Bu psixologiya

“Ideallik yoʻq axir…” — yupanchiqqa aylanganida

Ideal ish, munosabat, hayotning mavjud emasligi haqidagi fikr — perfektsionistlar(mukammallikka intiluvchilar)ga yengillik berishi mumkin. Chunki ular ideallik ortidan quvib, takror-takror almashadigan ishi yoki munosabatlaridan hech ham qoniqish ololmaydi. Ba’zida esa kutuvlarining amalga oshmasligi va xato qilishdan qoʻrqib hech narsani boshlay olishmaydi. Ideallik yoʻqligini qabul qilish — yutuqlaridan mamnun boʻlolish, hafsala pir boʻlishlariga qaramay harakatda davom etish imkonini beradi perfektsionistlarga.

Lekin ideallik yoʻqligi haqidagi fikr — kim uchundir juda qoniqarsiz sharoitlarda qolib ketishga sabab boʻlishi mumkin. Bunda odam “Har yerni qilma orzu — har yerda bor tosh-u tarozu” degan maqolga ishonib, orzusidagi mamlakat, shaharga borishdan, yaxshiroq korporatsiyaga ishga joylashishdan voz kechadi. “Hamma uyda ham janjal, kelishmovchiliklar boʻlib turadi” degan maslahatlarga quloq solib, oʻta nosogʻlom munosabatlarda qolib ketadi va tanasi, ruhiyati, hayotining barbod boʻlishiga izn beradi.

“Ideallik yoʻq” degan fikr yupanchiqqa aylanganida — kishining hayotidan mamnunligi 80-90% emas, balki juda past koʻrsatkichlarda boʻladi. Oʻzgarishlar uchun zarur harakatlarni qilishdan koʻra, reallikka, ogʻir muammolarga koʻz yumish oson tuyiladi. Reallikni qancha uzoq vaqt inkor etsangiz, shunchalik vaziyat ogʻirlashib boraveradi.
Bunday holatda ekaningizni asosiy belgilaridan biri — boshqalarga hasad hissi va tanqidlarning juda koʻpligidir.

Azoblanish odati

Ba’zi insonlarga qanchalik empatiya koʻrsatmang, yordam bermang — hech narsa oʻzgarmaydi. Har safar vaqt, pul, emotsional yaqinlik singari resurslaringizni havoga uchiradi. Ertaga ham, bir oydan keyin ham, oʻn yildan keyin ham oʻsha-oʻsha mummolari bilan yashayverishadi.

Bu odamlar mazoxistlardir. Ulardagi azoblanish odati tashqaridan koʻrsatilayotgan yordamdan unumli foydalanishiga imkon bermaydi. Azoblanish odati qanday namoyon boʻladi?

1. Mazoxist, unga nimadir, kimdir azob berayotganini bilib tursa ham — vaziyatni oʻzgartirishga harakat qilmaydi, faqat shikoyat qiladi.
Masalan: hech narsaga ulgurmayotgani haqida koʻp gapiradi, lekin taym-menedjment borasida nimanidir oʻrganishni sinab koʻrmaydi; oila a’zolari bilan munosabatlari yomonligini gapiradi, lekin ular bilan gaplashib olish/aloqani uzish/terapiyaga borish singari tavsiyalarga quloq solmaydi; iqtisodiy vaziyat ogʻirligi haqida koʻp takrorlaydi, lekin iqtisodiy farovonlik yoʻllarini qidirmaydi.

2. Mazoxist qiyinchiliklarini gapirishdan zavqlanadi. Masalan: Ishda qanchalik qiynalgani, kunning qanday ogʻir oʻtgani, boshqalarni deb juda koʻp harakat qilgani haqida hikoyalar eshitasiz undan. Erishgan yutuqlari, oson eplagan ishlari, donolik bilan hal qilgan masalalari haqida gapirmaydi — chunki unda sogʻlom nartsissizm yoʻq (sogʻlom nartsissizm — oʻz yutuqlari bilan faxrlanish imkonini beradi). Mazoxist qiyinchiliklari orqaligina qadrlanishga, qabul qilinishga oʻrgangan — shu sabab ular haqida ogʻiz ochadi koʻpincha.

Mazoxist bilan suhbatlashayotganingizda undan e’tibor olishning yagona yoʻli — unikidan ogʻirroq muammongiz haqida gapirishdir. Siz ham mazoxist boʻlmasangiz, bunday kontakt uzoq davom etishiga chidolmaysiz👌🏻

Psixolog Sarvinoz Omonova