardan so‘rovlar ko‘proq samaradorlik bilan amalga oshiriladi. Quyida SQL indexlarning asosiy turlari haqida ma’lumot beriladi.
1. Primary Key Index
Bu indeks jadvaldagi har bir qatorning noyobligini ta’minlaydi. Primary key avtomatik ravishda indekslanadi va uning asosiy vazifasi qatorlarni noyob identifikatsiyalashdir. Bitta jadvalda faqat bitta primary key bo‘lishi mumkin.
2. Unique Index
Unique index ham noyob qiymatlarni ta’minlaydi, lekin primary keydan farqli ravishda, bitta jadvalda bir nechta unique index bo‘lishi mumkin. Bu index jadvalda ma’lum ustunlarda takrorlanuvchi qiymatlarning oldini oladi.
3. Clustered Index
Clustered index jadvaldagi ma'lumotlarni fizik tarzda qayta tartiblaydi. Bitta jadvalda faqat bitta clustered index bo‘lishi mumkin, chunki u ma’lumotlarning fizik joylashuvini boshqaradi. Ushbu index orqali ma’lumotlarga to‘g‘ridan-to‘g‘ri kirish amalga oshiriladi.
4. Non-Clustered Index
Non-clustered index ma’lumotlarni tartiblamaydi, lekin har bir indekslangan qiymatning joylashgan joyini ko‘rsatadi. Bitta jadvalda bir nechta non-clustered indexlar bo‘lishi mumkin, bu esa qidiruvlarni tezlashtirishga yordam beradi.
5. Composite Index
Composite index bir nechta ustunlarni bir indeksda jamlash imkonini beradi. Bu turdagi indeks so‘rovlar tezligini oshirish uchun bir nechta ustunlarni birlashtirishda foydali bo‘ladi. Lekin qidiruvlar faqat indeksdagi birinchi ustundan boshlanganda tezlashadi.
6. Full-Text Index
Full-text index matnli ustunlar ustida qidirish uchun ishlatiladi. Bu turdagi indeks katta matn ma'lumotlarini osonroq va tezroq izlashga imkon beradi. U katta hajmdagi hujjatlar yoki tavsifli matnlar bo‘lgan ma'lumotlar bazalari uchun juda samarali.
Xulosa
SQL indexlar jadvaldagi ma'lumotlarga tezkor kirishni ta’minlash uchun ishlatiladi va ularning turli turlari mavjud. Primary key va unique index noyob qiymatlarni ta'minlashda ishlatilsa, clustered va non-clustered indexlar qidiruvlar samaradorligini oshirishda yordam beradi. To'g'ri indexlar tanlash katta ma'lumotlar bazalari bilan ishlashda samaradorlikni sezilarli darajada oshiradi.
@uzdevid
SQL index — bu jadvalda tezkor qidiruvni ta’minlash uchun ishlatiladigan maxsus tuzilma. Indexlar jadval ustunidagi ma'lumotlarni saralash va ularga tezkor kirishni ta’minlaydi. Bunday qilib, katta hajmdagi ma’lumotlarga ega jadvallardan so‘rovlar ko‘proq samaradorlik bilan amalga oshiriladi. Quyida SQL indexlarning asosiy turlari haqida ma’lumot beriladi.
1. Primary Key Index
Bu indeks jadvaldagi har bir qatorning noyobligini ta’minlaydi. Primary key avtomatik ravishda indekslanadi va uning asosiy vazifasi qatorlarni noyob identifikatsiyalashdir. Bitta jadvalda faqat bitta primary key bo‘lishi mumkin.
2. Unique Index
Unique index ham noyob qiymatlarni ta’minlaydi, lekin primary keydan farqli ravishda, bitta jadvalda bir nechta unique index bo‘lishi mumkin. Bu index jadvalda ma’lum ustunlarda takrorlanuvchi qiymatlarning oldini oladi.
3. Clustered Index
Clustered index jadvaldagi ma'lumotlarni fizik tarzda qayta tartiblaydi. Bitta jadvalda faqat bitta clustered index bo‘lishi mumkin, chunki u ma’lumotlarning fizik joylashuvini boshqaradi. Ushbu index orqali ma’lumotlarga to‘g‘ridan-to‘g‘ri kirish amalga oshiriladi.
4. Non-Clustered Index
Non-clustered index ma’lumotlarni tartiblamaydi, lekin har bir indekslangan qiymatning joylashgan joyini ko‘rsatadi. Bitta jadvalda bir nechta non-clustered indexlar bo‘lishi mumkin, bu esa qidiruvlarni tezlashtirishga yordam beradi.
5. Composite Index
Composite index bir nechta ustunlarni bir indeksda jamlash imkonini beradi. Bu turdagi indeks so‘rovlar tezligini oshirish uchun bir nechta ustunlarni birlashtirishda foydali bo‘ladi. Lekin qidiruvlar faqat indeksdagi birinchi ustundan boshlanganda tezlashadi.
6. Full-Text Index
Full-text index matnli ustunlar ustida qidirish uchun ishlatiladi. Bu turdagi indeks katta matn ma'lumotlarini osonroq va tezroq izlashga imkon beradi. U katta hajmdagi hujjatlar yoki tavsifli matnlar bo‘lgan ma'lumotlar bazalari uchun juda samarali.
Xulosa
SQL indexlar jadvaldagi ma'lumotlarga tezkor kirishni ta’minlash uchun ishlatiladi va ularning turli turlari mavjud. Primary key va unique index noyob qiymatlarni ta'minlashda ishlatilsa, clustered va non-clustered indexlar qidiruvlar samaradorligini oshirishda yordam beradi. To'g'ri indexlar tanlash katta ma'lumotlar bazalari bilan ishlashda samaradorlikni sezilarli darajada oshiradi.
@uzdevid