🔘 DİL BİLGİSİ – GRAMMATIKA
Egalik qo’shimchalar (takrorlash)
Avvalgi 4-darsda bu haqda o’rgangan edik. Ushbu o’rinda qisqacha takrorlab, turli
misollar keltiramiz. Egalik qo’shimchalari biror narsani kimgadir tegishli ekanligini
bildirish uchun qo’shiladi, Masalan: Bu mening …. –im (Bu mening kitobim, Sening
uying, uning xonasi)
🔸Benim adım, işim, arabam
🔸Senin adın, işin, araban
🔸Onun adı, işi, arabası,
🔸Bizim adımız, işimiz, arabamız
🔸Sizin adınız, işiniz, arabanız
🔸Onların adları /adı, işleri/ işi, arabaları / arabası
🔸Mustafanın işi, arabası, evi
🔸Ahmetin işi, arabası, evi
🔸Arabanın sahibi, kapısı, anahtarı
🔸Evin sahibi, kapısı, anahtarı
📌 Masalan:
• Benım işim çok
• Senin adın ne?
• Onun adı Ahmet
• Bizim işimiz yok
• Sizin arabamız var mı?
• Onların arabası nerede?
• Mustafanın evi burada
• Ahmetin arabası var
• Arabanın sahibi kim ?
• Evin anahtarı kimde?
👇 da / de – ham 👇
a, ı, o, u => da
e, i, ö, ü => de
🔹Ben de türkçe biliyorum – Men ham tyurkcha bilaman
🔹O da hastane’ye gidecek – U ham kasalxonaga boradi
🔹Mustafa da oraya gelmiş – Mustafa ham u yerga boripti
🔹Senin araban siyah, Benim arabam da siyah – Sening moshinang qora mening moshinam ham qora
✅ Emir (emretmek) – Buyruq (buyurmoq)
Turk tilida, Fe’ldagi “-mak, -mek” qo’shimchasi olib tashlansa, bu - “Sen” olmoshi uchun buyruq bo’ladi.
📌 Masalan:
🔻Yapmak => Yap = Sen yap (Bajarmoq => Bajar = Sen bajar)
🔻Okumak => Oku = Sen oku (O’qimoq => O’qi = Sen o’qi)
⬇️ Kishilik olmoshi (Men, Sen, U, ... )ga ko’ra buyruq gap tuzish:
🔹Sen verb
🔹O verb -sin (-sun)
🔹Siz verb -iniz (-unuz, -yunuz)
🔹Onlar verb -sinler (-sunlar)
🔸 Sen yap ! – Sen qil!
🔸O yapsın ! - U qilsin!
🔸Siz yapınız ! - Siz qiling!
🔸Onlar yapsınlar ! – Ular qilsinlar!
Sen bu işi yap – Sen bu ishni qil
O kendi yapsın – U o’zi qilsin
O buraya gelsin – U bu yerga kelsin
Siz kitap okuynuz – Siz kitob o’qingiz
Siz burada oturunuz – Siz bu yerda o’tiring
Onlar bize para versinler – Ular bizga pul bersinlar
Çocuklar bu kitapı okusunlar – Bolalar bu kitobni oqisinlar
