Uch zamon

Шу сабабли, улар кўплаб соҳаларда эронликлар ва ғарб шарқшунослари бир неча юз йиллардан бери ўрнатиб ва такрорлаб келаётган ҳақиқатларга тегмаганлар ва ўзгартиришга ҳаракат қилмаганлар. Балки ҳозирги ўзимиздаги айрим олимларга ўхшаб ушбу иддаоларга ўзлари ҳам ишонганлар.

Ушбу сабабларга кўра, бизнинг ўлик тилларимиз эгаси, ҳимоячиси йўқ ўгай тилларга айланиб қолган ва уларни “Шарқий Эрон тиллари” деб “патентлаб”, эронлаштириб юборганлар.

Масалан Ҳиндистон ўз мустақиллигини қўлга киритиб, қудратга кира бошлагач, тарих, тил ва маданиятга оид ўз улушини, жумладан эронлаштирилган қисмларини қайта ҳиндлаштириш устида иш олиб бормоқда.

Бизда эса Авесто бизники эмас, Зардушт Хоразмда туғилмаган, қадимги тилларимиз эроний тиллар ва ҳоказо деган иддаолар кенг тарқалган.

Аслида қандай бўлиши керак эди?

Дунёда Эрон тиллари ва қадимий эрон тилларининг ўзи ҳам кирадиган “Ҳинд Европа тиллар” гуруҳи бор. Мана ушбу тиллар гуруҳига кирувчи тиллар рўйхати:

- Албан тили
- Анатолия тиллари (ўлик тиллар)
- Арман тили
- Болтиқ тиллари
- Славян тиллари
- Герман тиллари
- Грек тиллари
- Эрон тиллари
- Ҳинд-орий тиллари
- Италий тиллари, жумладан лотин ўлик тили
- Кельт тили (деярли ўлик тил)
- Палеоболқон тиллари (ўлик тиллар)
- Тохар тили (ўлик тил).

Кўриб турганингиздай ушбу тилларнинг айримлари бизнинг қадимий тилларимиз каби ўлик тиллар. Жумладан, бизнинг устимиздан ўтиб Хитойгача борадиган Тохар тили.

Менимча, бизнинг тилларимизни “Шарқий Эрон тиллари” қилиб юбормасдан ушбу рўйхатга мустақил равишда қўшиб қўйиш тўғрироқ бўлар эди:

Қадимий Хоразм тили (ўлик тил)
Қадимий сўғд тили (ўлик тил)
Бақтрия тили (ўлик тил)

Мана шундай.

Тўғри, улар Эрон тили билан бир тиллар оиласига даҳлдор. Худди Тохар тили, Славян ва Герман тиллари каби. Бошқа тиллар Эрон тилларига, Эрон тили бошқа тилларга киритиб юборилмагани каби бизнинг қадимий тилларимизни бошқа тил ичига киритиб юборишга асос йўқ. Илгари тилларимизни ҳимоя қилувчилар йўқ бўлган бўлса, энди бизлар бормиз.

Тилларимизнинг ўзлигини ҳимоя қилиш Эронга, эронликларга ва эрон тилларига қарши ҳаракат эмас. Аксинча, Эрон ва эронликлар билан минг йиллардан бери умумий тарих, умумий маданият ва катта эҳтимол билан умумий қонга эгамиз. Аммо бу нарса, бизни эронлаштирилишимизга ва қандайдир ўринда “Эроннинг кичик укаси” бўлишимизга асос бўлмаслиги керак. Балки биз ўзимизнинг миллий манфаатларимиз ва тарихий ҳақиқатни қайта тиклаш учун ҳаракат қилишимиз керак.

Шунда, бизнинг тарихимиз, қадимий тилларимиз, маданий меросимиз “ўгай” бўлиб юрмасдан, ўзининг ҳақли маконига қайтади.

Тўғрими?

Дониёр Рўзметов

"Уч замон"га ҳали аъзо бўлмаганлар учун ҳавола 👉https://t.me/uchzamon

Ўзимизнинг ўзбек тилли илм кишиларимиз орасида ҳам бу “мактаб”нинг иддаоларига қўшиладиган, уни дастаклайдиган ва уқтиришга интиладиганлар ҳам етарлича. Улар бу ишни ёмон мақсадда қилмайдилар. Аксинча, улар бунга ўзлари ишонадилар ва шу сабабли ушбу версияни савол остига олмасдан, шубҳа қилмасдан илгари сурадилар. Бу худди Ал Хоразмий, Ал Фарғоний, Ибн Сино араб олимлари деган иддаога ишониб, уни савол остига олмасдан, мантиқан текшириб кўрмасдан шундай деб ўрганишда ва ўргатишда давом этаётган олим ва ўқитувчиларга ўхшаган гап. Ёмон ният ва мақсад йўқ, аммо нотўғри иддаонинг такрорланаверишига ва “ҳақиқатга айланиши”га ҳисса қўшишдай гап.

Қадимги Хоразм, Сўғд ва Бақтрия тилларига қайтамиз.

Турли версиялар ичидан “ҳақиқат” деб тан олинадиган “Шарқий Эрон тиллари” вариантига тўхталамиз. Яъни бу версияга кўра, қадимда Эрон тиллари ва Шарқий Эрон тиллари бўлган. Бизнинг қадимий тилларимиз ўзлари мустақил тиллар бўлмаган ва Шарқий Эрон тилларига кирган.

Янада соддалаштирсак, биз қадимда ҳам, яқинда ҳам мустақил мавжуд бўлмаганмиз. Олдин Эронники, кейин турклашиб, туркларники бўлганмиз. Қадимги Хоразм, Сўғд, Бақтриялар бекорга мавжуд бўлганлар, улар мавжуд бўлмаганлари учун Кирнинг бошини кесганлар, шарқий эронлик бўлганликлари учун ғарбий эронлик Дорога қарши курашиб, уни чўлда адаштирганлар.

Бунга маданиятларимиз эллинистик, яъни грек ва кушонча, яъни хитойча эканини, қонимиз араб ва мўғуллар билан мажбурий қоришганини ҳисобга олсак, биз аслида ҳеч ким эмасмиз. Ундан бундан яралган, на тили, на маданияти, на тарихи, на қони, на ўзлиги бор насл насабсизлармиз.

Аслида дунёда қоришмаган, аралашмаган миллат йўқ. Умуман миллат тушунчасининг ўзи ясама. Аммо бошқаларга “асл миллат” бўлиш ярашаверади. Эронлик, араб, турк, француз, инглиз, рус, мўғул, ҳинд, хитойлик бўлиш мумкин. Аммо бизга мумкин эмас.

Тўғри, Қадимги тилларимиз ва қадимги Эрон тили бир тил оиласига мавжуд бўлганлиги бор гап. Масалан, ўзбек, қозоқ, туркман ва ҳоказо тиллари каби. Лекин ҳеч ким ўзбек тилини “Жанубий қозоқ тили” ёки қозоқ тилини “Шимолий ўзбек тили” демаяпти.

Нега Эрон тиллари “Ғарбий Хоразм тиллари” ёки “Узоқ сўғд тиллари” деб айтилмаяпти-ю, бизнинг қадимий тилларимиз “Шарқий Эрон тиллари” деб эронлаштириб юбориляпти?

Бунга сабаб ва асослар қандай?

Барчаси қадимга эмас, яқин 18-19 асрларга бориб тақалади. Бу асрларда ҳозирги “миллат” сунъий ижтимоий-сиёсий тушунчаси яратилади. Худди ўша даврларда шарқшунослар “Шарқ”нинг тарихи, тиллари ва маданиятларини учга Форс шоҳлари, Усмоний султонлар ва араб ўлкаларига бўлиб ўрганадилар. “Узоқ шарқ”, яъни Япония, Хитой, Ҳиндихитойлар алоҳида мавзу.

Дунё миллатларга бўлинаётган, тарихлар таснифланаётган ва талашилаётган вақтда бизда ўз ички ишларига ўралашиб қолган, ташқи дунё билан деярли алоқалари бўлмаган қолоқ хонлик ва амирликлар бўлган. Кейинчалик ҳудудларимиз Чор Россияси томонидан босиб олингач, тарихимиз, тилларимиз, маданий бойликларимизни ҳимоя қилиш, бўлишиш, эга чиқиш имконимиз бутунлай йўқолган.

Бу пайтда Форс олимлари Ғарб шарқшунослари ҳамкорлиги ва ҳайриҳоҳлигида Эрон, Марказий Осиё ва Ҳиндистонгача бўлган ҳудудларнинг тарихи ва маданий меросларини “эронлаштириш” билан машғул бўлганлар. Зардушт эронлик, Авесто Эронники, қадимий тиллар эроний тиллар, меморчиликда умумийликлар борми, эрон меморчилиги ва ҳоказо.

Бу иддаолар бир неча юз йиллар давомида ҳеч қандай қаршилик ва раддияларсиз илмий китобларда ёзилиб, такрорланиб, ҳатто ўзимизнинг олимлар ҳам тан олиб, илгари сурадиган “илмий ҳақиқатлар”га айланган.

Собиқ СССР даврида тарихимизнинг кўплаб зарварақлари ёзилган, археологик исботлари кўрсатилган. Совет, хусусан рус олимларининг бу борада қилган хизматлари беқиёс. Буни эътироф этмаслик инсофсизлик бўлади. Уларнинг ўрнида ўзимизникилар бўлганида бу илмий ишлар балки ҳеч қачон қилинмас, балки барча топилмалар ё ўғирлаб йўқ қилинган бўлар эди.

Бошқа томондан, бизнинг тарихимиз, маданий меросимиз ҳимоясига улкан ҳисса қўшган олимларнинг барчаси Европа шарқшунослари таъсирида бўлган евроцентрик шарқшунос олимлар бўлганлар.

Грек афсоналари қаҳрамонлари, худолари, Зевс, Аполлон, Посейдон ва ҳоказоларни мактабда ўрганамиз, биламиз. Ҳинд қаҳрамонлари, худолари Рам, Кришна, Шиваларни биламиз, сериалларини севиб томоша қилганмиз, тақлид қилганмиз. Европа, рус эртакларини ўқиб катта бўлганмиз.

Ўзимиздаги достонларни тушуниб тушунмай ўқиганмиз, яхши кўрган бўлсак ҳам аҳамиятини англамаганмиз. Улар биздаги грек, рим, ҳинд, миср афсоналаридан кам бўлмаган аҳамиятга эга бойлигимиз эканлигини билмаганмиз.

Ушбу суҳбатни эринмасдан томоша қилишни тавсия қиламан. Агар мағзини англаб тингласангиз сарфлаган вақтингиз нега бор йўғи 1 соат 40 минут бўлганлигигагина афсусланасиз.

Мана ҳавола:

https://youtu.be/LHYSs_gLHio?si=TJ9NDmaxXjTm1Jzg

​​ТУНЕЛНИНГ НАРИГИ ТАРАФИ

Ироқ парламенти қизларга 9 ёшдан бошлаб уйланишни қонунлаштирди. Бундан ташқари, аёлларга ажрашиш, ўз боласига васийлик қилиш ва меросхўр бўлиш тақиқланди.

Бу хабарни радикал диндорларга ёқиш учун дастлаб “Жума муборак” юбориб юриб, ҳозир қатордан қолмаслик учун қопга ўранишга ўтган, “шариат” деса тушуниб тушунмай оғзидан сўлаги оқадиган, “шариат аёлларга энг кўп ҳуқуқларни беради” деса ўқиб, текшириб ҳам кўрмай “Мошолло” деб ўтирадиган, уларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилсак бизларни ҳақорат қиладиган аёлларга юбориб қўйиш керак.

Улар радикал пирлар, уларнинг муридлари алдовида дунёвий жамиятдаги эркинликларидан нафратланиб, кўзларини юмганча кириб бораётган тунелнинг нариги тарафидаги чиқиш охири мана шундай ҳаёт тарзига олиб боради.

Эркаклар-ку, майли, соқол қўйса, элга қўшилиб масжидга бориб келиб юрса кунини кўради. Аммо шариат бошқарувига ўтган жамиятлар - Афғонистон, Судан, Сомалия, Ироқ, Сурия, Чад ва Мали ҳудудларидаги “ИШИД”чилар бошқарадиган ҳудудларда аёлларнинг ҳуқуқлари максимум чекланиб, улар бола туғиб берувчи предмет даражасига туширилганлар.

Умуман олганда, у ерларнинг қонунларига кўра бу нормал ҳолат дейиш мумкин, чунки деярли ҳеч ким ўқиб кўрмаган шариат қонунлари шундай. У ердаги радикал диндорлар ўзлари берган ваъда - “шариат ўрнатиш”дан ортиқ иш қилаётганлари йўқ. Айб ўз вақтида уларни қўллаб қувватлаганларда, дастлаб “Жума муборак” юборган, кейин қопга киришга, ундан кейин эрига 4 хотин олишга рози бўлганларда, илм ўрнига зулмни танлаганлардадир.

Афсуски, бизнинг жамиятимизнинг ҳам анча инсонлари, жумладан аёллар ушбу тунелга кириб йўлга тушдилар ва киришда давом этмоқдалар. Ўз вақтида орқага қайтиб ёруғликка чиқиш ёки тунелнинг охиригача етиб бориб, нариги тарафидан чиқиш ҳар кимнинг ўз қўлида.

Биз ва биз каби ойдинларнинг вазифаси бошқалар кўрмаётган хавфларни кўрганда ҳақорат ва таҳдидларга дуч келсак ҳам огоҳлантириб қўйишдир.

"Уч замон"га ҳали аъзо бўлмаганлар учун ҳавола 👉https://t.me/uchzamon

Биринчи мавсумнинг ўзидаёқ у ўзига берилган ҳар бир қисқа имкониятдан унумли фойдаланиб, ўз имкониятларини намойиш этиб ва жамоада ўз ўрнига эга бўлишга муносиб эканлигини кўрсатиб борди.

Ўтган мавсумда у рақибнинг бақувват ўйинчиларидан бири Жонатан Давидни елкаси билан уриб, деярли учириб юборгач, рақиб бориб реклама панелига урилиб “ёпишгач” “Ланс” муҳлислари уни “қоя”, “монстр” деб атай бошладилар. Абдуқодир Ҳусановнинг яқинда Ницца клуби ўйинчиси Али Абди билан икки марта елкама елка тўқнашгач, уни “учириб” юборгани видеоси тарқалгач, “Ланс” муҳлислари учун у деярли Лансни ҳимоя қилувчи ва тегиб бўлмас муқаддас қоя рамзига айланди. Ҳатто унинг жамоадошлари ҳам у ҳақда ярим ҳазил аралаш шундай деган. Томассон “Мен машғулотларда унга дуч келмасликка ҳаракат қиламан”. Ланснинг афсонавий дарвозабони Брис Самба “Мен ундан қўрқаман. Ростдан қўрқаман”.

Маълумот учун, “Ланс”нинг сўнгги 5 та ўйинида Абдуқодир Ҳусанов муҳлислар томонидан “энг зўр ўйинчи” деб топилди ва 8-тур ўйинларидан кейин у Франция чемпионатининг рамзий терма жамоасига киритилди.

Ҳозирга келиб, муҳлислар энди Абдуқодир Ҳусановни ҳеч қачон заҳирага ўтирғизмаслик керак деётган бўлсалар, бошқа томондан улар Абдуқодир бу таланти билан тез орада каттароқ, буюкроқ клубларга ўтиб кетишидан хавотир билдирмоқдалар.

Фикрларимни ажойиб руҳда якунлаш учун, ижтимоий тармоқларда “Ланс” муҳлислари Абдуқодир Ҳусанов ҳақида ёзаётган айрим фикрларни улашаман. Ўқинглар, кулинглар, фахрланинглар. Ўзларингиз ҳам изоҳлар ёзинглар ва бошқаларга ҳам улашинглар:

- Абдуқодир Ҳусанов ва Чак Норрис бир марта учрашган. Олимлар бу ҳодисани “Биг Банг” деб атайдилар

- Шимолда қуёш чиқмаслигининг сабаби Абдуқодир Ҳусанов уни тўсиб туради (Тушунтириш: Ланс клуби Франция шимолида жойлашган. Абдуқодирни қуёшни тўсишга қодир кучли, баҳайбат деб ҳазил қиляпти)

- Абдуқодир Ҳусанов мих билан болғаларни қоқар эмиш

- Абдуқодир Ҳусанов “Киндер” тухумларидан омлет пишириб беришга қодир

- Вол Стрит биржаси дунёда бор йўғи 3-ўринда туради. Чунки биринчи ва иккинчилари Абдуқодир Ҳусановнинг шимининг ичида турибди

- Агар Абдуқодир Ҳусанов хонага кирса, уни ҳатто Жилбер Монтангье ҳам кўради (Тушунтириш: Жилбер Мотангье франциялик кўзи ожиз санъаткор. Бу ерда Абдуқодир Ҳусановнинг ёрқинлигига шаъма қилиняпти)

- Агар Абдуқодир Ҳусанов “Риколани мен яратганман” деса, ҳатто швейцарияликлар ҳам овозини ўчиради (Тушунтириш: “Рикола” Швейцариядаги конфет бренди)

- Абдуқодир Ҳусанов кикер (стол устида ўйналадиган ўйинчоқ футбол) да ҳам боши билан шўнғишга қодир

- Абдуқодир Ҳусанов “Супер Марио” ўйинини бирон марта сакрамасдан якунлабди

- Бир куни рақиб ўйинчиси Абдуқодир Ҳусановнинг оёғига тепибди ва ўзининг оёғи операция бўлиб, бир йилдан сўнг юришни бошлабди

- Бир куни Абдуқодир Ҳусанов ва Супермен қўл йиқитиш бўйича беллашибди. Шарти - мағлуб бўлган трусигини шимининг устидан кийиши керак экан

- Абдуқодир Ҳусанов болалигида қорбобога хат ёзмас экан. У қорбобога ултиматум (мажбурият) юборар экан

- Чак Норрисга урушишни Абдуқодир Ҳусанов ўргатган экан

- Абдуқодир Ҳусановни Россия армиясига рўпара қилинг, рус аскарлари четга чиқиб йўл беради

- Абдуқодир Ҳусанов чексизликни 2 марта санаб тугатган экан

- Абдуқодир Ҳусанов “Ланс” клубига кетаётиб отасига дебди : “Дада, бундан буён уйнинг хўжайини сизсиз”.

😂😂😂💪

Абдуқодирга келгуси ўйинларда фақат омадлар тилаб қоламиз!

"Уч замон"га ҳали аъзо бўлмаганлар учун ҳавола 👉https://t.me/uchzamon