Шу сабабли, улар кўплаб соҳаларда эронликлар ва ғарб шарқшунослари бир неча юз йиллардан бери ўрнатиб ва такрорлаб келаётган ҳақиқатларга тегмаганлар ва ўзгартиришга ҳаракат қилмаганлар. Балки ҳозирги ўзимиздаги айрим олимларга ўхшаб ушбу иддаоларга ўзлари ҳам ишонганлар.
Ушбу сабабларга кўра, бизнинг ўлик тилларимиз эгаси, ҳимоячиси йўқ ўгай тилларга айланиб қолган ва уларни “Шарқий Эрон тиллари” деб “патентлаб”, эронлаштириб юборганлар.
Масалан Ҳиндистон ўз мустақиллигини қўлга киритиб, қудратга кира бошлагач, тарих, тил ва маданиятга оид ўз улушини, жумладан эронлаштирилган қисмларини қайта ҳиндлаштириш устида иш олиб бормоқда.
Бизда эса Авесто бизники эмас, Зардушт Хоразмда туғилмаган, қадимги тилларимиз эроний тиллар ва ҳоказо деган иддаолар кенг тарқалган.
Аслида қандай бўлиши керак эди?
Дунёда Эрон тиллари ва қадимий эрон тилларининг ўзи ҳам кирадиган “Ҳинд Европа тиллар” гуруҳи бор. Мана ушбу тиллар гуруҳига кирувчи тиллар рўйхати:
- Албан тили
- Анатолия тиллари (ўлик тиллар)
- Арман тили
- Болтиқ тиллари
- Славян тиллари
- Герман тиллари
- Грек тиллари
- Эрон тиллари
- Ҳинд-орий тиллари
- Италий тиллари, жумладан лотин ўлик тили
- Кельт тили (деярли ўлик тил)
- Палеоболқон тиллари (ўлик тиллар)
- Тохар тили (ўлик тил).
Кўриб турганингиздай ушбу тилларнинг айримлари бизнинг қадимий тилларимиз каби ўлик тиллар. Жумладан, бизнинг устимиздан ўтиб Хитойгача борадиган Тохар тили.
Менимча, бизнинг тилларимизни “Шарқий Эрон тиллари” қилиб юбормасдан ушбу рўйхатга мустақил равишда қўшиб қўйиш тўғрироқ бўлар эди:
Қадимий Хоразм тили (ўлик тил)
Қадимий сўғд тили (ўлик тил)
Бақтрия тили (ўлик тил)
Мана шундай.
Тўғри, улар Эрон тили билан бир тиллар оиласига даҳлдор. Худди Тохар тили, Славян ва Герман тиллари каби. Бошқа тиллар Эрон тилларига, Эрон тили бошқа тилларга киритиб юборилмагани каби бизнинг қадимий тилларимизни бошқа тил ичига киритиб юборишга асос йўқ. Илгари тилларимизни ҳимоя қилувчилар йўқ бўлган бўлса, энди бизлар бормиз.
Тилларимизнинг ўзлигини ҳимоя қилиш Эронга, эронликларга ва эрон тилларига қарши ҳаракат эмас. Аксинча, Эрон ва эронликлар билан минг йиллардан бери умумий тарих, умумий маданият ва катта эҳтимол билан умумий қонга эгамиз. Аммо бу нарса, бизни эронлаштирилишимизга ва қандайдир ўринда “Эроннинг кичик укаси” бўлишимизга асос бўлмаслиги керак. Балки биз ўзимизнинг миллий манфаатларимиз ва тарихий ҳақиқатни қайта тиклаш учун ҳаракат қилишимиз керак.
Шунда, бизнинг тарихимиз, қадимий тилларимиз, маданий меросимиз “ўгай” бўлиб юрмасдан, ўзининг ҳақли маконига қайтади.
Тўғрими?
Дониёр Рўзметов
"Уч замон"га ҳали аъзо бўлмаганлар учун ҳавола 👉https://t.me/uchzamon
Ушбу сабабларга кўра, бизнинг ўлик тилларимиз эгаси, ҳимоячиси йўқ ўгай тилларга айланиб қолган ва уларни “Шарқий Эрон тиллари” деб “патентлаб”, эронлаштириб юборганлар.
Масалан Ҳиндистон ўз мустақиллигини қўлга киритиб, қудратга кира бошлагач, тарих, тил ва маданиятга оид ўз улушини, жумладан эронлаштирилган қисмларини қайта ҳиндлаштириш устида иш олиб бормоқда.
Бизда эса Авесто бизники эмас, Зардушт Хоразмда туғилмаган, қадимги тилларимиз эроний тиллар ва ҳоказо деган иддаолар кенг тарқалган.
Аслида қандай бўлиши керак эди?
Дунёда Эрон тиллари ва қадимий эрон тилларининг ўзи ҳам кирадиган “Ҳинд Европа тиллар” гуруҳи бор. Мана ушбу тиллар гуруҳига кирувчи тиллар рўйхати:
- Албан тили
- Анатолия тиллари (ўлик тиллар)
- Арман тили
- Болтиқ тиллари
- Славян тиллари
- Герман тиллари
- Грек тиллари
- Эрон тиллари
- Ҳинд-орий тиллари
- Италий тиллари, жумладан лотин ўлик тили
- Кельт тили (деярли ўлик тил)
- Палеоболқон тиллари (ўлик тиллар)
- Тохар тили (ўлик тил).
Кўриб турганингиздай ушбу тилларнинг айримлари бизнинг қадимий тилларимиз каби ўлик тиллар. Жумладан, бизнинг устимиздан ўтиб Хитойгача борадиган Тохар тили.
Менимча, бизнинг тилларимизни “Шарқий Эрон тиллари” қилиб юбормасдан ушбу рўйхатга мустақил равишда қўшиб қўйиш тўғрироқ бўлар эди:
Қадимий Хоразм тили (ўлик тил)
Қадимий сўғд тили (ўлик тил)
Бақтрия тили (ўлик тил)
Мана шундай.
Тўғри, улар Эрон тили билан бир тиллар оиласига даҳлдор. Худди Тохар тили, Славян ва Герман тиллари каби. Бошқа тиллар Эрон тилларига, Эрон тили бошқа тилларга киритиб юборилмагани каби бизнинг қадимий тилларимизни бошқа тил ичига киритиб юборишга асос йўқ. Илгари тилларимизни ҳимоя қилувчилар йўқ бўлган бўлса, энди бизлар бормиз.
Тилларимизнинг ўзлигини ҳимоя қилиш Эронга, эронликларга ва эрон тилларига қарши ҳаракат эмас. Аксинча, Эрон ва эронликлар билан минг йиллардан бери умумий тарих, умумий маданият ва катта эҳтимол билан умумий қонга эгамиз. Аммо бу нарса, бизни эронлаштирилишимизга ва қандайдир ўринда “Эроннинг кичик укаси” бўлишимизга асос бўлмаслиги керак. Балки биз ўзимизнинг миллий манфаатларимиз ва тарихий ҳақиқатни қайта тиклаш учун ҳаракат қилишимиз керак.
Шунда, бизнинг тарихимиз, қадимий тилларимиз, маданий меросимиз “ўгай” бўлиб юрмасдан, ўзининг ҳақли маконига қайтади.
Тўғрими?
Дониёр Рўзметов
"Уч замон"га ҳали аъзо бўлмаганлар учун ҳавола 👉https://t.me/uchzamon