Özlikka qaytiş...

#Tarix #Minyatura #Sanat

1900-yillarda İstanbulda Ramazon.

🌟 @Turakurgoniy ⚡️Ulashing ✈️

#Tarix

🎥Ro‘za ta’rifi va tarixi.

🎥"Ro‘za" so‘zi lug‘aviy jihatdan arabcha savm (siyam) so‘zining forscha muqobili bo‘lgan rūza so‘zining chig'atoy Turkchasi shaklidir. Savm va siyom hamda ularning turdosh so‘zlari Qur’oni karimda o‘n uch marta, hadislarda esa juda ko‘p marotaba tilga olingan.

🎥Istilohiy ma’noda Ro‘za – tong otishidan boshlab quyosh botguniga qadar shariat tomonidan belgilangan ibodatni ado etish niyati bilan yeb-ichish va jinsiy aloqadan tiyilishdir. Serahsiy bu ibodatni “muayyan kishilarning muayyan vaqtda, muayyan maqsad bilan muayyan narsalardan tiyilishi” deb ta’riflagan bo‘lib, bunda ro‘za qaysi kishilar uchun maqbul hisoblanishini aniqlashtirish maqsadi ko‘zlangan (al-Mabsut, III, 54).

🎥Ro‘za davomida odam o‘zini ro‘za taqiqlaridan tiyishiga imsak deyiladi. Bu so‘z shuningdek “ro‘zani boshlash, ro‘zaning boshlanish vaqti” (Bomdod namozi vaqti yoki saharlik) ma’nosida ham ishlatiladi. Ro‘za vaqti tugaganda uni shariatga muvofiq ochishga, ya’ni ro‘zani yakunlashga iftor deyiladi. (Shom namozi vaqti.)

🎥Islomdan Avvalgi Dinlarda Ro‘za.

🎥Muayyan vaqt davomida yeb-ichish va jinsiy aloqadan tiyilish, parhez qilish yoki muayyan taomlarni iste’mol qilmaslik, sukut saqlash, og‘iz va quloqni yolg‘on va yomon so‘zlardan himoya qilish kabi turli shakllarda ado etiladigan ro‘za ibodatiga deyarli barcha dinlarda duch kelish mumkin.

🎥Ro‘za ibodati tavba, kafforat, motam yoki ma’lum diniy marosimlarga tayyorgarlik maqsadida bajarilgan. Bundan tashqari, sehr yoki zohidlik (ruhiy poklanish va dunyodan voz kechish) sababli ham ro‘za tutish odati bo‘lgan.

🎥Yahudiylikda Ro‘za.

🎥Yahudiylikda ro‘za, avvalo, nafsni tiyish va o‘zini past olish vositasi sifatida qabul qilingan. Eski Ahd (Tavrot) matnlarida bu ibodat "tzom" yoki "innah nefeş" iboralari bilan ifodalangan.

🎥Yahudiylikda eng muhim ro‘za Kafforat kuni (Yom Kipur) ro‘zasidir. Bu kunda yahudiylar bir yil davomida qilgan xatolaridan pushaymon bo‘lib, Xudodan kechirim so‘raydilar. Yom Kipur yahudiylarning eng muqaddas kunlaridan biri bo‘lib, to‘liq bir kun davomida yeb-ichish, ishlash va boshqa dunyoviy faoliyatlardan tiyilish lozim bo‘lgan muhim ibodat sanaladi.

🎥Yahudiy taqvimining birinchi oyi Tishrining 10-kunida tutaladigan Yom Kipur ro‘zasi yahudiylarning eng muhim ro‘za ibodatidir. Ro‘za arafa kuni quyosh botishidan taxminan bir soat oldin boshlanib, ertasi kuni – 10-kun quyosh botganidan keyin taxminan 45 daqiqa o‘tgach tugaydi. Yom Kipur ro‘zasi 25 soatdan ko‘proq vaqt davom etadi.

🎥Yahudiylikda shunga o'xshash yana 4 ta ro'za kunlari bor. Ular har xil oylarda turli xil kun davomida tutiladi.

🎥Xristianlikda ro'za.

🎥Yahudiylarning ro'za an'anasiga mos ravishda, Yangi Ahdda Iso Alayhissalom va havoriylari ro'za tutganligi haqida so'z boradi. Iso Alayhissalom o'zi maxsus ro'za kuni joriy qilmagan bo'lsa-da, xristianlar dastlabki davrda ayniqsa har chorshanba va juma kunlari ro'za tutishgan, yilning muayyan davrlarida esa odatda go'sht va sut mahsulotlariga qarshi parhez tutishgan. Chorshanba va juma kunlari ro'za tutishning sababi, Iso Alayhissalom o'limidan oldin va o'limi paytida tortgan azoblarini eslash va ularni ichki jihatdan qabul qilishdir.

🎥Bugungi kunda nasroniy dunyosida ro'za tutishning ikkita asosiy turi mavjud. 1.Shukronalik ro‘zasi. 2.Jamoatga a'zolik ro'zalari.

🎥Islom dinida ro'za.

🎥Islomda ro‘za tutishning boshqa turlari ham mavjud bo‘lsa-da, ma’lum sharoitlarda har bir musulmon uchun farz bo‘lgan ro‘za hijratning 2-yilida (624-yil fevral)o shabon oyida farz qilingan Ramazon ro‘zasidir. Ramazon hilol (yangi oy) birinchi marta ko'rilganidan boshlab 29 yoki 30 kun davom etadi. Undan so'ngra Musulmonlar bir oy ro'za tutadigan Ramazon oyidan so'ng nishonlanadigan bayram Roʻza hayiti, Ramazon hayiti yoki Iyd al-Fitr (arab. عيد الفطر‌‌‎) — deyiladi. Ramazon oyi tugallangani uchun nishonlanadi.

🌟 @Turakurgoniy ⚡️ Ulashing ✈️

📌Ma’lumotlar Turkiya diyonat ishlari vazirligiga oid Islom enkslopediyasi sayti va unversitet darsliklaridan olindi.

#Tarix

RAMAZON OYI TARIXI. 🇹🇷

🎥"Ramad" masdari yoki "ramdâ’" soʻzidan kelib chiqqan "Ramazon" soʻzi, oy taqvimida Sha’bon oyidan keyin va Shavvoldan oldin keladigan to‘qqizinchi oyni anglatadi. "Ramad" masdari "kunning juda issiq bo‘lishi, quyoshning qum va toshlarni juda qizdirishi, qizigan yerda yalangoyoq yurish natijasida oyoqlarning kuyishi" ma’nolarini bildiradi. Shuningdek, "yoz oxiri va kuz faslining boshida yog‘ib, yer yuzini changdan tozalovchi yomg‘ir" ma’nosidagi "ramadî" so‘zidan yoki "qilich yoki o‘q temirini ingichkalashtirib o‘tkir qilish uchun ikki qattiq tosh orasiga qo‘yib urish" ma’nosidagi "ramd" masdaridan kelib chiqqani ham aytiladi. Odatda “shahr” (oy) so‘zi bilan qo‘shilib, "shahru ramazon" shaklida ishlatiladi.

🎥Buxoriy va Nasoiy alohida bob ajratib, "Ramazon" so‘zi yolg‘iz ishlatilgan hadislarni keltirishgan (Buxoriy, Savm, 5; Nasoiy, Siyom, 6). Islomdan avval Arabistonning qadimgi xalqlari – Âd va Samud qabilalari yashagan davrda bu oy deymur yoki zeymur deb atalgan va yil shu oy bilan boshlangan.

🎥Ba’zi manbalarda ushbu oy nomlari milodiy V asr boshlarida Payg‘ambarimizning beshinchi bobosi Kilob ibn Murra tomonidan belgilab qo‘yilgani qayd etilgan. Klassik manbalarda bu oy Ramazonul-Muazzam (ulug‘ Ramazon) deb ham yuritilgan (Qalqashandiy, II, 405).

🎥Manbalarda bu oyga "Ramazon" nomi berilishining sabablari haqida turli tushuntirishlar mavjud. Eng ko‘p qabul qilingan fikrga ko‘ra, ushbu oy unga to‘g‘ri kelgan fasl juda issiq va jazirama bo‘lgani uchun shunday nomlangan. Hijriy taqvimdagi Jumad‐ul avval va Rabi‘‐ul avval oylarining nomlari ham muayyan fasl va ob-havo sharoitlariga ishora qilishi bu fikrni qo‘llab-quvvatlaydi.

🎥Hijriy oylar muayyan fasllarga bog‘lanib qolmay, turli fasllar bo‘ylab harakatlanishi sababli, bu tushuntirishni qabul qilgan olimlar arablar eski oy nomlarini o‘zgartirganda ularning aynan qaysi faslga to‘g‘ri kelganiga qarab nom berganini aytishgan. Ramazon oyiga nom berilishining ham jazirama issiqlik hukm surgan mavsumga to‘g‘ri kelgani bilan bog‘liq ekanligi qayd etilgan. Ba’zi manbalarda arablar bu nomlarni belgilash chog‘ida fasllarning doimiy ravishda almashinib turishini bilmaganliklari ham aytiladi (Mas‘udiy, II, 204).

🎥"Ramazon" so‘zining kelib chiqishi haqida ba’zi kitoblarda shunday tushuntirishlar uchraydi: bu oyda ro‘za tutish natijasida ochlik va chanqoqlik sababli insonning ichi "yonadi", ro‘zaning harorati esa gunohlarni "yoqadi"; xuddi kuz yomg‘irlari yerni yuvib tozalagani kabi, ramazon ro‘zasi ham mo‘minlarni gunohlardan poklaydi.

🎥Biroq bu kabi izohlar, asosan, Islomdan keyin ro‘zaning ta’siriga qarab qilingan talqinlar bo‘lib, tarixiy ma’lumotlarga to‘liq mos kelmaydi. Chunki hijriy taqvimdagi oy nomlari Islomdan avval, arablar tomonidan belgilab qo‘yilgani aniq. Shuning uchun "Ramazon" so‘zining kelib chiqishi, asosan, uning dastlab qanday faslga to‘g‘ri kelgani va ob-havo bilan bog‘liq talqinlar bilan izohlanishi ilmiy jihatdan ishonchliroq hisoblanadi.

🌟 @Turakurgoniy ⚡️ Ulashing ✈️

Oldin ham shunday bo'lgan ekan.
Hozir ham.

https://youtu.be/rj2XkkYk3BQ?si=bd7RUwYEXlc0lwYh

#Minyatura #Sanat #Tarix

Samarqandda odatiy bir kun.
Surat muallifi noma'lum.

🌟 @Turakurgoniy ⚡️

Men ham dasturchi bo'lib ketaymikin? 😅

#Sayohat

Turkiston madaniyat uyi.

🌟 @Turakurgoniy ⚡️

#Iqtibos

Ey, mocha churka, men senga o'chir deyapman! – deydi Uspenskiy.
Onamiz dami ichiga tushib ketadi.
deydi otamiz. Chanishev! – Manavi cho‘chqalaringga ayt, poshikasta-zaifalarni undaychikin So‘kmay-dilar!
– So'kayotganim yo'q, – dedi Uspenskiy. Mochani mocha deydi-da. Sen hangi churka, zaifang mocha churka! Yurting Churkiston!
Unday dema! Turkiston de, Turkiston! Men O'rusiyangni Cho'chqaiston deyotganim yo'q!
– O'zi, Turkiston nomi nimadan olib aytiladi, Poltoratskiy?
–Turk so'zidan olib aytiladi. "Turkiylar makoni" degan mazmun beradi.
– Ha-a. Sen churka tuzemets o'zingni buyuk turkiylar deb bilasanmi? Buyuk turkiylar... Buyuk Turkiston. Sassiq churkalar! Sassiq Churkiston! Ana, sen kimsan!
– O'zi bir churka tuzemets bo'lsa, Turkiston, turkiylar degan po'rim-po'rim gaplarni qayerdan biladi, Kolesov?
– Anavi Hisor taraflarda turk ofitserlari itday izg'ib yuribdi. Ana o'shalar o'rgatayapti.
– Anvar poshshoni asfalasofilinga jo'natganimizga o'n ikki yil bo'ldi-yu?

Tog‘ay Murod, Otamdan Qolgan Dalalar.

🌟 @Turakurgoniy ⚡️ Ulashing ✈️

#Tarix #Oyoqlanma

Xalqimizning Mustamlakachilarga
(Rossiya Imperiyasi) Qarshi Turkistondagi Qo‘zg‘olonlarning Birinchi Bosqichi Va Ahamiyati Haqida. (1875–1916-yillar)

🎥Rossiya imperiyasi XIX-asrning ikkinchi yarmida Turkistonni bosib olib, mahalliy aholini o‘ziga bo‘ysundirishga harakat qildi. Bu bosqinchilik siyosati mahalliy xalqlar tomonidan turli yillarda qo‘zg‘olonlar bilan qarshilandi. 1875-yildan 1916-yilgacha bo‘lgan davrda sodir bo‘lgan eng yirik qo‘zg‘olonlar va ularning sabablari haqida gaplashamiz keyingi postlarda.

🎥Bu bo'limni yoki loyihani #Oyoqlanma deb atadim. "Xalq oyoqlandi" iborasi odatda "xalq qo‘zg‘alib, isyon ko‘tardi" yoki "xalq harakatga keldi, o‘z haq-huquqlarini talab qila boshladi" degan ma’noda ishlatiladi. Bu ko‘proq tarixiy, siyosiy va ijtimoiy jarayonlarga nisbatan qo‘llanadi.

🎥Bu oyoqlanmalarning asosiy sabablari esa xalqdan ko'p miqdorda soliq va bojalar talab qilish. Xalqning diniga, urf odatlariga aralashish. Erkinlikni cheklash. Yerlarni tortib olish. Xalqni mardikorlik uchun olib ketish edi. Ammo har bir qo'zg'olonning sabablari har xil bo'lgan.

🎥Turkiston xalqi Rossiya imperiyasining zo‘ravon siyosatiga qarshi ko‘p bor bosh ko‘tardi. Bu qo‘zg‘olonlar rus mustamlakachilik siyosatiga qarshi bo‘lgan isyonlarning bir qismi bo‘lib, ularning natijalari keyinchalik milliy-ozodlik harakatlarining shakllanishiga turtki bo‘ldi. 1917-yilgi Oktyabr inqilobidan keyin esa mustamlaka siyosatiga qarshi kurash yangi bosqichga o‘tildi.

🌟 Ikkinchi bosqich haqida qisqacha ma'lumot. Ikkinchi bosqichdagi qahramonlar haqida esa #Istiqlolchilar #Qorboshilar 🇺🇿 hashteglari orqali topishingiz mumkin.

🌟 @Turakurgoniy ⚡️ Ulashing. ✈️

#Tarix #Sanat #Minyatura

Rossiya imperiyasi Samarqandga kirib kelmoqda. 1868-yil.

🌟 @Turakurgoniy ⚡️

#Yumshoq_kuch

Turkiya Yumshoq Kuchi va Markaziy Osiyoga Ta'siri.

1. Madaniy Va Tarixiy Aloqalar
🎥Turkiya, Markaziy Osiyo mamlakatlari bilan madaniy va tarixiy aloqalarini mustahkamlashga katta e’tibor qaratadi. Ushbu mintaqa, turkiy xalqlarning ajdodlari va madaniyatining rivojlanishiga katta hissa qo‘shgan hududdir. Turkiya, o‘zining madaniy merosi va turk tilini tarqatish orqali Markaziy Osiyo mamlakatlarida ijobiy ta’sir o‘tkazadi. Bunga misollar:
🎥Turk tilining rivojlanishi: Turkiya, Markaziy Osiyoda turk tilini o‘rganishni qo‘llab-quvvatlaydi va bu orqali o‘zining madaniyatini targ‘ib qiladi. Turkiya va Markaziy Osiyo davlatlari o‘rtasida o‘xshashliklar mavjud, masalan, turk tili va an’analari, bu o‘zaro aloqalarni yanada mustahkamlashga yordam beradi.
🎥Madaniy markazlar va tadbirlar: Turkiya Markaziy Osiyoda turk madaniyatini targ‘ib qilish maqsadida madaniy markazlar ochadi va turli madaniy tadbirlar, festival va ko‘rgazmalarni o‘tkazadi. Bu o‘zaro tushunishni va madaniy aloqalarni rivojlantirishga xizmat qiladi.

2. Ta’lim Dasturlari va Ilmiy Hamkorlik.

🎥Turkiya, Markaziy Osiyo mamlakatlariga o‘zining ta’lim tizimini eksport qilishda faol ishtirok etadi. Ta’limni rivojlantirish va ilmiy hamkorlik o‘rnatish orqali Turkiya, bu mintaqada o‘zining yumshoq kuchini kuchaytiradi:
🎥Stipendiya dasturlari: Turkiya, Markaziy Osiyo mamlakatlaridagi talabalar uchun turli stipendiyalarni taqdim etadi. Bu, ayniqsa, o‘quvchilarni Turkiyada ta’lim olishga rag‘batlantiradi va ikki tomonlama aloqalarni rivojlantirishga yordam beradi.
🎥Universitetlar o‘rtasida hamkorlik: Turkiya, Markaziy Osiyo davlatlarining universitetlari bilan o‘zaro hamkorlikni kuchaytiradi. Bu, ilmiy tadqiqotlar, akademik almashinuvlar va o‘zaro ta’lim tizimi orqali, Turkiyaning ta’lim sohasidagi ta’sirini oshiradi.

3. Iqtisodiy Hamkorlik va Investitsiyalar.

🎥Turkiya, Markaziy Osiyo mamlakatlariga iqtisodiy va savdo aloqalari orqali ta’sir ko‘rsatadi. Bu aloqalar o‘zaro iqtisodiy hamkorlikni rivojlantirishga yordam beradi:
🎥Savdo va investitsiyalar: Turkiya, Markaziy Osiyo davlatlariga investitsiya kiritadi, o‘zining mahsulotlarini eksport qiladi va iqtisodiy hamkorlikni kuchaytiradi. Bu orqali Turkiya, mintaqadagi iqtisodiy rivojlanish jarayoniga ta’sir qiladi va o‘zining iqtisodiy yuksalishiga hissa qo‘shadi.
🎥Transport va infratuzilma loyihalari: Turkiya, Markaziy Osiyo mamlakatlariga transport va infratuzilma loyihalarini amalga oshirishda yordam beradi. Bu mintaqaning iqtisodiy rivojlanishini qo‘llab-quvvatlashga yordam beradi.

4. Diplomatlar va Xalqaro Aloqalar.

🎥Turkiya, Markaziy Osiyo mamlakatlari bilan diplomatik aloqalarni mustahkamlashda katta rol o‘ynaydi:
🎥Turkiya va Markaziy Osiyo mamlakatlari o‘rtasida siyosiy aloqalar: Turkiya, Markaziy Osiyo mamlakatlari bilan siyosiy aloqalarni rivojlantirishga harakat qiladi. Ushbu aloqalar diplomatik, iqtisodiy va madaniy hamkorlikni kuchaytirishga qaratilgan.
🎥Tinchlik va barqarorlikni ta’minlash: Turkiya, Markaziy Osiyoda tinchlik va barqarorlikni ta’minlashda faol ishtirok etadi. Bu mintaqada harbiy yoki siyosiy ziddiyatlar yuzaga kelganida, Turkiya o‘zining vositachilik va tinchlikni saqlash diplomatiyasini qo‘llaydi.

5.Televizion Seriallar va Kino.

🎥Turkiya, kino va televizion seriallar orqali ham yumshoq kuchini yaratadi. Bunga quyidagilar kiradi:
🎥Turk seriallari va filmlarining xalqaro muvaffaqiyati: "Muhtasham Yuzyil", Ertuğrul, Abdülhamid, Qashqirlar Makoni kabi seriallar nafaqat Turkiyada, balki Boshqa mamlakatlarda ham mashhur bo‘ldi. Ushbu seriallar Turkiyaning tarixiy merosini, qadriyatlarini va jamiyatni ifodalaydi.
🎥Filmlar va hujjatli filmlar: Turkiya, kino sanoatda ham xalqaro muvaffaqiyatlarga erishmoqda, bu esa uning yumshoq kuchini global miqyosda kuchaytirishga yordam beradi.

✈️@Turakurgoniy ⚡️