🇺🇿TIBBIYOT. TOIFA.

#savol: Klinik o‘limning belgilarini sanab bering.

Klinik o‘lim — bu hayot va biologik o‘lim oralig‘idagi holat bo‘lib, u to‘liq qaytaruvchan jarayon hisoblanadi. Ushbu holatda zudlik bilan reanimatsiya choralari ko‘rilmasa, biologik o‘lim yuz beradi. Klinik o‘limning asosiy belgilarini quyidagicha tasniflash mumkin:

1. Yurak faoliyatining to‘xtashi
• Asosiy belgi: Yurak urishining to‘xtashi (puls yo‘qligi).
• Tekshirish usuli:
- Bo‘yin arteriyasida (karotis arteriyasi) pulsni aniqlashga urinish.
- Puls 10 soniya davomida sezilmasa, yurak faoliyati to‘xtagan deb hisoblanadi.

2. Nafas olishning to‘xtashi
• Asosiy belgi: Nafas olish harakatlarining yo‘qligi.
• Tekshirish usuli:
- Ko‘krak qafasining harakatlarini kuzatish.
- Og‘iz va burundan chiqayotgan havo oqimini sezishga urinish.
- Nafas yo‘qligi aniqlansa, sun’iy nafasni boshlash zarur.

3. Ongning yo‘qligi
• Asosiy belgi: Bemorning tashqi qo‘zg‘atuvchilarga (chaqiriq, silkish, og‘riq) javob bermasligi.
• Tekshirish usuli:
- Bemorni chaqirish yoki yengil silkitish.
- Javob yo‘qligida klinik o‘lim gumon qilinadi.

4. Qon aylanishining to‘xtashi
• Asosiy belgi: Teri o‘zgarishi va qon aylanishining yo‘qligi.
• Ko‘rinishlari:
- Teri rangi oqarib ketishi yoki siyanotik (ko‘karish) bo‘lishi.
- Qon bosimini aniqlab bo‘lmasligi.

5. Kengaygan qorachiq
• Asosiy belgi: Qorachiqlarning kengayishi va yorug‘likka javob bermasligi (midriaz).
• Tekshirish usuli:
- Yorug‘likni qorachiqqa tushirib, torayish yoki kengayish reaksiyasini kuzatish.
- Javob yo‘qligi miyaning qon ta’minoti to‘xtaganini ko‘rsatadi.

Klinik o‘limning rivojlanish vaqti
• Klinik o‘limning davomiyligi odatda 4-6 daqiqa bo‘lib, bu vaqt davomida qayta tiklash (reanimatsiya) choralari o‘z vaqtida amalga oshirilsa, hayotni saqlab qolish imkoniyati mavjud.

Xulosa:
Klinik o‘limning asosiy belgilariga yurak urishining to‘xtashi, nafas olishning yo‘qligi, ongning yo‘qolishi, qorachiqlarning kengayishi kiradi. Ushbu belgilar kuzatilganida, darhol yurak-o‘pka reanimatsiyasi (YOR) boshlanishi va tez yordam chaqirilishi shart. Reanimatsiya tadbirlari qanchalik tez amalga oshirilsa, hayotni saqlab qolish imkoniyati shunchalik yuqori bo‘ladi.

@tib_toifa

#savol: Qon ketish turlarini sanab bering.

Qon ketish (gemorragiyalar) qon tomirlarning shikastlanishi natijasida qonning tana ichida yoki tashqariga chiqishi bilan tavsiflanadi. Qon ketish turli sabablar, tomirlarning turi va kelib chiqish joyiga qarab tasniflanadi. Quyida qon ketishning asosiy turlari keltirilgan:

1. Qon tomirining turiga qarab:
A. Arterial qon ketish
• Xususiyatlari:
- Qon yorqin qizil rangda bo‘ladi.
- Qon urib (pulsatsiyalab) chiqadi, chunki u arteriyalardagi yuqori bosim ostida bo‘ladi.
- Juda xavfli, chunki katta miqdorda va tez qon yo‘qotishga olib kelishi mumkin.
• Misollar: Arteriyalarning jarohatlari, masalan, femoral yoki brakial arteriya shikastlanishi.

B. Venoz qon ketish
• Xususiyatlari:
- Qon quyuq qizil rangda bo‘ladi.
- Doimiy, pulsatsiyasiz oqimda chiqadi.
- Qon ketish nisbatan sekinroq, lekin katta venalarning shikastlanishi hayot uchun xavfli bo‘lishi mumkin.
• Misollar: Katta venalarning jarohatlari (masalan, bo‘yin venasi).

C. Kapillyar qon ketish
• Xususiyatlari:
- Qon bir tekisda, mayda tomchilab chiqadi.
- Rangi o‘rtacha (arterial va venoz qon aralashgan bo‘lishi mumkin).
- Ko‘pincha yuzaki jarohatlar (teri kesilishi, mayda jarohatlar) bilan bog‘liq.
• Misollar: Teri yuzasidagi shikastlanishlar.

2. Qon ketishning kelib chiqish joyiga qarab:
A. Tashqi qon ketish
• Xususiyatlari:
- Qon tana yuzasidagi jarohatlar orqali tashqariga chiqadi.
- Ko‘z bilan osongina aniqlanadi.
• Misollar: Teri, mushaklar yoki yuzaki jarohatlar.

B. Ichki qon ketish
• Xususiyatlari:
- Qon tana ichida, to‘qimalar yoki bo‘shliqlarga oqib ketadi.
- Tashqi alomatlari sezilmasligi mumkin, lekin og‘ir asoratlar keltirib chiqaradi.
• Misollar: Ichki organlarning jarohatlari (o‘pka, jigar, taloq), qorin yoki ko‘krak bo‘shlig‘idagi qon ketish.

C. Aralash qon ketish
• Xususiyatlari:
- Qon tomirning ichki va tashqi qismidan chiqadi.
• Misollar: Ko‘krak qafasining ochiq jarohatlari.

3. Mexanizmiga qarab:
A. Travmatik qon ketish
• Xususiyatlari:
- Mexanik jarohatlar natijasida yuzaga keladi.
• Misollar: Pichoq yarasi, o‘q jarohati, ko‘chma jarohatlar.

B. Spontan (patologik) qon ketish
• Xususiyatlari:
- Hech qanday travmasiz, kasallik yoki patologiya natijasida yuzaga keladi.
• Misollar: Qon tomir devorlarining yallig‘lanishi, qon ivishining buzilishi (gemofiliya, leykemiya).

4. Davomiyligiga qarab:
A. O‘tkir qon ketish
• Xususiyatlari:
- Qisqa vaqt ichida katta miqdorda qon yo‘qotilishi.
- Shok holati va hayot uchun xavf tug‘dirishi mumkin.
• Misollar: Og‘ir jarohatlar, o‘tkir travmalar.

B. Surunkali qon ketish
• Xususiyatlari:
- Qon yo‘qotish sekin va uzoq davom etadi.
- Ko‘pincha anemiya keltirib chiqaradi.
• Misollar: Oshqozon yarasi, surunkali gemorroylardan qon ketishi.

5. Klinik tasnifiga qarab:
A. Yashirin qon ketish
• Xususiyatlari:
- Ichki qon ketish, tashqaridan ko‘rinmaydi.
• Misollar: Ichki organlar yoki bo‘shliqlarga qon yig‘ilishi.

B. Asta-sekin yuzaga keladigan qon ketish
• Xususiyatlari:
- Uzoq vaqt davomida kichik miqdorda qon yo‘qotiladi.
• Misollar: Gemorroy, burun qonashi.

6. Lokalizatsiyasiga qarab:
A. Burun qonashi (epistaksis):
• Burun ichidagi tomirlarning shikastlanishi natijasida.

B. Oshqozon-ichak qon ketishi:
• Qon oshqozon yoki ichakdan chiqadi; qusish va axlatda qon belgilari mavjud.

C. O‘pka qon ketishi (gemoptiziya):
• Nafas yo‘llari yoki o‘pkadan qon chiqishi.

D. Bachadon qon ketishi (metrorragiyalar):
• Ginekologik kasalliklar yoki jarohatlar natijasida.

Xulosa:
Qon ketish turlari sababiga, kelib chiqish joyiga, tomir turiga va davomiyligiga qarab tasniflanadi. Qon ketishning har bir turi alohida davolash va birinchi yordam choralari talab qiladi. Hayot uchun xavfli holatlarda zudlik bilan tibbiy yordamga murojaat qilish zarur.

@tib_toifa

#savol: Gipertermiyada hamshiraning taktikasi nimadan iborat?

Gipertermiya (tana haroratining yuqori darajaga ko‘tarilishi) holatida hamshira bemorning ahvolini barqarorlashtirish va asoratlarning oldini olish uchun muhim choralarni ko‘rishi kerak. Quyida gipertermiyada hamshiraning taktikasi bosqichma-bosqich bayon etilgan:

1. Bemorning holatini baholash
• Tana haroratini o‘lchash:
- Harorat 38°C va undan yuqori bo‘lsa, gipertermiya mavjudligini tasdiqlash.
- Harorat o‘lchashda joy (og‘iz, qo‘ltiq osti, rektal) va vaqtni inobatga olish.
• Umumiy ahvolni baholash:
- Nafas olish tezligi va yurak urish chastotasini kuzatish.
- Bemorning holatini va shikoyatlarini aniqlash (masalan, titroq, bosh og‘rig‘i, ko‘ngil aynishi).

2. Bemorni to‘g‘ri holatga joylashtirish
• Bemorni yotqizib, qulay va xavfsiz muhit yaratish.
• Xonani shamollatib, havo haroratini me’yorda saqlash (22-24°C).

3. Haroratni pasaytirishga qaratilgan choralar
• Fizik usullar:
- Bemorning peshonasi, qo‘ltiqlari va qorin sohasiga sovuq kompresslar qo‘yish.
- Iliq suv bilan artish (to‘g‘ridan-to‘g‘ri sovuq suvdan foydalanish tavsiya etilmaydi, chunki bu qon tomirlarning keskin torayishiga olib kelishi mumkin).
- Oyoqlarni iliq suvda ushlab turish (ayniqsa, qaltirash bo‘lsa).
• Suyuqlik iste’molini ta’minlash:
- Bemorga iliq choy, sho‘r suv yoki oddiy suv bering (dehidratatsiya xavfini kamaytirish uchun).

4. Dori vositalarini qo‘llash
• Antipiretik preparatlar (haroratni tushiruvchi vositalar):
- Paratsetamol (500-1000 mg kattalar uchun, 15 mg/kg bolalar uchun).
- Ibuprofen (200-400 mg kattalar uchun, 10 mg/kg bolalar uchun).
- Preparatni shifokor buyruqsiz bermaslik, dozasiga qat’iy rioya qilish.
• Agar dori vositasi in'ektsiya shaklida talab qilinsa, uni faqat shifokor ko‘rsatmasiga binoan qo‘llash (masalan, litiya aralashmasi: Analgin, Dimedrol, Papaverin).

5. Bemorning ahvolini kuzatish
• Haroratni muntazam (30-60 daqiqada bir marta) o‘lchash va qayd qilish.
• Nafas olish va yurak urishini nazorat qilish.
• Belgilangan davolash choralari samarasini baholash.

6. Sababni aniqlash va qo‘shimcha chora-tadbirlar
• Gipertermiyaning asosiy sababini aniqlashga yordam berish:
- Infeksiyalarni aniqlash (masalan, bo‘g‘izni tekshirish, o‘pkani auskultatsiya qilish).
- Travma, issiqlik urishi yoki boshqa sabablarni kuzatish.
• Shifokorga xabar berish va keyingi davolash choralariga tayyor turish.

7. Tez yordam holatlarida hamshiraning vazifalari
• Agar bemorda quyidagi holatlar kuzatilsa, zudlik bilan shifokor yoki tez yordamga xabar berish:
- Harorat 40°C dan oshsa.
- Hushdan ketish, tirishishlar, yoki psixomotor qo‘zg‘alish.
- Qattiq ko‘ngil aynishi, qusish yoki shok belgilari.

Xulosa:
Gipertermiyada hamshiraning taktikasi bemorning ahvolini barqarorlashtirish, tana haroratini pasaytirish, sababni aniqlashga yordam berish va shoshilinch holatlarda shifokor ko‘rsatmalarini bajarishdan iborat. Tezkor va to‘g‘ri yordam bemor hayotini saqlab qolishda muhim rol o‘ynaydi.

@tib_toifa

#savol: Gipertermiya turlarini sanab bering.

Gipertermiya — bu tana haroratining haddan tashqari ko‘tarilishi bo‘lib, organizmning issiqlikni chiqarib tashlash imkoniyatidan yuqori darajada issiqlik hosil bo‘lishi yoki issiqlik yig‘ilishi natijasida yuzaga keladi. Gipertermiya sabablariga va rivojlanish mexanizmiga qarab turli turlarga bo‘linadi.

1. Issiqlik sababli gipertermiya
• Sababi: Atrof-muhitning yuqori harorati va namligi natijasida organizmning haddan tashqari qizishi.
• Turlari:
- Issiqlik holsizlik: Haddan tashqari terlash, kuchli charchoq, bosh aylanishi.
- Issiqlik urishi: Tana haroratining 40°C va undan yuqori darajaga ko‘tarilishi, markaziy asab tizimi buzilishi (hushdan ketish, chalkashlik).
• Misollar: Quyoshda uzoq vaqt qolish, issiq va nam sharoitlarda jismoniy mehnat.

2. Medikamentoz (dorilarga bog‘liq) gipertermiya
• Sababi: Ba'zi dorilar yoki kimyoviy moddalarning nojo‘ya ta’siri.
• Turlari:
- Antipsixotik gipertermiya: Neyroleptik vositalar (masalan, antipsixotiklar) qabul qilish natijasida yuzaga keladi.
- Gipertermik sindrom: Ba'zi narkotik moddalarning haddan tashqari dozasi natijasida.
• Misollar: Antidepresantlar, amfetaminlar, kokain.

3. Neyrogipertermiya
• Sababi: Miya sohasida jarohatlar, o‘sma yoki yallig‘lanish jarayonlari natijasida termoregulyatsiya markazi faoliyatining buzilishi.
• Turlari:
- Markaziy gipertermiya: Miya shikastlanishi natijasida (masalan, bosh miya shikastlanishi, insult).
• Misollar: Miya yarasi yoki qon quyilishi.

4. Infeksiyaga bog‘liq gipertermiya
• Sababi: Bakterial, virusli yoki boshqa infeksiyalar natijasida yuzaga keladigan tana haroratining ko‘tarilishi.
• Turlari:
- Sepsis yoki infeksion shok: Bakteriyalar va toksinlar ta’sirida tana harorati keskin ko‘tariladi.
• Misollar: Pnevmoniya, sepsis, meningit.

5. Genetik gipertermiya
• Sababi: Genetik o‘zgarishlar natijasida organizmda issiqlikka nisbatan o‘ta sezuvchanlik.
• Turlari:
- Malign (o‘tkir) gipertermiya: Genetik moyilligi bo‘lgan odamlarda narkoz yoki muskul relaksantlarni qo‘llash natijasida yuzaga keladi.
• Misollar: Anesteziya vaqtida genetik nuqsonlar tufayli.

6. Jismoniy zo‘riqish bilan bog‘liq gipertermiya
• Sababi: Haddan tashqari jismoniy faoliyat tufayli tana haroratining oshishi.
• Turlari:
- Sportchilarda gipertermiya: O‘ta zo‘riqish yoki to‘g‘ri suyuqlik balansining saqlanmasligi natijasida.
• Misollar: Marathon yoki uzoq masofali yugurish.

7. Psixogen (stress bilan bog‘liq) gipertermiya
• Sababi: Psixologik stress va asab tizimining kuchlanishi tufayli.
• Turlari: Emotsional zo‘riqish yoki psixosomatik kasalliklar bilan bog‘liq issiqlik ko‘tarilishi.
• Misollar: Stressli sharoitlarda tana haroratining qisqa muddatli ko‘tarilishi.

8. Yallig‘lanishsiz (avtoimmun yoki metabolik) gipertermiya
• Sababi: Ichki yallig‘lanish yoki metabolik kasalliklar.
• Turlari:
- Tireotoksikoz bilan bog‘liq gipertermiya: Qalqonsimon bezning haddan tashqari faoliyati natijasida.
• Misollar: Tireotoksik kriz, avtoimmun kasalliklar.

Xulosa:
Gipertermiya sabablari va turlari turli kasalliklar yoki holatlarga bog‘liq. Gipertermiyaning aniq sababini aniqlash va to‘g‘ri davolash usulini tanlash uchun zudlik bilan shifokorga murojaat qilish zarur. Og‘ir shakllarida (masalan, issiqlik urishi yoki malign gipertermiya) shoshilinch tibbiy yordam talab etiladi.

@tib_toifa

07.03.2025 sanada og'zaki imtihonda qatnashuvchi VRACH va FARMATSEVTIKA xodimlari roʻyxati saytga joylashtirildi

(Markaz va hamma xududiy bo'limlar uchun)

https://tmbm.ssv.uz/post/category/testers_doctors

➡️@tibtoifa markazning telegram kanaliga obuna bo'ling

06.03.2025 sanada og'zaki imtihonda qatnashuvchi VRACH va FARMATSEVTIKA xodimlari roʻyxati saytga joylashtirildi

(Markaz va hamma xududiy bo'limlar uchun)

https://tmbm.ssv.uz/post/category/testers_doctors

Assalomu alaykum!

11.03.2025 sanada test sinovidan oʻtuvchi oʻrta tibbiyot xodimlari roʻyxati saytga joylashtirildi

(Markaz va hamma xududiy bo'limlar uchun)

https://tmbm.ssv.uz/post/category/testers_list_nurses

👍Assalomu alaykum

🌙RABIBAN YO RABIBAN YO RAMAZON

☀️MUHAMMAD UMMATIGA MAYRAMAZON

🍀RÕZANI UCH KUN TUTIB KELDIK SIZGA

💵RÕZANI ZAKOTINI BERING BIZGA

🐏RÕZADA SÕYGAN QÕYNING GÕSHTI QANI

🥩GÕSHTINI SIZ YESANGiZ TÔSHI QANI

🍖TÕSHINI OLIB CHIQING HALE HALE

🔪YIGITLAR PICHOQ OLIB TÕĞRAGALI

🥇🥈YIGITLARNINING PICHOQLARI TILLAMIKAN NUQRAMIKAN

👳‍♂SHI UYNING EGALARI MULLAMIKAN

📖MULLA BÕLSA ÕQISIN BIZ KÕRAYLIK

🪢ORQA SOCHIN TARASIN BIZ ÕRAYLIK

👩‍🦰ORQA SOCHI UZUN EKAN ÕROLMADIK

👥SHU UYNING EGALARIN BILOLMADIK

🌳SHU UYDA BIR QAYRAĜOCH
PUTOĜLIKKINA

🙇‍♂XUDOYIM ÕĜIL BERSIN
CH......QLIKKINA😜

🏠SHU UYNING ORQASIDA OY KÕRINAR

💰 SHU UYNING EGALARI BOY KÕRINAR

⭐️🌙YO RAMAZON

😁Yana kimlarnikida bugun ramazon
Qõshiqlari yangramoqda😂

Biz taraflarda rosa avjida

@tib_toifa
@tib_toifa

11.03.2025 sanada test sinovidan oʻtuvchi VRACH va FARMATSEVTIKA xodimlari roʻyxati saytga joylashtirildi

(Markaz va hamma xududiy bo'limlar uchun)

https://tmbm.ssv.uz/post/category/testers_list_doctors

➡️@tibtoifa markazning telegram kanaliga obuna bo'ling

savol: Anafilaktik shokning sabablari va belgilarini sanab bering.

Anafilaktik shok — bu organizmning allergenlarga qarshi o‘ta kuchli va hayot uchun xavfli allergik reaksiyasi bo‘lib, immun tizimining histamin va boshqa mediatorlarni keskin ajratishi bilan kechadi. Bu holatda qon aylanish, nafas olish va boshqa hayotiy tizimlarning buzilishi kuzatiladi.

Anafilaktik shokning asosiy sabablari:
1. Dori vositalariga allergiya:
- Antibiotiklar (masalan, penitsillin, tsefalosporinlar).
- Yallig‘lanishga qarshi dorilar (masalan, aspirin, ibuprofen).
- Anesteziya vositalari (masalan, lidokain).
- Emvaktsinalar yoki biologik preparatlar.
2. Ovqat allergenlari:
- Yeryong‘oq, dengiz mahsulotlari, tuxum, sut, soya, bug‘doy va boshqa mahsulotlar.
- Ba'zi qo‘shimchalar va konservantlar.
3. Hasharot chaqishi:
- Asalarilar, ari va boshqa hasharotlarning chaqishi.
4. Lateksga allergiya:
- Tibbiy qo‘lqoplar, kateterlar, tibbiy jihozlarda ishlatiladigan lateks mahsulotlari.
5. Ba'zi boshqa allergenlar:
- Hayvonlarning junlari, polenlar, chang.

Anafilaktik shokning asosiy belgilariga quyidagilar kiradi:
1. Dastlabki belgilar (bir necha soniyadan bir necha daqiqagacha):
• Teri reaksiyalari:
- Qizarish (giperemiya).
- Qichishish va toshmalar (urtikariya yoki ekzema).
• Nafas olishning buzilishi:
- Hansirash, havo yetishmovchiligi, og‘ir va "xo‘rillagan" nafas olish.
- Burun va tomoqning shilliq qavati shishi (angioedema), ovozning bo‘g‘ilib chiqishi.
• Ko‘ngil aynishi va qusish:
- Oshqozonda noqulaylik yoki og‘riq, diareya.

2. Hayotiy tizimlarning buzilishi (shokning rivojlanishi):
• Qon bosimining keskin tushishi:
- Bemorni hushdan ketishi yoki zaiflik.
• Nafas olishning to‘xtashi:
- Tomoqning shishi tufayli nafas yo‘llarining to‘silishi.
• Tachikardiya (yurak urishining tezlashishi):
- Ba'zan aritmiyalar.
• Teri o‘zgarishlari:
- Sianoz (ko‘karish) yoki oqarish.
• Bosh aylanishi va hushdan ketish:
- Miya kislorod tanqisligi tufayli.

3. Og‘ir asoratlar:
• Nafas yo‘llarining to‘liq to‘silishi.
• Qon aylanishning kollapsi (hayotiy tizimlarning to‘xtashi).
• Tirishishlar va koma.

Anafilaktik shokning rivojlanish tezligi:
• Tezkor shakli: Bir necha soniyada rivojlanadi va zudlik bilan yordam talab qiladi.
• Sekin shakli: Bir necha soat davomida asta-sekin rivojlanadi.

Muhim eslatma:
• Anafilaktik shok belgilari paydo bo‘lishi bilan zudlik bilan tez tibbiy yordam chaqirilishi kerak.
• Og‘ir holatda bemor hayotini saqlab qolish uchun adrenalin inyektsiyasi (epinefrin) zarur.
Anafilaktik shokning sabablarini oldindan aniqlash va oldini olishga qaratilgan choralar ko‘rish uning yuzaga kelishini kamaytirishi mumkin.

@tib_toifa

savol: Xushdan ketganda tez tibbiy yordam ko`rsatishni aytib bering.

Xushdan ketish — bu qisqa muddatli ongni yo‘qotish holati bo‘lib, miya qon ta’minotining vaqtinchalik buzilishi natijasida yuzaga keladi. Ushbu holatda tezkor va to‘g‘ri yordam ko‘rsatish muhimdir. Quyida xushdan ketganda birinchi yordam ko‘rsatish ketma-ketligi keltirilgan:

1. Voqea joyini baholash va xavfsizlikni ta’minlash
• Bemorni xavfli joydan olib chiqib, xavfsizlikni ta’minlang.
• Yiqilish yoki jarohat olish ehtimolini bartaraf eting.

2. Bemorning holatini baholash
• Hushini tekshirish:
- Bemorni chaqiring yoki yengil silkiting.
• Nafas olish va yurak urishini tekshirish:
- Nafas olish va yurak urishini aniqlash uchun ko‘krak harakatlarini kuzating yoki bo‘yin arteriyasida pulsni aniqlang.

3. Bemorni yotqizish
• Bemorni tekis va qattiq yuzaga orqa bilan yotqizing.
• Oyoqlarini 20-30 sm baland ko‘taring (masalan, yostiq yoki kiyimdan foydalanib), bu miya qon ta’minotini yaxshilaydi.

4. Kislorod oqimini ta’minlash
• Yoqani bo‘shating, tor kiyimlarni yeching.
• Xonani shamollating yoki toza havo kirishini ta’minlang.

5. Ogohlantirish usullari
•Bemorni hushiga qaytarish uchun:
- Sovuq suv seping.
- Paxtaga ammiak eritmasini (na’matak spirti) tomizib, burunga yaqin tuting (bevosita tegizmaslik kerak).

6. Nafas yo‘llarini ochish
• Agar bemor hushiga kelmasa, boshini orqaga tashlab, iyagini ko‘taring. Bu nafas yo‘llarini ochadi.
• Og‘izda begona jism bo‘lsa, uni ehtiyotkorlik bilan olib tashlang.

7. Hushga kelgandan keyin yordam
• Bemorni bir necha daqiqa davomida yotgan holatda qoldiring.
• Keyin asta-sekin o‘tirishiga va tik turishiga yordam bering (keskin harakatlardan saqlaning).

8. Tez yordam chaqirish (uy sharoitida bo'lsangiz)
• Quyidagi holatlarda darhol tez yordam chaqiring:
- Bemor 1-2 daqiqada hushiga kelmasa.
- Nafas olish yoki yurak urishi to‘xtagan bo‘lsa.
- Qon bosimi pastligi yoki boshqa xavfli simptomlar kuzatilsa.

9. Nafas olish yoki yurak urishi to‘xtasa
• Sun’iy nafas va yurak massajini boshlang:
- 30 ta yurak massajidan keyin 2 marta sun’iy nafas bering.
- Ushbu jarayonni tez yordam kelguniga qadar davom ettiring.

Nima qilish mumkin emas?
• Bemorni hushsiz holatda tik turishga yoki o‘tirishga majburlash.
• Spirtli ichimlik yoki kuchli dori vositalarini bermoqchi bo‘lish.
• Boshiga issiq yoki qattiq jism qo‘yish.

Xulosa:
Xushdan ketganda birinchi yordam bemorni tekis joyga yotqizish, oyoqlarni ko‘tarish va miya qon ta’minotini yaxshilashni ta’minlashga qaratilgan. Bemor tez hushiga kelmasa yoki nafas olish va yurak urishida muammolar kuzatilsa, darhol tez tibbiy yordam chaqirish kerak. To‘g‘ri yordam asoratlarning oldini olishga yordam beradi.

@tib_toifa

savol: Meteorizm nima?

Meteorizm — bu oshqozon-ichak traktida ortiqcha gaz to‘planishi natijasida yuzaga keladigan holat. Bu ko‘pincha qorinning shishishi, og‘irlik hissi, noqulaylik va gaz chiqishi bilan birga kechadi.

Meteorizmning asosiy sabablari:

1. Hazm qilish jarayonining buzilishi:
- Oshqozon va ichakda fermentlarning yetishmasligi (masalan, laktaza fermenti tanqisligi).
- O‘tkir yoki surunkali pankreatit (me’da osti bezi fermentlarining yetarli bo‘lmasligi).

2. Noto‘g‘ri ovqatlanish:
- Gaz hosil qiluvchi mahsulotlar iste’moli:
- Dukkaklilar: Loviya, no‘xat, soya.
- Sabzavotlar: Karamsimonlar (karam, brokkoli), piyoz.
- Ichimliklar: Gazli ichimliklar, pivo.
- Ovqatlanish vaqtida havoni yutish (masalan, tez ovqatlanish yoki chaynash vaqtida gapirish).

3. Ichak mikroflorasining buzilishi:
- Disbakterioz yoki antibiotiklardan keyingi ichakdagi foydali bakteriyalarning kamayishi.

4. Ichak harakatining buzilishi:
- Ichakning sekin ishlashi (atonik ichak) yoki ich qotishi.

5. Psixologik omillar:
- Stress yoki hissiy zo‘riqish ichak motorikasiga ta'sir ko‘rsatishi mumkin.

6. Kasalliklar va patologiyalar:
- Oshqozon yarasi, gastrit.
- Yo‘g‘on ichak yoki ingichka ichakning surunkali yallig‘lanishi.
- Irritabil ichak sindromi (IIS).
- Parazitlar (gelmintoz).

Meteorizmning asosiy simptomlari:
1. Qorinning shishishi: Qorin hajmining ortishi.
2. Og‘riq: Ichaklarda gaz yig‘ilishi sababli tutqanoq yoki sanchiqsimon og‘riq.
3. Og‘irlik va noqulaylik hissi: Oshqozon va qorin sohasida bosim.
4. Gaz chiqishi (flatus): Gazning tez-tez yoki nazoratsiz chiqishi.
5. Yo‘tal yoki ko‘ngil aynishi: Ba'zida gazlar oshqozon sohasida yig‘ilganda qo‘shimcha simptomlar kuzatiladi.

Davolash va profilaktika:
1. Ovqatlanish odatlarini o‘zgartirish:
- Gaz hosil qiluvchi mahsulotlarni iste’molini cheklash.
- Ovqatni sekin va yaxshilab chaynash.
- Gazli ichimliklardan saqlanish.

2. Dori vositalari:
- Simetikon: Gazlarni parchalaydi va noqulaylikni kamaytiradi.
- Probiotiklar: Ichak mikroflorasini tiklaydi.
- Ferment preparatlari: Me’da-ichak traktida hazm jarayonini yaxshilash (masalan, pankreatin).

3. Ichak harakatini yaxshilash:
- Jismoniy faollik (masalan, yurish).
- Shifokor tavsiyasiga ko‘ra surgi vositalari.

4. Stressni boshqarish:
- Psixologik holatni yaxshilash uchun dam olish texnikalari yoki psixoterapiya.

Xulosa:
Meteorizm oshqozon-ichak traktidagi gaz to‘planishi sababli yuzaga keladi va asosan noto‘g‘ri ovqatlanish yoki hazm jarayonining buzilishi bilan bog‘liq. O‘z vaqtida sabablarini aniqlash va davolash orqali simptomlarni samarali bartaraf etish mumkin. Agar meteorizm surunkali tus olsa, gastroenterolog bilan maslahatlashish zarur.

@tib_toifa